به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، بازی‌های رایانه‌ای امروزه به عنوان یک ابزار قدرتمند برای انتقال پیام‌ها و مفاهیم مختلف به جوانان و نوجوانان شناخته می‌شوند. یکی از کاربردهای مهم این بازی‌ها، انتقال پیام‌ها و ارزش‌های دوران دفاع مقدس به نسل جوان است، چرا که این بازی‌ها قادر هستند داستان‌ها و تجربیات آن دوره تاریخی را به شیوه‌ای جذاب و تعاملی به مخاطبان جوان و نوجوان منتقل و آنها را با ارزش‌ها و آرمان‌های دفاع مقدس آشنا کنند.
در دنیای امروز، جوانان و نوجوانان به دنبال تجربه‌های جدید و هیجان‌انگیز هستند و بازی‌های رایانه‌ای با ارائه تجربه‌ای تعاملی و فراگیر، می‌تواند این نیاز را برآورده کند و در عین حال پیام‌های ارزشمندی را با خود به همراه داشته باشد؛ به عنوان مثال یک بازی می‌تواند داستان یک رزمنده جوان را روایت کند که با چالش‌ها و سختی‌های جنگ روبه‌رو می‌شود و در نهایت با فداکاری و شجاعت خود به پیروزی می‌رسد؛ این نوع بازی‌ها می‌تواند به مخاطبان نشان دهد که چگونه ارزش‌هایی همچون شجاعت، مقاومت و همبستگی در دوران دفاع مقدس میان رزمندگان جریان داشت و چه فضایی در دوران پیروزی انقلاب اسلامی در سطح جامعه موج می‌زد.
یکی از نمونه‌های موفق در این زمینه، بازی‌هایی با محتوای تاریخی است که توانسته‌اند با ترکیب داستان‌های واقعی و تجربه‌های تعاملی، تجربه‌ای بی‌نظیر را به بازیکنان ارائه دهد، درواقع بازی‌های تاریخی با تمرکز بر دوره‌های مختلف، بازیکنان را به سفری در تاریخ هدایت و آنها را با رویدادهای مهم و شخصیت‌های تاریخی آشنا می‌کند.
برای ایجاد یک بازی مؤثر و با کیفیت با محتوای تاریخی و آموزشی، عوامل مختلفی باید در نظر گرفته شود که از جمله این عوامل می‌توان به داستان جذاب و قوی، تحقیق دقیق تاریخی، گرافیک و طراحی بازی، تعامل و انتخاب‌ها، آموزش و آگاه‌سازی و صداگذاری و موسیقی اشاره کرد؛ این عوامل می‌تواند به ایجاد تجربه‌ای واقعی و فراگیر برای بازیکنان کمک و آنها را به یادگیری و تحقیق بیشتر ترغیب کند.
از بازی‌های رایانه‌ای برای انتقال پیام دوران دفاع مقدس استفاده کنید
مقام معظم رهبری در آبان سال جاری در دیدار با اعضای ستاد برگزاری کنگره ملی شهدای استان اصفهان نیز به اهمیت استفاده از بازی‌های رایانه‌ای برای انتقال پیام دوران دفاع مقدس اشاره کردند و فرمودند «من پیشنهاد می‌کنم که خودِ واحدهای نظامی اصفهان هم در قضیّه معرفی شهدا فعّال بشوند … بنشینند شرح حوادث و سرگذشت دوران جنگ تحمیلی‌شان یا قبل و بعد آن را بیان کنند، به چه وسیله؟ به شکل بازی‌های رایانه‌ای. امروز در دنیا بازی‌های رایانه‌ای یکی از ابزارهای انتقال پیام است؛ یعنی فقط بازی نیست.»
ایشان در ادامه افزودند: «افرادِ بافکر می‌نشینند، طرّاحی می‌کنند بازی جنگ بین ایران و خودشان را و به گونه‌ای طرّاحی می‌کنند که وقتی جوان آمریکایی، نوجوان آمریکایی نشست پای رایانه و این بازی را تماشا کرد، احساس قدرت و توانایی بکند، امیدوار بشود که ما در این مبارزه پیروز خواهیم شد.»
