به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، مطالعات جدید نشان می‌دهد ترکیبی از رویکردهای نوین( از داروهای هدف‌گیرنده CGRP و بوتاکس پیشگیرانه تا اولین شواهد امیدوارکننده درباره داروهای کلاس GLP-۱ به عنوان نمونه لیراگلوتاید) می‌تواند بار میگرن را به‌طور چشمگیر کاهش دهد.
میگرن تنها «سردرد» نیست؛ یک اختلال عصبی مزمن و ناتوان‌کننده است که با درد شدید، تهوع، حساسیت به نور، صدا و کاهش شدید کیفیت زندگی همراه است. براساس گزارش‌های جهانی، حدود ۱.۱ میلیارد نفر در سراسر جهان به میگرن مبتلا هستند و شیوع بیماری طی سه دهه گذشته به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته است.
بیشتر بخوانید
مکانیسم‌های شناخته‌شده و هدف‌های درمانی جدید
درک بهتر مکانیزم میگرن طی سال‌های اخیر، منجر به ظهور درمان‌هایی با هدف‌گیری مولکول‌ها و مسیرهای خاص شد:
- پپتید CGRP (Calcitonin Gene-Related Peptide): نقش مرکزی در مسیر درد میگرنی دارد و داروهایی که CGRP یا گیرنده آن را بلوک می‌کنند، اثربخشی قابل‌توجهی در کاهش دفعات حملات نشان داده‌اند.
- داروهای Gepant: نسخه‌های خوراکی هدف‌گیرنده CGRP (مثل atogepant) که برای پیشگیری و درمان حاد ساخته شده‌اند و راحتی مصرف بالاتری دارند.
- بوتاکس (OnabotulinumtoxinA): درمانی تثبیت‌شده برای میگرن مزمن که تزریق‌های دوره‌ای با کاهش قابل‌توجه روزهای سردرد همراه است. مطالعات بلندمدت اثربخشی و ایمنی آن را نشان داده‌اند.
شواهد نو درباره GLP-۱ ها (لیراگلوتاید) و میگرن
بر اساس مطالعات تخصصی منتشر شده، نشان داد مصرف روزانه لیراگلوتاید (یک آگونیست گیرنده GLP-۱ که در درمان دیابت نوع ۲ و چاقی کاربرد دارد) می‌تواند تعداد روزهای سردرد ماهانه را در بیماران مبتلا به میگرن مزمن و چاق به‌طور چشمگیری کاهش دهد. در این مطالعه مقدماتی، میانگین روزهای سردرد از حدود ۲۰ روز به ۹ روز در ماه کاهش پیدا می‌کند، روندی که با بهبود چشمگیر شاخص‌های کیفیت زندگی همراه بوده است. نکته مهم این است که این اثر بخشی مستقل از کاهش قابل‌توجه وزن بوده و محققان احتمال می‌دهند مکانیسم‌هایی چون کاهش فشار داخل جمجمه یا modulation التهابی نقش داشته باشند.
این یافته‌ها بسیار امیدوارکننده است، اما مبتنی بر مطالعات کوچک و غیرتصادفی (یا با گروه کنترل محدود) هستند؛ برای تأیید بالینی و توصیه عمومی نیاز به کارآزمایی‌های بزرگ‌تر، رندومایزد و بلندمدت وجود دارد.
- اثرات داروهای ضد -CGRP: متاآنالیزها و مرورهای نظام‌مند نشان می‌دهد که آنتی‌بادی‌های مونوکلونال و gepantها روزهای میگرن را به‌طور معنی‌داری کاهش می‌دهند و اغلب تحمل خوبی دارند؛ دستورالعمل‌های تخصصی نیز استفاده از آن‌ها را به‌عنوان گزینه اولیه پیشگیری در موارد خاص پیشنهاد می‌کنند.
- بوتاکس: برای میگرن مزمن (۱۵ روز یا بیشتر سردرد در ماه) اثبات‌شده و در مطالعات طولانی‌مدت امن و مؤثر گزارش شده است.
