به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، دو روز قبل بود که مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور پس از ورود به دوشنبه پایتخت تاجیکستان، در فرودگاه این شهر مورد استقبال امامعلی رحمان رئیس جمهور تاجیکستان قرار گرفت و طبق اخبار اعلام شده عباس عراقچی وزیر امور خارجه، محسن پاک نژاد وزیر نفت، سیدرضا صالحی امیری وزیر میراث فرهنگی، عبدالناصر همتی وزیر اقتصاد، غلامرضا نوری قزلچه وزیر جهاد کشاورزی، محمد اسلامی معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی، عباس علی آبادی وزیر نیرو، فرزانه صادق وزیر راه و شهرسازی و محمد رضا فرزین رئیس بانک مرکزی، پزشکیان را در سفر به دو کشور تاجیکستان و روسیه همراهی کردند.
در جریان این سفر بازگشایی یکی از مراکز فرهنگی ایران در تاجیکستان و همچنین افتتاح مرکز سلامت هلال‌احمر جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان رقم خورد؛ در این مسیر باید توجه داشت که دیپلماسی فرهنگی به‌عنوان یکی از ابزارهای مهم در روابط بین‌الملل، نقش کلیدی در ایجاد تفاهم، اعتماد و همکاری میان کشورها ایفا می‌کند. این نوع دیپلماسی بر مبنای تبادل فرهنگی، هنری، علمی و آموزشی استوار است و هدف آن تقویت پیوندهای انسانی و فرهنگی میان ملت‌هاست. در مورد ایران و تاجیکستان، دیپلماسی فرهنگی به دلیل اشتراکات عمیق تاریخی، زبانی و فرهنگی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
اشتراکات زبانی و ادبی
زبان فارسی به‌عنوان میراث مشترک ایران و تاجیکستان، یکی از قوی‌ترین عوامل پیونددهنده میان دو کشور است. تاجیکستان به عنوان بخشی از جهان فارسی‌زبان، از دیرباز با ایران در حوزه زبان و ادبیات پیوند داشته است. شاعران و نویسندگان بزرگی مانند رودکی (که اهل تاجیکستان است)،حافظ، سعدی، مولوی و فردوسی، نه تنها در ایران، بلکه در تاجیکستان نیز مورد احترام و مطالعه هستند.
برگزاری جشنواره‌های شعر و ادب فارسی، همایش‌های علمی درباره اشتراکات ادبی، و انتشار مشترک کتاب‌ها و آثار ادبی، از جمله اقداماتی است که در راستای تقویت این پیوندها انجام شده است. همچنین، تاجیکستان با حفظ خط سیریلیک برای زبان فارسی، تلاش کرده است هویت زبانی خود را در کنار ارتباط با ایران حفظ کند.
.اشتراکات تاریخی و تمدنی
ایران و تاجیکستان دارای تاریخ و تمدن مشترکی هستند که به دوران باستان بازمی‌گردد. تاجیکستان بخشی از خراسان بزرگ تاریخی بوده است و شهرهایی مانند سمرقند و بخارا، که امروز در ازبکستان و تاجیکستان قرار دارند، از مراکز مهم تمدن فارسی‌اسلامی به شمار می‌روند. این اشتراکات تاریخی باعث شده است که دو کشور در زمینه‌های باستان‌شناسی، مرمت آثار تاریخی و معرفی میراث فرهنگی مشترک همکاری‌های گسترده‌ای داشته باشند.
آئین‌ها و جشن‌های مشترک
آئین‌ها و جشن‌های مشترک، یکی دیگر از عوامل تقویت پیوندهای فرهنگی میان ایران و تاجیکستان است. نوروز، به‌عنوان مهم‌ترین جشن مشترک، هر ساله در هر دو کشور با شکوه خاصی برگزار می‌شود. این جشن نمادی از فرهنگ مشترک و فرصتی برای نمایش هنر، موسیقی و آداب و رسوم دو کشور است. علاوه بر نوروز، آیین‌هایی مانند میلاد پیامبر اسلام (ص) و عید قربان نیز در هر دو کشور با اشتراکات فرهنگی زیادی برگزار می‌شوند.
هنر و موسیقی
هنر و موسیقی نیز از دیگر حوزه‌هایی است که اشتراکات فرهنگی ایران و تاجیکستان را به خوبی نشان می‌دهد. موسیقی سنتی دو کشور دارای شباهت‌های زیادی است و سازهایی مانند دوتار، تنبور و دف در هر دو فرهنگ جایگاه ویژه‌ای دارند. برگزاری کنسرت‌های مشترک، کارگاه‌های آموزشی و جشنواره‌های موسیقی، از جمله اقداماتی است که در راستای تقویت این اشتراکات می‌توان انجام داد.
همکاری‌های علمی و آموزشی
همکاری‌های علمی و آموزشی میان ایران و تاجیکستان نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. دانشگاه‌های دو کشور در زمینه‌های زبان و ادبیات فارسی، تاریخ، هنر و علوم انسانی همکاری‌های گسترده‌ای دارند. ایران با اعطای بورسیه‌های تحصیلی به دانشجویان تاجیکستانی، فرصت‌های آموزشی ارزشمندی را در اختیار آنان قرار داده است. همچنین، مراکز فرهنگی ایران در تاجیکستان، نقش مهمی در آموزش زبان فارسی و معرفی فرهنگ ایرانی ایفا می‌کنند.
دیپلماسی فرهنگی به‌عنوان ابزار صلح و همکاری
دیپلماسی فرهنگی نه تنها به تقویت روابط دوجانبه کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای ایجاد صلح و ثبات در منطقه نیز عمل کند. ایران و تاجیکستان با استفاده از این ابزار، می‌توانند در کنار سایر کشورهای فارسی‌زبان مانند افغانستان، به ایجاد یک هویت فرهنگی مشترک و تقویت همکاری‌های منطقه‌ای کمک کنند. این موضوع به ویژه در شرایطی که منطقه با چالش‌های امنیتی و سیاسی روبرو است، از اهمیت زیادی برخوردار است.
چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌رو
با وجود اشتراکات فراوان، برخی چالش‌ها نیز در مسیر تقویت روابط فرهنگی ایران و تاجیکستان وجود دارد. تفاوت در خط نوشتاری (فارسی با خط فارسی در ایران و سیریلیک در تاجیکستان) و برخی تفاوت‌های زبانی ناشی از تأثیرات تاریخی، از جمله این چالش‌هاست. با این حال، این تفاوت‌ها می‌تواند به عنوان فرصتی برای غنی‌سازی فرهنگی و ایجاد تنوع در روابط دوجانبه مورد توجه قرار گیرد.
اشتراکات فرهنگی ایران و تاجیکستان، از زبان و ادبیات گرفته تا تاریخ، هنر و آئین‌ها، نشان‌دهنده عمق پیوندهای میان دو کشور است. دیپلماسی فرهنگی به‌عنوان ابزاری کارآمد، می‌تواند این اشتراکات را به فرصتی برای تقویت روابط دوجانبه و منطقه‌ای تبدیل کند. در شرایطی که جهان با چالش‌های فرهنگی و هویتی روبرو است، تقویت این پیوندها نه تنها به نفع ایران و تاجیکستان، بلکه به نفع تمام منطقه خواهد بود.
