به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، به گفته متخصصان دیابت نوعی بیماری متابولیکی و یکی از شایع‌ترین بیماری‌های غدد بوده که با سطح قند خون بالا همراه است و به دنبال نقص در ترشح انسولین یا عملکرد آن ایجاد می‌شود، سطح بالای گلوکز خون می‌تواند منجر به مشکلات جدی در سلامت شود.
بر اساس اطلاعات موجود، انسولین هورمونی است که از غدد پانکراس که واقع در پشت و زیر معده است ترشح می‌شود؛ پانکراس انسولین را به جریان خون منتقل می‌کند، انسولین در گردش باعث می‌شود قند وارد سلول‌های بدن شده و مقدار قند موجود در خون را کاهش می‌دهد، همان طور که میزان قند خون شما کاهش می‌یابد، ترشح انسولین از پانکراس نیز کم می‌شود.
پزشکان معتقدند که دیابت یک بیماری مزمن است، بدین معنی که اگرچه می‌توان آن را کنترل کرد، اما تمام عمر با فرد همراه است؛ دیابت همانند بسیاری از بیماری‌های دیگر به علت رفتارهای غلط غذایی و کم‌تحرکی بر بدن چیره می‌شود، علاوه بر آن داشتن استرس و اضطراب نیز افراد را در معرض خطر ابتلاء به این عارضه قرار می‌دهد.
به‌طور معمول آمار ابتلاء به دیابت در زنان مقداری بیشتر از مردان است / یزد پیشتاز آمار ابتلاء در کشور
شکور امیدی، مدیرعامل و بنیانگذار انجمن حمایت از بیماران دیابتی کشور در گفت‌وگو با خبرنگار مجله آرونو اظهار می‌کند: عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی شامل کم تحرکی و ورزش نکردن، چاقی، تغذیه نامناسب و عوامل دیگری همچون استرس، اضطراب و تنش که بر اثر زندگی مدرن امروزی به وجود آمده، از عوامل مؤثر ابتلاء به دیابت است.
وی در خصوص آمار ابتلاء به دیابت در استان‌های کشور می‌افزاید: یزد با حدود ۲۶ درصد ابتلاء به دیابت، استان پیشتاز در بیشترین آمار مربوط به ابتلاء کشور است و علت آن برخلاف باور عموم مردم تنها مصرف شیرینی و مواد قندی نیست، بلکه ازدواج‌های فامیلی و درون خانوادگی است که در یزد رواج دارد و سبب بارز شدن ژن‌های مغلوب می‌شود.
دکترای تخصصی ایمونولوژی و آلرژی دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه بیماری دیابت یا همان بیماری قند به‌طور معمول ۱۰ درصد افراد جامعه که حدود هشت میلیون و ۵۰۰ هزار نفر را شامل می‌شود، درگیر خود کرده است، عنوان می‌کند: بعد از استان یزد، به ترتیب استان‌های قزوین و گیلان بیشترین آمار ابتلاء به دیابت را در کشور دارند.
امیدی با اشاره به اینکه دیابت، بیماری خاموش است، ادامه می‌دهد: تا مدتی پس از ابتلاء به بیماری دیابت نشانه و علائمی در شخص مبتلا بروز پیدا نمی‌کند، به همین سبب بیماری دیابت را به عنوان بیماری خاموش یاد می‌کنند، زمانی که علائم پر ادراری، خستگی و تشنگی در شخص بروز پیدا می‌کند، فرد دیگر مبتلا به دیابت شده و باید سعی بر کنترل آن داشته باشد.
وی با بیان اینکه باید سعی کنیم قبل از بروز نشانه‌های ابتلاء به دیابت بتوانیم آن را تشخیص دهیم و از بروز آن جلوگیری کنیم، اضافه می‌کند: هرچه شناسایی فرد مبتلا به دیابت زودتر انجام شود و توسط پزشکان متخصص تحت درمان و کنترل دائمی قرار گیرد، هزینه کنترل و درمان بیماری کاهش می‌یابد و فرد مبتلا عمری طبیعی خواهد داشت.
