به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، نوجوانی تنها یک مرحله گذرا نیست، بلکه نقطه آغاز شکل‌گیری هویت فردی است که در این دوره، نوجوانان برای نخستین بار با پرسش‌هایی بنیادین درباره «من کیستم؟» مواجه می‌شوند و این جست‌وجوی هویت، گاهی با سردرگمی و گاهی با شور و اشتیاق همراه است، اما در نهایت، بذرهای شخصیت بزرگسالی را در دل خود دارد.
نوسانات فکری و تغییرات رفتاری نوجوانان اغلب به‌عنوان نشانه‌ای از بی‌ثباتی تعبیر می‌شود، اما در واقع این تضادها بخشی طبیعی از فرایند رشد شناختی هستند و نوجوان در حال آزمودن مرزهای فکری و احساسی خود است و این تجربه‌ها، او را برای تصمیم‌گیری‌های پیچیده‌تر در آینده آماده می‌سازد.
نوجوانان به تجربه‌های متنوع نیاز دارند تا بتوانند علایق، استعدادها و ارزش‌های خود را کشف کنند و محدود کردن آنها به مسیرهای از پیش تعیین‌شده، نه‌تنها مانع رشد آنها می‌شود، بلکه ممکن است حس بی‌هویتی را در آنها تقویت کند و تجربه‌گرایی نوجوان، اگر در بستر امن و آگاهانه هدایت شود، می‌تواند به انتخاب‌های آگاهانه منجر شود.
نقش والدین در دوران نوجوانی، از کنترل‌گری به همراهی تغییر می‌کند و نوجوانان بیش از اینکه به دستور نیاز داشته باشند، به شنیده شدن و درک شدن نیاز دارند و والدینی که با فرزندان خود گفت‌وگویی صمیمانه برقرار می‌کنند، نه‌تنها اعتماد آنها را جلب می‌کنند، بلکه زمینه‌ساز رشد روانی سالم‌تری نیز می‌شوند.
دوران نوجوانی، سخت‌ترین دوره تربیتی است / هیجانات بر نوجوانان غالب است
محسن دهقانی، روانشناس و مشاور خانواده در گفت‌وگو با خبرنگار مجله آرونو با بیان اینکه دوره نوجوانی از میان دوره‌های تربیتی، سخت‌ترین دوره تربیتی به شمار می‌رود، اظهار کرد: دوران نوجوانی در واقع دوره تفکر انتزاعی است و برخی صاحب‌نظران، دوران نوجوانی را دوره جهش ناگهانی می‌دانند و نوجوان، فردی است که هنوز به جوانی نرسیده و به دنبال موضوعات جدید می‌گردد.
وی با بیان اینکه اگر به شاخصه‌های نوجوانی بنگریم، متوجه می‌شویم که نوجوان به طور مداوم به دنبال فعالیت‌های عجیب است، افزود: نوجوانان هر روز یک فکر تازه دارند و نوسانات فکری متعدد را تجربه می‌کنند و گاهی حتی افکار آنها در تضاد با یکدیگر قرار می‌گیرد و به صورت مداوم، ذهن نوجوانان شغل‌ها را تغییر می‌دهد.
روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه به تعبیری نوجوانان هر روز به یک شغل علاقه پیدا می‌کند و نسبت به آن تمایل نشان می‌دهد، تصریح کرد: نوجوانان را نمی‌توان فردی دارای تفکر عقلی بزرگسالانه تلقی کرد و باید آگاهی داشته باشیم که در دوران نوجوانی، هیجانات نوجوان بر تفکر عقلی او غالب می‌شود، اما والدین و خود نوجوانان نباید از این دوره ترسی داشته باشند.
نوجوان باید الگوگیر باشد / رفاقت‌یابی و رفاقت‌خواهی، از ویژگی‌های دوره نوجوانی است
دهقانی با بیان اینکه دوران نوجوانانی، دورانی گذرا است و تمام افراد این دوره را در زندگی خود تجربه می‌کنند، ادامه داد: نوجوانان مباحث مختلفی را دنبال می‌کنند و والدین و اطرافیان باید سعی کنند که این اقدام نوجوانان در مسیر مثبت باشد و باید توجه داشته باشیم که نوجوان باید الگوگیر باشد.
وی با بیان اینکه الگوگیر نبودن نوجوانان می‌تواند نگران کننده باشد، گفت: دوره نوجوانی با تغییرات بسیاری همراه است و بیشتر نوجوانان به دنبال تجربه هیجانات هستند و والدین باید با علم و آگاهی نسبت به دوره نوجوانی، با فرزند خود همراهی و او را به سمت مسیر مثبت هدایت کنند.
روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه صمیمی بودن والدین با فرزندان موضوعی بسیار مثبت است، اضافه کرد: نداشتن دوستی در رده سنی نوجوانی، برای نوجوان بسیار دردناک است و عوارض منفی به همراه خواهد داشت و رفاقت‌یابی و رفاقت‌خواهی، از ویژگی‌های دوره نوجوانی به شمار می‌رود.
نوجوانی دوره‌ای است که احساسات با شدت بیشتری بروز می‌کنند و فراهم کردن فضایی امن برای ابراز این احساسات، به نوجوان کمک می‌کند تا مهارت‌های تنظیم هیجان را بیاموزد و سرکوب یا بی‌توجهی به این احساسات، ممکن است به بروز مشکلات روانی در آینده منجر شود.
گروه‌های دوستی در نوجوانی نقش تعیین‌کننده‌ای در شکل‌گیری رفتار و نگرش دارند و اگرچه ممکن است والدین نگران تأثیر منفی برخی دوستان باشند، اما ایجاد مهارت انتخاب دوست و تقویت عزت‌نفس نوجوان، راهی مؤثرتر از منع و محدودیت است و همسالان می‌توانند منبع یادگیری اجتماعی و حمایت عاطفی باشند.
این دوره، فرصتی طلایی برای والدین است تا رابطه‌ای جدید با فرزند خود بنا کنند که رابطه‌ای مبتنی بر احترام متقابل، گفت‌وگوی سازنده و پذیرش تفاوت‌ها، بسازند؛ نوجوانی نه تهدیدی برای اقتدار والدین، بلکه فرصتی برای رشد مشترک و بازتعریف نقش‌ها است.
یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌های دوران نوجوانی، آمادگی برای پذیرش مسئولیت‌های فردی و اجتماعی است و این دوره فرصتی است تا نوجوانان در محیط‌های واقعی، نقش‌آفرینی کنند و والدین و مربیان می‌توانند با واگذاری مسئولیت‌های متناسب با سن، حس اعتماد به نفس و استقلال را در نوجوانان تقویت کنند و این تمرین‌ها نه‌تنها به رشد شخصیت کمک می‌کند، بلکه نوجوان را برای ورود آگاهانه‌تر به بزرگسالی آماده می‌سازد.