استفاده از بازی‌های رایانه‌ای برای انتقال پیام‌های دفاع مقدس و دوران پیروزی انقلاب اسلامی نیز نیازمند همکاری و حمایت از نهادهای مرتبط است؛ ایجاد بازی‌هایی با کیفیت بالا و محتوای دقیق و مناسب می‌تواند تأثیر بیشتری بر مخاطبان دانش‌آموز داشته باشد و آنها را به سمت یادگیری و درک عمیق‌تر از تاریخ کشور و مفاخر ملی سوق دهد. این اقدام می‌تواند گامی مؤثر در جهت حفظ و انتقال ارزش‌های دفاع مقدس و دهه فجر به نسل‌های آینده باشد.
استفاده از بازی‌های رایانه‌ای به عنوان ابزاری مؤثر برای انتقال پیام‌ها و ارزش‌های دوران دفاع مقدس و تاریخ ایران به جوانان و نوجوانان، نه تنها به حفظ این ارزش‌ها کمک می‌کند، بلکه زمینه‌ساز توسعه فرهنگی و تاریخی جامعه نیز می‌شود. با توجه به نقش پررنگ بازی‌های رایانه‌ای در زندگی روزمره نسل‌های جدید، حمایت و سرمایه‌گذاری در ایجاد بازی‌های با کیفیت و محتوای غنی می‌تواند به تقویت هویت ملی و افتخار به تاریخ کشور بیانجامد. این اقدام، گامی مهم در جهت حفظ میراث فرهنگی و انتقال ارزش‌های ملی و تاریخی به نسل‌های آینده خواهد بود، از همین رو گفت‌وگویی با محمد کمال، برنامه‌نویس و طراح بازی، مدرس بازی‌سازی، نویسنده و مؤلف کتاب در حوزه رسانه و تربیت رسانه‌ای و داور کشوری مسابقات بازی داشتیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
مجله آرونو: بازی‌های رایانه‌ای در زمینه معرفی مفاخر ملی و شهدای معاصر به دانش‌آموزان از چه اهمیت و جایگاهی برخوردار هستند؟
کمال: بازی‌های رایانه‌ای و دیجیتالی در گروه سنی نوجوان و کودک به سرعت جایگاه خود را تثبیت کرده و مصرف این رسانه بیشتر از رسانه‌های دیگر شده است. یکی از مزایای اصلی بازی‌ها این است که به بازیکنان اجازه می‌دهد شخصیت‌ها را کنترل کرده و به جای آنها تصمیم‌گیری کنند، به این ترتیب بازیکنان می‌توانند خود را به جای آن شخصیت‌ها قرار دهند و با آنها هم‌ذات‌پنداری کنند و این تعامل مستقیم موجب می‌شود اثر بازی‌ها از فیلم‌ها، انیمیشن‌ها و سایر رسانه‌ها بسیار بیشتر باشد.
کودکان و نوجوانان به طور متوسط روزانه ۴ تا ۸ ساعت با گوشی‌های خود بازی می‌کنند که این زمان برای استفاده از رسانه‌ها نگران‌کننده است، چه بسا محتوای بسیاری از این بازی‌ها آسیب‌رسان است، بازی‌هایی مانند «کالاف دیوتی»، «فری فایر»، «پابجی»، و «کانتر» که همگی از نوع بازی‌های اکشن و جنگی هستند که به شخصیت بازیکن جوان و نوجوان آسیب می‌زند.
ما می‌توانیم بازی‌هایی بسازیم که هم از جنبه اکشن برخوردار باشد و هم محتوای مفید و آموزشی داشته باشد. بازی‌های اکشن میان بچه‌ها بسیار محبوب است و حتی حدود ۳۰ درصد از دختران نیز به این نوع بازی‌ها علاقه دارند. اگر داستان این بازی‌ها با محوریت شهدا، عملیات‌های نظامی و دفاع مقدس باشد، می‌تواند نقش بسیار مهمی در معرفی شهدای انقلاب به دانش‌آموزان ایفا کند.