مدیرعامل و بنیانگذار انجمن حمایت از بیماران دیابتی کشور در خصوص تفاوت آمار مردان و زنان مبتلا به دیابت خاطرنشان می‌کند: در آمار ابتلاء به بیماری دیابت، تفاوت زیادی میان مردان و زنان وجود ندارد و درصد یکسانی دارد، اما به دلیل اینکه زنان مبتلا به دیابت بارداری می‌شوند، به‌طور معمول آمار ابتلاء به دیابت در زنان مقداری بیشتر از مردان است.
امیدی می‌افزاید: ۱۰ درصد از تمام افراد مبتلا به بیماری دیابت را کودکان شامل می‌شوند که به طور معمول بر اثر عوامل ژنتیکی مبتلا به دیابت شده‌اند و برای درمان باید تا پایان عمر انسولین تزریق کنند، البته چشم‌اندازهای روشنی برای درمان وجود دارد، اما تا به‌حال دارویی به جز تزریق انسولین برای کنترل و درمان این بیماری یافت نشده است.
وی با تاکید بر اینکه سن ابتلاء به دیابت کاهش یافته و در دانش‌آموزان دبیرستانی نیز مبتلا شدن به دیابت قابل مشاهده و بررسی است، می‌گوید: ۲۵ سالگی مناسب‌ترین سن برای غربالگری بزرگسالان و انجام تست قند است؛ در این آزمایش اگر دو بار قند ناشتا فرد از ۱۲۶ بیشتر شود، آن فرد کاندید دیابت است و باید مراحل تکمیلی کنترل و پیشگیری بیماری برای او صورت گیرد.
دیابت تنها با دارو کنترل نمی‌شود
دکترای تخصصی ایمونولوژی و آلرژی دانشگاه علوم پزشکی تهران در خصوص راه‌های پیشگیری از دیابت و کنترل آن ادامه می‌دهد: تشخیص‌های ژنتیکی صحیح قبل از تولد بسیار در پیشگیری و کنترل این بیماری نقش دارد، همچنین اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی مناسب مردم برای کنترل قند خون می‌تواند به پیشگیری از ابتلاء به دیابت نیز نقش مؤثری داشته باشد.
امیدی با بیان اینکه دیابت تنها با دارو کنترل نمی‌شود و باید همه جانبه آن را مورد بررسی قرار داد، عنوان می‌کند: انجام ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی، توجه به زخم‌ها و حفظ رطوبت پوست افراد مبتلا به جهت زخم نشدن و تغییر ندادن مکرر پزشک معالج که سبب مزمن شدن بیماری می‌شود از راهکارهای پیشگیری و بهبود بیماری دیابت است.
وی اضافه می‌کند: استفاده از داروهای گیاهی و عمل به دستورات طب سنتی نیز می‌تواند میزان قند خون مبتلایان را کاهش دهد تا نیاز آنها به مصرف داروهای شیمیایی کاهش یابد، اگرچه باید توجه داشت که این داروهای گیاهی و سنتی باید از مراکز معتبر تهیه شود.
بنیانگذار انجمن حمایت از بیماران دیابتی کشور خاطرنشان می‌کند: امروزه با پیشرفت تکنولوژی و فناوری، برنامه‌های الکترونیکی برای کنترل و پیشگیری دیابت ساخته شده است که بدون پرداخت هزینه‌های سنگین می‌تواند با پرسش حدود ۱۷ سوال و بررسی پاسخ‌ها با دقت بالای ۹۰ درصد ابتلاء به دیابت را در افراد مبتلا تشخیص دهد.
امیدی در خصوص زنگ خطرهای بیماری دیابت بیان می‌کند: تغذیه نامناسب، مصرف سیگار، سابقه ابتلاء به دیابت در خانواده به‌ویژه والدین، ورزش نکردن و کم‌تحرکی، چاقی و اضافه وزن، استرس و تنش‌های روحی و روانی، تمایل بیش از حد به زندگی مدرن و بی‌توجهی به اصلاح سبک زندگی همگی از زنگ خطرهای این بیماری است که می‌تواند زمینه‌ساز ابتلاء به آن به‌خصوص در نسل جوان و نوجوان شود.
