به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، کلان‌شهر اصفهان روز گذشته هوای آلوده برای عموم را تجربه کرد، به‌طوری که بر اساس اطلاعات سامانه برخط کنترل کیفیت هوای سازمان حفاظت محیط زیست، میانگین شاخص کیفی هوای این کلان‌شهر روز، چهارشنبه، شانزدهم خرداد از مرز هشدار آلودگی عبور کرد و با قرارگیری بر روی شاخص کیفی ۲۱۰ در وضعیت بسیار ناسالم (بنفش) ثبت شد.
اگر نگاهی به شاخص کیفی روزهای گذشته نصف جهان بیندازیم، می‌توانیم میزان و شدت آلودگی هوا که بر آسمان این شهر گسترده شده است را به‌خوبی حس کنیم، چرا که سنجش کیفیت هوا طی پانزدهم خرداد در ایستگاه کلان‌شهر اصفهان با شاخص ۲۰۰ در وضعیت هوای ناسالم (قرمز) قرار داشت و شرایط آن طی چهاردهم همین ماه با شاخص ۱۸۳ بر مدار (قرمز) ثبت شد.
شهروندان اصفهانی در روزهای گذشته در حالتی از نگرانی و انتظار برای بازگشت هوای سالم به سر برده‌اند که افزایش شاخص آلودگی هوای کلان‌شهر اصفهان طی هفته‌ها و روزهای اخیر سامانه‌های ناپایدار متعددی را با ورود سامانه وزش باد به نسبت شدید، تندباد لحظه‌ای، بارش باران و رگبارهای پراکنده را تجربه کرده است، اما شاخص کیفی هوا طی روزهای اخیر از مرز ۲۰۰ عبور کرده است و وضعیت هوا برای شهروندان اصفهانی به هیچ وجه مناسب نیست و به سختی می‌شود در این هوا نفس کشید.
بنابراین لازم است به این نکته اشاره کنیم که هم‌زمان با تغییر الگوهای بهاری به تابستان و افزایش گرما در اصفهان شاهد افزایش غلظت گاز ازن در هوای نصف جهان هستیم، به‌طوری که میزان آن در روزهای اخیر سبب شده شاخص‌های کیفی هوا در این شهر از مرز هشدار آلودگی عبور کند.
ازن یک آلاینده گازی است که به طور مستقیم از منابع آلاینده روی کره زمین منتشر نمی‌شود، این گاز، بی‌رنگ و بی‌بو است؛ البته گاهی در گزارش‌های رسمی بویی شبیه به هوای تازه به آن نسبت داده شده است، اما این بو به حدی نیست که به عنوان نشانه آشکار انتشار ازن از سوی عموم مردم قابل تشخیص باشد.
این آلاینده در فصل گرما و هنگامی که دمای هوا و شدت تابش آفتاب افزایش چشم‌گیری پیدا می‌کند، تولید می‌شود، گازهای منتشر شده از اگزوز خودروها یا دیگر منابع آلاینده ثابت که به واسطه مصرف سوخت فسیلی، آلاینده‌های دیگری مانند اکسیدهای نیتروژن و دی‌اکسید گوگرد در هوا منتشر می‌کنند، تحت‌تأثیر دمای بالا و تابش نور خورشید واکنش شیمیایی نشان می‌دهد و یک اتم اکسیژن خود را از دست می‌دهد و این اتم اکسیژن آزاد شده با مولکول‌های اکسیژن در جو ترکیب می‌شود و در نهایت ازن (O۳) را که متشکل از سه اتم اکسیژن است، تولید می‌کند.
افزایش غلظت آلودگی هوای اصفهان با ازدیاد گاز ازن ناشی از اکسیدهای نیتروژن
حسین احمدی‌کیا، عضو هیئت گروه مکانیک و گروه پژوهش آلودگی هوا پژوهشکده محیط زیست دانشگاه اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار مجله آرونو، یکی از دلایل اصلی آلودگی هوای کلان‌شهر اصفهان در روزهای اخیر را افزایش غلظت گاز ازن دانست و اظهار کرد: خروج و انتشار گازها از اگزوز خودروها و صنایع در روند فزاینده گاز ازن نقش بسیاری دارد.
وی افزود: البته گازهایی همچون آمونیاک هم اثرگذار است، اما وسایل نقلیه و نیروگاه‌ها طیفی از آلاینده‌ها به ویژه گاز اکسیدهای نیتروژن را منتشر می‌کنند و از علل عمده آلودگی هوای شهری هستند.