مجله آرونو: تا به حال بازی مطلوب و با کیفیتی در حوزه دفاع مقدس و معرفی شهدا تولید و عرضه شده است؟
کمال: در جهان نمونه‌های متعددی وجود دارد که شخصیت‌های معروف و شناخته‌شده، الهام‌بخش ساخت بازی‌های ویدئویی شده‌اند، از جمله این شخصیت‌ها می‌توان به بتمن، مرد عنکبوتی و دیگر قهرمانان خیالی اشاره کرد که اگرچه در دنیای واقعی وجود خارجی ندارند، اما به دلیل محبوبیت به نمادهایی فرامرزی تبدیل شده‌اند؛ علاوه بر این، بازیگران مشهور هالیوودی نیز گاهی در نقش شخصیت‌های اصلی بازی‌های ویدئویی ظاهر می‌شوند و با حضور خود، جذابیت این آثار را افزایش می‌دهند، حتی سربازان نظامی مشهور و شخصیت‌های تاریخی نیز گاهی الهام‌بخش ساخت بازی‌ها می‌شوند.
در حوزه ساخت بازی‌هایی با محوریت دفاع مقدس و شهدا شاید کمتر بازی‌های با کیفیت و مطلوب به چشم بخورد، با این وجود بازی‌های خوبی نیز تولید شده است، به عنوان مثال بازی «خلیج عدن» که به عنوان «کالاف دیوتی ایرانی» نیز شناخته می‌شود، پس از تولید و عرضه به مخاطبان بسیار شهرت پیدا کرد.
ما می‌توانیم از طریق بازی‌های ویدئویی، شهدا را به نسل دانش‌آموز معرفی کنیم و این بازی‌ها را با کیفیت بالا و محتواهای جذاب تولید کنیم تا تأثیرگذاری بیشتری داشته باشد، اما آن گونه که شایسته است در این حوزه فعالیت جدی صورت نگرفته است و می‌طلبد بیش از پیش به ساخت و تولید بازی‌های متعدد و باکیفیت توجه شود.
مجله آرونو: بازی‌های ایرانی چگونه توانسته‌اند ارزش‌های مقاومت و ایثار را به نسل جدید منتقل کند؟
کمال: در ایران نیز نمونه‌های قابل توجهی از بازی‌های ویدئویی با محوریت شهدا و شخصیت‌های برجسته‌ی انقلابی و نظامی تولید شده‌اند که از جمله آنها می‌توان به بازی «عقاب زرین» اشاره کرد که با محوریت شهید عبدالرسول زرین طراحی شده و توانسته است به عنوان یک اثر پرطرفدار در میان مخاطبان داخلی مطرح شود، همچنین بازی‌هایی مانند «فرمانده مقاومت» که با الهام از شخصیت شهید حاج قاسم سلیمانی و نبرد آمرلی در عراق علیه گروهک تروریستی داعش ساخته شده است، نمونه‌ی دیگری از این دست آثار است. این بازی‌ها نه‌تنها به بازسازی رویدادهای تاریخی و حماسی می‌پردازد، بلکه با ارائه‌ی تصویری ملموس و جذاب از این شخصیت‌ها، تأثیر عمیقی بر مخاطبان به‌ویژه نوجوانان و جوانان می‌گذارند.
زمانی که در جلسات آموزشی و فرهنگی با دانش‌آموزان درباره این بازی‌ها صحبت و صحنه‌هایی از آنها نمایش داده می‌شود، به‌ویژه در لحظات برجسته‌ای همچون حضور حماسی شهید حاج قاسم سلیمانی و اقدامات قهرمانانه‌ی او، دانش‌آموزان احساس غرور و افتخار می‌کنند؛ این احساسات مثبت نه‌تنها نشان‌دهنده تأثیرگذاری این بازی‌هاست، بلکه بیانگر اهمیت استفاده از ابزارهای مدرن مانند بازی‌های رایانه‌ای برای انتقال مفاهیم ارزشی و تاریخی به نسل جوان است.
جالب اینجاست که این رویکرد تنها محدود به ایران نیست، بلکه در سطح جهانی نیز بازی‌های بسیاری با محوریت شخصیت‌های تاریخی، نظامی و قهرمانانه تولید شده‌اند که همین مسیر را دنبال می‌کنند؛ این بازی‌ها با ترکیب عناصر سرگرمی و آموزش، توانسته‌اند به ابزاری مؤثر برای انتقال ارزش‌ها و الهام‌بخشی به مخاطبان تبدیل شوند.