وی با اشاره به اینکه شایع‌ترین علت قطع عضو و از دست دادن اندام‌هایی مانند کلیه، ناتوانی جنسی و اخلال در عملکرد دیگر اعضای بدن از عوارض ابتلاء به دیابت است، می‌گوید: وزارت بهداشت باید با همکاری و مشارکت نهادها و انجمن‌های مردمی و متخصصان سعی بر پیشگیری از ابتلاء و کنترل بیماری دیابت را داشته باشند.
متخصص ایمونولوژی و آلرژی در خصوص اهمیت شرکت‌های بیمه برای کنترل و پیشگیری از بیماری دیابت می‌افزاید: شرکت‌های بیمه نیز می‌توانند با فعالیت بیشتر و منسجم‌تر در جهت پیشگیری، کنترل و انجام غربالگری‌ها به‌صورت مداوم هزینه‌های خانواده مبتلایان را کاهش دهند و به کاهش آمار ابتلاء به دیابت در کشور کمک کنند.
امیدی عنوان می‌کند: انجمن حمایت از بیماران دیابتی کشور درصدد شناسایی هرچه سریع‌تر مبتلایان و ارائه خدمات مربوطه برای پیشگیری به آنها است که تاکنون توانسته سه میلیون و ۶۰۰ هزار نفر بیمار دیابتی را شناسایی و کارت دیابت به هرکدام از مبتلایان اهدا کند، افراد مبتلا با این کارت شناخته می‌شوند و از این طریق می‌توان مانع بروز حوادث ناگواری برای این افراد شد.
وی در خصوص اهمیت اهدای کارت دیابت به افراد مبتلا یادآور می‌شود: اگر فرد مبتلا به دیابت در حادثه تصادفی آسیب ببیند و به بیمارستان منتقل شود، در صورت تزریق سرم قندی به کما می‌رود و حتی جان خود را از دست می‌دهد، اما با داشتن کارت دیابت زودتر شناسایی می‌شود و می‌توان از مرگ او و رخداد حوادث دیگر جلوگیری کرد.
ویرایش ژن در درمان دیابت نقش دارد؟
منصور صالحی، پروفسور ژنتیک پزشکی از دانشگاه شفیلد انگلستان در گفت‌وگو با خبرنگار مجله آرونو در خصوص تأثیر ژنتیک بر ابتلاء به دیابت اظهار می‌کند: نوع اول دیابت بیشتر در دوران کودکی بروز پیدا می‌کند و نوعی بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی بر قسمتی از بدن تأثیر می‌گذارد و سبب تخریب و آسیب به بافت و یاخته‌های آن قسمت می‌شود.
وی با بیان اینکه در دیابت نوع اول با تخریب بافت‌های بعضی قسمت‌های بدن، فرد با کمبود انسولین مواجه می‌شود، زیرا بدن دیگر قادر به ساخت آن نیست، می‌افزاید: عوامل محیطی مانند میزان استرس و کیفیت تغذیه نیز می‌تواند در به تعویق انداختن یا تسریع ابتلاء به این بیماری خود ایمنی اثرگذار باشد.
رئیس مرکز تحقیقات سلولی، مولکولی و ژنتیک ژنوم با اشاره به اینکه دیابت نوع دوم بیشتر تحت تأثیر عوامل محیطی است و در بزرگسالان شیوع بیشتری دارد، عنوان می‌کند: در این نوع از دیابت فرد مبتلا با کمبود انسولین مواجه نیست، اما عملکرد یاخته‌های گیرنده انسولین مختل شده است و بعد از گذشت چندسال فرد مبتلا با کمبود انسولین مواجه می‌شود.
صالحی با بیان اینکه نوع دوم دیابت بسیار فراوان و شایع‌تر از نوع اول آن است، ادامه می‌دهد: می‌توان گفت بیش از ۹۰ درصد افراد مبتلا به دیابت، مبتلا به نوع دوم آن هستند که تحت تأثیر عوامل محیطی به‌ویژه کیفیت تغذیه است؛ آلودگی هوا، استرس و اضطراب، بی‌تحرکی، تغذیه نامناسب و استفاده از غذاهای آماده از نمونه عوامل محیطی تأثیرگذار در ابتلاء به دیابت است.
