به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، نوزادان از لحظه تولد با سیستمی درونی برای ابراز نیازهای تغذیه‌ای خود به دنیا می‌آیند و گریه، مکیدن انگشت یا حرکات دهان از جمله نشانه‌هایی است که باید به‌عنوان سیگنال‌های واقعی گرسنگی تلقی شوند، تغذیه بر اساس ساعت به‌ویژه در ماه‌های نخست، می‌تواند منجر به نادیده‌گرفتن نیازهای واقعی نوزاد شود و رویکرد پاسخ‌محور به تغذیه، نه‌تنها به رشد جسمی نوزاد کمک می‌کند، بلکه پایه‌ای برای شکل‌گیری اعتماد و امنیت روانی در رابطه مادر و کودک است.
دستگاه گوارش نوزاد در هفته‌های اول تولد هنوز در حال تطبیق با دنیای بیرون است و دفعات تغذیه باید متناسب با ظرفیت معده کوچک نوزاد و سرعت هضم شیر تنظیم شود؛ در نوزادانی که بدون مشکل خاصی متولد می‌شوند، به طور معمول فاصله دو تا سه ساعته بین وعده‌ها مناسب است، اما در نوزادان نارس یا کم‌وزن، این فواصل باید کوتاه‌تر باشد تا از افت قند خون و کم‌آبی جلوگیری شود.
خواب نوزادان در ماه‌های اول به‌صورت پراکنده و غیرمنظم است و ممکن است با الگوی تغذیه تداخل داشته باشد؛ در صورتی که خواب طولانی باعث فاصله زیاد بین وعده‌های شیر شود، بیدار کردن نوزاد با روش‌های ملایم همچون تماس پوستی یا تغییر دمای محیط توصیه می‌شود و در واقع خواب نباید مانعی برای تأمین نیازهای تغذیه‌ای نوزاد باشد، بلکه باید در هماهنگی با آن مدیریت شود.
میزان کافی بودن شیر مادر را نمی‌توان تنها از روی دفعات تغذیه یا مدت زمان تغذیه ارزیابی کرد و نشانه‌هایی همچون افزایش وزن مناسب، تعداد پوشک‌های خیس در روز و آرامش نوزاد پس از تغذیه، معیارهای قابل‌اعتمادتری به شمار می‌رود و در صورت مشاهده نشانه‌هایی مانند بی‌قراری مداوم، کاهش وزن یا خواب‌آلودگی بیش از حد، باید کفایت تغذیه مورد بررسی قرار گیرد.
نوزاد هر چند ساعت، چند دقیقه باید شیر بخورد؟
زهره بدیعی، فوق تخصص اطفال، استاد دانشگاه و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار مجله آرونو با بیان اینکه میزان تغذیه نوزاد با شیر باید بر اساس نیاز او باشد، اظهار کرد: این اصول تغذیه نوزاد با شیر باید رعایت شود، البته در مواردی مانند بیمار بودن نوزاد یا نارس متولد شدن او، فواصل تغذیه نوزاد با شیر توسط پزشک مشخص خواهد شد.
وی با بیان اینکه به صورت طبیعی، نوزادان هر زمانی که تمایل داشته باشند، باید از شیر تغذیه شوند، افزود: نوزادی ممکن است نیم ساعت پس از تغذیه با شیر مجدد گرسنه شود و این در حالی است که احتمال دارد نوزادی دیگر، دو یا سه ساعت پس از تغذیه، مجدد احساس گرسنگی و نیاز به تغذیه داشته باشد.
فوق تخصص اطفال، استاد دانشگاه و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با بیان اینکه مادران باید توجه داشته باشند که در ماه‌های نخست تولد، بیشتر از چهار ساعت فاصله نباید میان فواصل تغذیه نوزاد با شیر وجود داشته باشد، تصریح کرد: هنگامی تغذیه نوزاد با شیر مناسب است که حجم شیر کافی باشد و تغذیه نوزاد به دفعات متعدد انجام شود.
مصرف قطره‌های مکمل برای نوزاد از کی شروع می‌شود؟ / بهترین زمان دادن قطره مکمل به نوزاد
بدیعی با بیان اینکه در صورتی که نوزاد به خواب رفت و فواصل میان زمان تغذیه‌ای او بیشتر شد، با ماساژ دادن ، در آغوش گرفتن ، حرکت ملایم و خنک کردن فضا، مادر می‌تواند او را بیدار کند و تغذیه مکرر را برای او انجام دهد، ادامه داد: باید توجه داشت که با وجود اینکه شیر مادر منبع غنی از انواع مواد غذایی است، ویتامین D کافی برای نوزاد ندارد.
وی با بیان اینکه به منظور تأمین ویتامین D کافی برای سلامت نوزاد، مادرانی که نوزادان آنها تغذیه انحصاری با شیر مادر دارد، باید ویتامین D نیز به نوزاد داده شود، گفت: از نظر کتابی، گنجاندن مکمل‌های ویتامین D در تغذیه نوزاد، باید از دو ماه نخست تولد آغاز شود، اما سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کند از روز سوم تا پنجم تولد، مصرف ویتامین D برای نوزاد آغاز شود.
فوق تخصص اطفال، استاد دانشگاه و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با بیان اینکه در مراکز درمانی نیز قطره‌های ویتامین D وجود دارد و به صورت رایگان در اختیار مادران قرار می‌گیرد، اضافه کرد: به منظور تأمین ویتامین D بدن نوزادان تا پایان دو سالگی، باید مصرف ویتامین D برای نوزاد ادامه داشته باشد و تا پایان شش ماهگی، به جز ویتامین D، مکمل و قطره دیگری نیاز ندارد و از پایان شش ماهگی ، باید مصرف قطره آهن آغاز شود.
اگرچه شیر مادر ترکیب بی‌نظیری از مواد مغذی دارد، اما بعضی عناصر مانند ویتامین D و آهن در آن به مقدار کافی وجود ندارد و مکمل‌سازی با قطره‌های ویتامین D از روزهای ابتدایی تولد و آغاز قطره آهن از پایان شش‌ماهگی، برای پیشگیری از نرمی استخوان و کم‌خونی ضروری است و این مداخلات باید با نظارت دقیق انجام شود تا از مصرف بیش از حد یا ناکافی جلوگیری شود.
تغذیه نوزاد در شب نه‌تنها برای تأمین انرژی و رشد او اهمیت دارد، بلکه نقش مهمی در تنظیم هورمون‌های مادر و حفظ تولید شیر ایفا می‌کند و برخلاف تصور رایج، حذف وعده‌های شبانه در ماه‌های اول می‌تواند منجر به کاهش ذخایر شیر و اختلال در رشد نوزاد شود و تغذیه شبانه باید با آرامش، نور کم و تماس پوستی همراه باشد تا هم نیاز نوزاد برآورده و خواب مجدد تسهیل شود.
فرایند تغذیه نوزاد با شیر مادر، تنها انتقال مواد مغذی نیست، بلکه تجربه‌ای چندوجهی است که شامل تعامل عاطفی، تنظیم دمای بدن، تحریک حواس و شکل‌گیری پیوند روانی می‌شود و هر وعده شیر، فرصتی برای رشد همه‌جانبه نوزاد است، بنابراین تغذیه باید با حضور ذهن، آرامش و توجه کامل انجام شود تا این تجربه رشدی به‌طور کامل محقق شود.