مجله آرونو: چگونه می‌توان از قابلیت‌های بازی‌های رایانه‌ای در شبیه‌سازی محیط‌های واقعی و شخصیت‌های ملی استفاده کرد؟
کمال: در سال ۱۳۹۴، بازی «نبردهای پایدار» با محوریت عملیات فتح‌المبین و با اشاره به نام شهید حسن باقری تولید شد که گامی مهم در حوزه‌ی ساخت بازی‌های ویدئویی با موضوعات دفاع مقدس و شخصیت‌های برجسته‌ی انقلابی بود. این رویکرد نشان می‌دهد که استفاده از بازی‌های رایانه‌ای به‌عنوان ابزاری برای انتقال مفاهیم تاریخی و ارزشی، اثربخشی بسیار بیشتری نسبت به روش‌های سنتی مانند تصاویر یا فیلم‌ها دارد، در حالی که فیلم‌ها نیز بر قشر نوجوان تأثیرگذار هستند، اما محدودیت‌های فنی، مالی و اجرایی موجب می‌شود نتوان تمام جزئیات و واقعیت‌های یک رویداد تاریخی یا منطقه‌ی جنگی را به‌طور کامل شبیه‌سازی کرد، این محدودیت‌ها گاهی مانع از انتقال کامل حس و حال واقعی آن رویدادها به مخاطب می‌شود.
در بازی‌های ویدئویی و رایانه‌ای، دست سازندگان برای شبیه‌سازی محیط‌ها، شخصیت‌ها و رویدادها بسیار بازتر است، حتی می‌توان با اضافه کردن عناصر فانتزی یا هنری، به جذابیت و باورپذیری اثر افزود، بدون اینکه از اصالت موضوع کاسته شود، برای مثال شهدا و شخصیت‌های واقعی می‌توانند در قالب‌هایی حقیقی و الهام‌بخش ظاهر شوند، اما در عین حال می‌توان از عناصر خلاقانه و هنری برای تقویت جذابیت بصری و روایی بازی استفاده کرد، این ویژگی‌ها موجب می‌شود بازی‌های رایانه‌ای به عنوان یک رسانه‌ی تعاملی و پویا، تأثیر عمیق‌تری بر مخاطبان به‌ویژه نوجوانان و جوانان بگذارند.
بر این اساس، ضروری است در این زمینه به صورت جدی و برنامه‌ریزی‌شده فعالیت شود، تولید بازی‌های ویدئویی با محوریت شخصیت‌های تاریخی، شهدا و رویدادهای مهم ملی و مذهبی، نه‌تنها می‌تواند به انتقال ارزش‌ها و فرهنگ ملی کمک کند، بلکه می‌تواند به عنوان ابزاری مؤثر برای جذب نسل جوان و ایجاد حس تعلق و افتخار در آنها مورد استفاده قرار گیرد. این رویکرد نیازمند حمایت‌های مالی، فنی و محتوایی از سوی نهادهای مرتبط است تا بتوان آثار باکیفیت و تأثیرگذاری تولید کرد که هم جنبه‌ی سرگرمی داشته باشد و هم پیام‌های ارزشی و تاریخی را به‌طور مؤثر به مخاطبان منتقل کنند.
مجله آرونو: یک بازی خوب، باکیفیت و کاربردی چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟
کمال: در دنیای بازی‌های رایانه‌ای، یک بازی خوب باید از چند جنبه کلیدی برخوردار باشد تا بتواند به عنوان یک اثر ماندگار و تأثیرگذار شناخته شود. نخستین و مهم‌ترین ویژگی یک بازی خوب، داستان جذاب و آموزنده آن است؛ داستان بازی باید بتواند مفهومی ارزشمند را به مخاطب منتقل کند، چه این داستان بر پایه واقعیت باشد و چه بر اساس تخیل شکل گرفته باشد.
دومین ویژگی مهم یک بازی خوب، پایان مشخص و محدودیت زمانی آن است. بازی‌هایی که به‌صورت نامحدود طراحی می‌شود، می‌تواند به اعتیاد مخاطب منجر شود؛ این رویکرد ترفندی است که برخی شرکت‌های بزرگ جهانی برای افزایش منافع مالی خود از آن استفاده می‌کنند، اما از نظر اخلاقی و فرهنگی، این روش چندان مناسب به نظر نمی‌رسد. بازی‌هایی که دارای پایان مشخص هستند، نه‌تنها از نظر ساختاری کامل‌تر هستند، بلکه از ایجاد وابستگی بیش از حد در بازیکنان نیز جلوگیری می‌کند.