عضو گروه پژوهش آلودگی هوا پژوهشکده محیط زیست دانشگاه اصفهان، نقش مصارف خانگی در بالا رفتن شاخص کیفی هوا و عبور آن از مرز هشدار آلودگی در روزهای اخیر را بی‌تأثیر دانست و اضافه کرد: اکنون با افزایش گرما، منازل از گاز زیادی استفاده نمی‌کنند، بنابراین انتشار گاز اکسیدهای نیتروژن از خودروها و صنایع در مقابل گرما و نور خورشید در سطح بالاتر، سبب تولید گاز ازن می‌شود.
احمدی‌کیا در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه در روزهای اخیر با تعطیلات رسمی، میزان عبور و مرور خودروها در سطح شهر اصفهان کاهش داشته است و بر اساس آمارها خروجی حمل‌ونقل جاده‌ای بیشتر بوده، چرا شاهد افزایش هوای آلوده بودیم، به طوری که شاخص کیفی هوا روز پانزدهم خرداد بر مدار بسیار ناسالم ثبت شد، افزود: اکنون تولید گاز ازن منبع اصلی آلودگی هوای شهر اصفهان است، آلودگی هوای شهر اصفهان تنها به دلیل انتشار گاز اکسیدهای نیتروژن از خودروها و صنایع نیست، بلکه با افزایش گرما، میزان مصارف گاز نیروگاه‌ها نیز ازدیاد پیدا می‌کند، به طوری که طی روزهای اخیر با بالا رفتن دمای هوا، دو نیروگاه اصفهان با ظرفیت بالاتری فعالیت دارند، بنابراین اکسید نیتروژن و گاز ازن بیشتری را تولید می‌کنند.
گاز اکسیدهای نیتروژن خودروها و نیروگاه‌ها حاکم بر هوای اصفهان
وی درباره اینکه سالانه طی افزایش دما و گرما در شهر اصفهان با معضل ازدیاد گاز ازن مواجه هستیم، گفت: در سال‌های گذشته در تیر و مرداد شاهد افزایش تولید گاز ازن ناشی از گازهای اکسید نیتروژن خودروها، صنایع و نیروگاه‌ها بودیم، اما در سال جاری با آغاز زودهنگام گرما در خرداد، ناظر ازدیاد نمودار آلودگی‌ها در کلان‌شهر اصفهان هستیم.
عضو گروه پژوهش آلودگی هوا پژوهشکده محیط زیست دانشگاه اصفهان با اشاره به اینکه در کلان‌شهر اصفهان یک ایستگاه ازن‌سنج واقع در خیابان ۲۵ آبان فعال است، افزود: عمده‌ترین نقش این ایستگاه ثبت ترافیکی خودروها است.
احمدی‌کیا در پاسخ به سوالی مبنی بر مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها سبب افزایش آلودگی هوای شهر اصفهان شده است، تصریح کرد: در حال حاضر نیروگاه اصفهان به دلیل نداشتن مشکل گاز به هیچ‌وجه مازوت نمی‌سوزاند و گزارشی هم تا این لحظه اعلام نشده است، اما معضل اصلی مصرف بالای گاز اکسید نیتروژن در نیروگاه‌ها است، چرا که با افزایش دمای این نوع گاز، تولید گاز ازن نیز افزایش پیدا می‌کند.
وی عنوان کرد: ازن یک آلاینده ثانویه است که به دلیل اکسیدها نیتروژن ناشی از سوخت‌های فسیلی (خودرو، نیروگاه و صنایع) و هم به دلیل ترکیبات آلی فرار در حضور نور شدید خورشید تشکیل می‌شود که حوالی ساعت ۱۴:۰۰ در بدترین شرایط ممکن قرار می‌گیرد، همچنین خودروها، پالایشگاه، پتروشیمی و کارخانه‌های شیمیایی نیز در این زمان بیشترین ترکیبات آلی فرار را دارند.
احمدی‌کیا خاطرنشان کرد: بررسی‌ها نشان می‌دهد به جز افزایش تولید گاز ازن ناشی از اکسید نیتروژن خودروها، صنایع و نیروگاه‌ها در سطح شهر اصفهان، فعالیت کانون‌های گردوغبار داخلی و نیز از سمت کویر استان سمنان سبب کاهش کیفیت هوا در روزهای اخیر در مناطق مختلف اصفهان شده است.