- GLP- ۱ ها: شواهد اولیه مثبت اما مقدماتی‌اند؛ اگر تأیید شوند، می‌توانند یک گزینه خاص برای بیماران چاق یا بیماران مقاوم به درمان باشند.
ایمنی و عوارض میگرن و آنچه بیماران باید بدانند
هرچند داروهای جدید اثربخشی قابل‌توجهی نشان داده‌اند، بیماران باید در مورد عوارض و خطرات احتمالی آگاه باشند:
- عوارض CGRP-targeting: خفیف تا متوسط (نظیر علائم گوارشی یا واکنش موضعی)؛ بررسی‌های ایمنی قلبی-عروقی و نوروواکسولار ادامه دارد، به‌ویژه در بیماران با ریسک عروقی.
- بوتاکس: عوارض جدی نادر است؛ بیشترین گزارش‌ها مربوط به درد محل تزریق یا ضعف موقت عضلانی است.
- GLP- ۱ ها (لیراگلوتاید و هم‌کلاس‌ها): عوارض شایع شامل تهوع، یبوست و گاهی اختلالات گوارشی است؛ مطالعات طولانی‌مدت برای ارزیابی ایمنی سیستمیک و اثرات عصبی مورد نیاز است.
همیشه پیش از شروع هر درمان جدید، مشورت با متخصص مغز و اعصاب و اطلاع‌دادن درباره داروهای مصرفی و سابقه پزشکی ضروری است.
چند درمان خانگی مؤثر برای میگرن / برای درمان میگرن چه بخوریم؟
همین که علامت میگرن به سراغتان آمد، به اتاقی کم‌نور و بی‌صدا بروید، چشم‌ها را ببندید و برای ۲۰ تا ۶۰ دقیقه استراحت کنید؛ اگر می‌توانید چرت کوتاه بزنید.
نور و صدا محرک‌های قوی میگرن هستند و حذف محرک‌ها فعالیت عصبی را کاهش می‌دهد و درد را تسکین می‌دهد. اگر علائم جدید یا بسیار شدید دارید (به طور مثال ضعف، اختلال صحبت، تب، یا شروع ناگهانی)، به پزشک مراجعه کنید.
کمپرس سرد یا گرم
کمپرس یخِ پیچیده در حوله را ۱۰ تا ۱۵ دقیقه روی پیشانی یا پشت گردن بگذارید؛ در بعضی افراد کمپرس گرم روی ناحیه گردن بهتر است، زیرا یخ اثر بی‌حس‌کننده و کاهش‌دهنده درد دارد؛ گرما عضلات را شل می‌کند و اسپاسم را کاهش می‌دهد. از تماس مستقیم یخ با پوست خودداری کنید.
هیدراته بمانید و الکترولیت‌ها را جایگزین کنید
آب بنوشید و در صورت تهوع یا تعریق شدید از نوشیدنی‌های الکترولیتی یا محلول نمکی رقیق استفاده کنید. کم‌آبی و عدم تعادل الکترولیت می‌تواند محرک میگرن باشد؛ بازگرداندن مایعات گاهی حمله را کوتاه می‌کند.
استفاده از کافئین در دوز کم (آغاز حمله)
۱۰۰ میلی‌گرم کافئین (یک فنجان قهوه یا یک قرص کافئین سبک) می‌تواند در اوایل حمله به تسکین کمک کند، اما نباید به‌صورت روزانه و زیاد مصرف شود، کافئین عروق را تنگ می‌کند و جذب برخی مسکن‌ها را افزایش می‌دهد؛ بنابراین در مراحل اولیه می‌تواند مؤثر باشد. مصرف منظم یا زیاد کافئین خود می‌تواند واکنش بازگشتی (withdrawal) ایجاد کرده و میگرن را بدتر کند.
زنجبیل برای تهوع و درد
شواهد نشان می‌دهد زنجبیل می‌تواند تهوع میگرنی را کاهش دهد و در بعضی مطالعات علائم را تسکین داده است. اگر باردار هستید یا داروی رقیق‌کننده مصرف می‌کنید، با پزشک مشورت کنید.