سومین ویژگی یک بازی خوب، روند داستانی منظم و پیوسته است. سناریو و داستان‌نویسی در بازی‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که این عنصر، بازیکن را درگیر دنیای بازی می‌کند و به او انگیزه می‌دهد تا مراحل مختلف را طی کند. یک داستان منسجم و جذاب می‌تواند تجربه‌ی بازیکن را به‌طور چشمگیری بهبود ببخشد.
گرافیک قابل قبول و رقابتی نیز از دیگر ویژگی‌های ضروری یک بازی خوب است. گرافیک بازی اولین عنصری است که توجه مخاطب را جلب می‌کند و اگر در سطح مطلوبی نباشد، ممکن است بازیکن از ادامه بازی منصرف شود. بسیاری از بازی‌ها ممکن است از نظر داستان و گیم‌پلی قوی باشد، اما ضعف در گرافیک می‌تواند موجب شود مخاطب در نگاه اول، بازی را کنار بگذارد، بنابراین گرافیک بازی باید به‌گونه‌ای باشد که بتواند با استانداردهای روز دنیا رقابت کند.
مجله آرونو: اگر قصد داشته باشیم یک بازی مطلوب در این زمینه تولید کنیم، شما چه شهدایی را معرفی می‌کنید که به عنوان شخصیت‌های بازی معرفی شوند؟
کمال: تمام شهدا به‌عنوان نمادهای ایثار و مقاومت، همواره جایگاه ویژه‌ای در تاریخ و فرهنگ ایران دارند، در این میان شخصیت‌هایی همچون شهید احمد کاظمی، شهید حسن طهرانی مقدم و شهید حسن باقری، به‌دلیل نقش بی‌بدیل و تأثیرگذارشان در دوران دفاع مقدس، شایسته توجه و پرداخت بیشتر در رسانه‌ها، فیلم‌ها و حتی بازی‌های رایانه‌ای هستند.
شهید کاظمی یکی از چهره‌های برجسته دفاع مقدس است که به عنوان یکی از فرماندهان مؤثر، در عملیات‌های مختلف حضور داشت و شجاعت و تدبیرش همواره الهام‌بخش بوده است. پرداختن به زندگی و اقدامات این شهید می‌تواند برای نسل جوان، به‌ویژه در قالب رسانه‌های مدرن مانند بازی‌های ویدئویی بسیار تأثیرگذار باشد.
شهید حسن تهرانی مقدم نیز به عنوان یکی از بنیان‌گذاران و پیشگامان صنعت موشکی ایران، نقش بی‌بدیلی در تقویت توان دفاعی کشور داشت، وی با تلاش‌های خستگی‌ناپذیر خود، پایه‌های اقتدار نظامی ایران را استوار کرد و پرداختن به زندگی و دستاوردهای این شهید، می‌تواند الهام‌بخش جوانان در زمینه‌ی علم، فناوری و مقاومت باشد.
همچنین شهید حسن باقری، به‌عنوان مغز متفکر و پردازنده‌ی اطلاعاتی جنگ، نقش کلیدی در طراحی و اجرای عملیات‌های مختلف دفاع مقدس داشت. ایشان با هوش و درایت خود، تحولات بزرگی در جبهه‌های نبرد ایجاد کرد و به عنوان یکی از بزرگ‌ترین استراتژیست‌های دوران دفاع مقدس شناخته می‌شود.
شهید مجید بقایی که از چهره‌های علمی و مبارز کشور بود و در راه دفاع از آرمان‌های انقلاب اسلامی جان خود را فدا کرد نیز از شخصیت‌های برجسته‌ای است، همچنین شهید محسن حججی می‌تواند به عنوان شخصیتی تأثیرگذار در بازی‌های رایانه مطرح شود، چراکه این شهید می‌تواند در قالب شخصیت اصلی یا کمکی، الهام‌بخش نسل جوان باشد و مفاهیم ارزشی را به‌شیوه‌ای جذاب و ملموس منتقل کند.
علاوه بر این، شهدای مدافع حرم نیز از جمله شخصیت‌هایی هستند که با وجود نقش برجسته‌ی خود در دفاع از حرم اهل بیت (ع)، کمتر شناخته شده‌اند و بیشتر دانش‌آموزان و نوجوانان با این شهدا آشنا نیستند.