وی در خصوص درمان بیماری دیابت با استفاده از علم ژنتیک خاطرنشان می‌کند: با گسترش علم به تدریج بشر به مرحله‌ای رسیده است که می‌تواند ژن‌های معیوب را دستخوش تغییر قرار دهد و آنها را ویرایش کند؛ در علم روز دنیا نیز با تلاش متخصصان و دانشمندان تلاش می‌شود که ژن‌های معیوب در بدن بیماران ویرایش شده و ایرادهای آن رفع شود.
پروفسور ژنتیک پزشکی اضافه می‌کند: بسیاری از بیماری‌های ژنتیکی که شناخته شده هستند را می‌توان در آینده نزدیک و در حدود کمتر از یک دهه آینده تحت درمان و کنترل قرار داد، اما بیماری دیابت چون از نظر ژنتیکی به‌صورت دقیق شناخته نشده است، نمی‌توان ویرایش ژن را بر روی آن اعمال کرد.
تأثیر استفاده از سلول‌های بنیادی در کنترل دیابت نوع اول
صالحی با بیان اینکه در چندین کشور دنیا با استفاده از سلول‌های بنیادی، بیماری دیابت نوع اول را درمان می‌کنند، عنوان می‌کند: استفاده از سلول‌های بنیادی در کنترل دیابت نوع اول بسیار تأثیرگذار بوده، اما در دیابت نوع دوم کاربرد کمتری داشته است، چراکه دیابت نوع دوم کمتر تحت تأثیر عوامل ژنتیکی قرار دارد.
وی می‌گوید: استفاده از پمپ‌های انسولین برای کنترل میزان انسولین در بدن یکی از راه‌های درمان و پیشگیری بیماری دیابت است که هنوز در مرحله تحقیقات و آزمایش قرار دارد و استفاده از آن در کشورهای مختلف رایج نشده است، اما به تازگی در انگلیس در حال سفارش و ساخت همین دستگاه به‌صورت هوشمندتر هستند.
مدرس سابق دانشگاه علوم پزشکی خاطرنشان می‌کند: با بررسی فرایند کنترل و درمان بیماری دیابت در کشورهای دیگر متوجه می‌شویم در چند دهه گذشته، آمار ابتلاء به دیابت در کشورهای اروپایی بسیار چشمگیر بوده و چندین سال با این بیماری درگیر بوده‌اند؛ در کشورهای در حال توسعه مانند ایران نیز تلاش شده است تا از شیوع این بیماری جلوگیری شود.
صالحی در خصوص تأثیر عامل ژنتیک بر انتقال دیابت از مادر باردار به نوزاد می‌افزاید: انسان در بدن خود از تمام ژن‌ها یک کپی مخصوص دارد، یک دسته از ژن‌ها خانوادگی است و فرد آن دسته را از پدر خود به ارث می‌برد و دسته دیگر از ژن‌ها توسط مادر به فرزند انتقال می‌یابد.
وی با بیان اینکه الگوی‌های متفاوتی برای بروز و ظهور ژن‌ها در بدن نوزاد وجود دارد، ادامه می‌دهد: ممکن است پدر و مادری مبتلا به دیابت باشند، اما فرزند آنها در سلامت کامل به سر ببرد؛ ابتلاء هر کدام از والدین به بیماری دیابت تنها احتمال بروز بیماری را در فرزند افزایش می‌دهد.
در نهایت، کنترل عوامل خطر قابل اصلاح مانند کنترل اضافه وزن و چاقی، ترک مصرف سیگار، مدیریت استرس و تنش‌های موجود، داشتن تغذیه سالم و اصلاح سبک زندگی نقش مهمی در پیشگیری و کنترل دیابت دارد، همچنین کنترل دیابت باید مورد توجه افراد به‌ویژه افراد مستعد قرار گیرد.
مبتلایان به دیابت در صورتی که به موقع در مسیر درمان قرار گیرند و بیماری خود را کنترل کنند، کمتر به عوارض این بیماری خطرناک مبتلا خواهند شد؛ افراد درگیر با این بیماری، علاوه بر اصلاح شیوه زندگی، باید تحت نظر متخصصان پیگیر روند درمان خود باشند تا این بیماری بر زندگی آنها سایه نیندازد.
