به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، رفتار لجبازی در کودکان را نمی‌توان پدیده‌ای تنها مختص دوران خردسالی دانست، بلکه ریشه‌های آن اغلب به مراحل اولیه زندگی و به‌ویژه نوزادی، بازمی‌گردد، در این دوره حیاتی، کیفیت پاسخ‌دهی والدین به نیازهای هیجانی نوزاد مانند آغوش، تغذیه و توجه عاطفی، نقش مؤثری در شکل‌گیری الگوهای رفتاری آینده دارد و نبود این پاسخ‌دهی مؤثر می‌تواند موجب اختلال در خودتنظیمی هیجانی کودک و زمینه‌ساز رفتارهای مقابله‌ای در سال‌های بعد شود.
در حدود دو سالگی، کودکان به مرحله‌ای می‌رسند که میل به استقلال و خودمختاری در آنها تقویت می‌شود و این فرایند طبیعی، گاهی با رفتارهایی همچون نه گفتن و مقاومت در برابر خواسته‌ها همراه است؛ در این شرایط، لجبازی نوعی واکنش به محدود شدن این استقلال ادراک‌شده محسوب می‌شود و ضرورت دارد والدین با درک این نیاز رشدی، به‌جای سرکوب آن، فضایی امن و انعطاف‌پذیر برای تجربه و تمرین استقلال کودک فراهم کنند.
یکی از چالش‌های رایج در تربیت کودک، برچسب‌زدن‌های ناآگاهانه توسط والدین است و مشاهده چند رفتار خلاف میل والدین به‌تنهایی نشانه لجبازی نیست، رفتارهایی همچون ایستادگی، آزمودن محدودیت‌ها یا حتی نیاز به جلب توجه، ممکن است به اشتباه به‌عنوان لجبازی تعبیر شود و در این شرایط، تشخیص حرفه‌ای و تفکیک میان الگوهای رفتاری گذرا و پایدار اهمیت پیدا می‌کند.
در عصر ارتباطات، کودکان بیش از هر زمان دیگری با محتوای متنوع رسانه‌ای روبه‌رو هستند و دریافت اطلاعاتی که فراتر از سطح رشد ذهنی آنها است، باعث شکل‌گیری انتظارات اغراق‌آمیز و خواسته‌هایی می‌شود که تأمین آنها برای والدین دشوار است، در نتیجه، پاسخ منفی والدین به این انتظارات، ممکن است از سوی کودک به‌عنوان نادیده‌انگاشتن تعبیر و موجب واکنش‌های مقابله‌ای شود.
لجبازی کودکان از چند سالگی شروع می‌شود؟
محسن دهقانی، روانشناس و مشاور خانواده در گفت‌وگو با خبرنگار مجله آرونو با بیان اینکه لجبازی کودکان یکی از دغدغه‌های اصلی و همیشگی والدین است، اظهار کرد: والدین بسیار نگران لجبازی و حرف نشنوی کودکان خود هستند و در صورتی که لجبازی در کودکان کنترل نشود، این رفتار تبدیل به اختلال سلوک خواهد شد و توصیه می‌شود تا پیش از ورود به دوران نوجوانی، لجبازی کودکان کنترل و مدیریت شود.
وی با بیان اینکه والدین باید به درمان رفتار لجبازی در کودکان خود توجه داشته باشند، افزود: رفتار لجبازی از دو سالگی می‌تواند بروز کند و حالت خودمختاری و خودکنترلی کودکان در این سن باعث می‌شود در صورتی که با رفتارهای مخالف خودمختاری خود مواجه شوند، به حرف نشنوی روی آورند.
روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه ریشه حرف نشنوی کودکان به دوره نوزادی ارتباط داده می‌شود، تصریح کرد: در صورتی که خودتنظیمی هیجانی نوزاد بهم بخورد، ممکن است زمینه‌های حرف نشنوی در کودک ایجاد شود؛ در واقع نوزاد نیازمند توجه، گرفته شدن در آغوش و تغذیه مناسب و کافی است و والدین باید به نیازهای نوزاد توجه داشته باشند، اما در صورتی که این نیازها تأمین نشود، زمینه حرف نشنوی کودکان فراهم خواهد شد.
چگونه لجبازی کودکان را تشخیص دهیم؟ / استرس و اضطراب والدین مهم‌ترین عامل برقرار نکردن ارتباط صحیح با فرزندان است
دهقانی با بیان اینکه گاهی اوقات شاهد هستیم که والدین با مشاهده چند رفتار مختصر که موافق با آنها نیست، برچسب لجبازی به فرزند خود می‌زنند، ادامه داد: یکی از اقدامات مهمی که والدین باید مد نظر قرار دهند، ارتقای آگاهی وی دانش خود برای تشخیص دقیق لجبازی و رفتارهای مرتبط با آن است.
وی با بیان اینکه برای تشخیص صفت لجبازی کودکان، در طول شش ماه رفتارهای فرزند باید مورد بررسی و چند مورد رفتاری مشخص باید به صورت متوالی مشاهده شود، گفت: فرزندان امروز به دلیل گستردگی ارتباط با رسانه، اطلاعاتی دریافت می‌کنند که فراتر از رشد ذهنی آنها است و این موضوع منجر به ایجاد توقعات نابه‌جا در آنها می‌شود.
روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه بر اساس تحقیقات انجام شده، مهم‌ترین عاملی که اجازه نمی‌دهد والدین با فرزندان خود به صورت صحیح ارتباط برقرار کنند، استرس و نگرانی‌های والدین است، اضافه کرد: استرس و نگرانی والدین منجر به پرخاشگری، کنترل‌گری زیاد و محدودیت‌های افراطی می‌شود و انتظار می‌رود والدین شرایط را طبیعی بدانند و ارتباط صمیمانه‌تری با فرزندان خود برقرار کنند.
والدینی که خود تحت فشار استرس‌های مزمن، اضطراب یا تعارض‌های حل‌نشده هستند، بیشتر در تعامل با فرزند خود رویکردهایی مانند پرخاشگری، کنترل‌گری افراطی یا سخت‌گیری بیش از اندازه را در نظر می‌گیرند که این سبک ارتباطی نه تنها لجبازی کودک را تشدید می‌کند، بلکه موجب دور شدن فرزند از والدین و تضعیف رابطه عاطفی آنها خواهد شد.
برای مقابله مؤثر با لجبازی، والدین باید به جای اتکا به تجربه شخصی یا روش‌های تربیتی سنتی، دانش خود را از طریق منابع علمی، مشاوره تخصصی و کارگاه‌های آموزشی به‌روزرسانی کنند و درک عمیق‌تری از مراحل رشد کودک، نیازهای روان‌شناختی او و تفاوت میان اختلال رفتاری و کنش‌های طبیعی رشدی، به والدین کمک می‌کند تا تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند.
اگرچه لجبازی ممکن است بخشی از رشد طبیعی کودک باشد، اما تداوم آن بدون اصلاح می‌تواند در آینده به رفتارهای ناسازگارانه‌تری از جمله اختلالات سلوک، نافرمانی مقابله‌ای یا چالش‌های جدی در روابط اجتماعی و تحصیلی، منجر شود و از همین رو مداخله زودهنگام و استفاده از مشاوره تخصصی، اهمیتی دوچندان پیدا می‌کند.