روغن نعناع (موضعی) و رایحه‌درمانی (تنفسی)
قطره روغن نعناع رقیق شده در کمی روغن حامل (به طور مثال روغن نارگین) را روی شقیقه‌ها بمالید یا عطر اسطوخودوس را از راه بینی استنشاق کنید. نعناع حس خنک‌کنندگی و تسکین موضعی ایجاد می‌کند و چند مطالعه کوچک تأثیر مفیدی نشان داده‌اند. رایحه‌های آرام‌بخش مانند لاوندر به کاهش اضطراب و تنش کمک می‌کنند. قبل از مصرف روی پوست، تست حساسیت انجام دهید و از استفاده‌ی مستقیم روی غشای مخاطی خودداری کنید.
ماساژ، کشش گردن و اصلاح وضعیت نشستن
ماساژ ملایم شانه و پشت گردن، کشش‌های ملایم گردنی و اصلاح ارگونومی محل کار (ارتفاع مانیتور و صندلی)، تنش عضلات گردن و شانه می‌تواند میگرن را تشدید کند؛ کاهش تنش، فشار را کم می‌کند.
انجام تکنیک‌های آرام‌سازی مانند تنفس، مدیتیشن، بیوفیدبک
انجام تمرینات تنفس عمیق (۴ تا ۶ نفس عمیق)، مدیتیشن کوتاه یا جلسات بیوفیدبک می‌تواند مؤثر باشد، کاهش استرس و تنظیم پاسخ عصبی خودکار می‌تواند فرکانس و شدت حملات را کاهش دهد؛ بیوفیدبک شواهد حمایتی دارد.
مصرف مکمل‌های مورد پشتیبانی علمی
- منیزیم: حدود ۴۰۰–۶۰۰ میلی‌گرم در روز (Magnesium oxide رایج است) برای پیشگیری به‌کار می‌رود.
- ریبوفلاوین (ویتامین B ۲): دوز مطالعاتی ۴۰۰ میلی‌گرم در روز برای پیشگیری طولانی‌مدت.
- ترکیبات گیاهی (مانند feverfew): شواهد مختلط است؛ در ترکیب با سایر مکمل‌ها ممکن است کمک‌کننده باشد.
البته قبل از شروع مصرف هر مکمل، به‌ویژه در دوران بارداری یا دوره مصرف داروهای خاص باید با پزشک مشورت کنید.
آکاپرسور / فشار نقطه‌ای (Acupressure)
فشار ملایم و پیوسته روی نقاط شناخته‌شده (به طور مثال نقطه‌ی P۶ برای تهوع یا نقاط شقیقه) به‌مدت ۲–۵ دقیقه می‌تواند کمک‌کننده باشد. شواهد محدود اما ایمن است و برخی افراد کاهش علامت را گزارش می‌کنند.
چه زمانی باید به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید؟
- شروع ناگهانی و شدید
- ضعف یا بی‌حسیِ یک‌طرفه، مشکل در گفتار یا بینایی
- تب همراه با سردرد یا سفتی گردن
- سردرد پس از سقوط یا ضربه به سر این موارد نیاز به ارزیابی فوری دارند.
نکات بالینی و راهنمایی برای بیماران
- تشخیص دقیق: قبل از هر درمان پیشگیرانه، تشخیص میگرن و طبقه‌بندی (اپیزودیک vs مزمن) توسط متخصص لازم است.
- ترتیب درمان‌ها: درمان پیشگیرانه پس از بررسی تعداد روزهای سردرد و تأثیر بر کیفیت زندگی آغاز می‌شود؛ اکنون CGRP-targeting therapies و بوتاکس از گزینه‌های مهم است.
- سبک زندگی: اصلاح خواب، تغذیه، مدیریت استرس و اجتناب از محرک‌های شناخته‌شده همچنان ستون پایه‌ای مدیریت میگرن است.
- شرکت در کارآزمایی‌ها: بیماران علاقه‌مند می‌توانند در کارآزمایی‌های بالینی شرکت کنند تا دسترسی به درمان‌های نوین و کمک به توسعه شواهد ممکن شود.
