به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، سیاه دانه (Nigella Sativa یا Black seed) به عنوان یک گیاه دارویی شناخته می‌شود که در طول تاریخ، به ویژه در طب سنتی کشورهای شرقی، جایگاه ویژه‌ای داشته است، کاربردهای سیاه دانه به قدری گسترده است که برخی گیاه‌شناسان از آن به عنوان گیاه بهشتی نام می‌برند.
سیاه دانه، سابقه‌ای پربار در انواع طب سنتی مانند آیورودا، یونانی، سیدها و تیب دارد؛ مقبره‌های فرعون‌های مصر باستان نشان می‌دهند که از این دانه در دوران مصر باستان نیز استفاده می‌شده است و امروزه از این گیاه دارویی در بسیاری از کشورهای عربی، آسیا، آفریقا و بخش‌هایی از اروپا برای پیشگیری یا درمان انواع بیماری‌ها استفاده می‌شود.
سیاه دانه به درمان مفاصل متورم و مشکلات تنفسی همچون آسم و برونشیت کمک می‌کند، همچنین گفته می‌شود که خواص سیاه دانه از بدن در برابر بیماری‌های مزمن، مانند دیابت نوع ۲ و بیماری قلبی محافظت می‌کند.
خواص سیاه دانه
- کاهش خارش و التهابات پوستی با روغن سیاه‌دانه
- درمان سرفه و خس خس سینه
- درمان تب یونجه
- کاهش حملات تشنج در کودکان مبتلا به صرع
- کاهش کلسترول
- درمان فشارخون بالا
- کاهش قند خون در افراد مبتلا به سندروم متابولیک
- کاهش علائم ترک اعتیاد
- درمان گلو درد و لوزه متورم
- کاهش افسردگی و استرس
- بهبود اختلالات خواب
- درمان نفخ، تهوع و اسهال
- مناسب رژیم‌های لاغری
- درمان زخم معده
- کاهش ریزش مو و تقویت پوست سر
تأثیر سیاه دانه بر فشار خون و قند خون
کلسترول و فشار خون بالا نقش بسیاری مهمی در ابتلاء به بیماری قلبی دارد که به نظر می‌رسد خواص سیاه دانه می‌تواند آن‌ها را کاهش دهد، مطالعات نشان داده است که مصرف دو تا سه گرم سیاه دانه در روز، به مدت ۱۸ تا ۱۲ هفته می‌تواند به طور قابل توجهی سطح کلسترول کل و LDL (کلسترول بد) را کاهش دهد.
بعضی مطالعات بیشتر نشان می‌دهند که مکمل سیاه دانه سطح کلسترول خوب (HDL) را افزایش می‌دهد.
سیاه دانه همچنین به تنظیم میزان قند خون کمک می‌کند و نتایج یک مطالعه نشان داد قند خون قبل از صبحانه (ناشتا) بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع ۲ که به مدت دو هفته، روزانه یک گرم سیاه دانه مصرف می‌کردند به میزان قابل توجهی کاهش یافت.
همین مطالعات نشان می‌دهند که میزان هموگلوبین A1C تا ۰.۷ درصد کاهش میابد، که نشان دهنده کنترل قند خون است، متخصصان بر این باورند که خواص سیاه دانه می‌تواند ترشح انسولین را افزایش دهد، علاوه بر این، آن‌ها معتقدند که این گیاه دارویی می‌تواند حساسیت سلول‌ها به انسولین را بهبود بخشد و جذب قند آن‌ها را افزایش دهد.
خواص سیاه دانه با عسل
ترکیب سیاه دانه با عسل (دوسین)، یکی از ترکیبات متداول در طب سنتی است، این ترکیب اغلب به عنوان یک مکمل غذایی و دارویی استفاده می‌شود:
تقویت سیستم ایمنی: ترکیب عسل و سیاه دانه می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تقویت کند و مقاومت بدن در برابر عفونت‌ها را افزایش دهد، هر دو ماده دارای خواص ضدباکتریایی، ضدویروسی و ضدقارچی هستند که به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند.
ضد التهاب: این ترکیب می‌تواند در درمان بیماری‌های التهابی مانند التهاب مفصل، آسم و التهابات روده مؤثر باشد.
آرام‌بخش و ضداضطراب: مصرف این مخلوط می‌تواند خواص آرام‌بخشی داشته باشد و به کاهش استرس و اضطراب کمک کند.
افزایش انرژی و تقویت بدن: این ترکیب به افزایش سطح انرژی و قدرت بدن کمک می‌کند، از آن به عنوان یک مکمل غذایی استفاده می‌شود و می‌تواند به تقویت سیستم عصبی و فیزیکی کمک کند.
تسکین دردها: ترکیب سیاه دانه و عسل ممکن است خواص تسکین‌دهنده برای بعضی دردها مانند دردهای عصبی، دردهای مفصلی و دردهای عضلانی داشته باشد.
از جمله عوارضی که ممکن است با مصرف زیاد یا در شرایط خاص به وجود آید، می‌توان به تداخل با داروهای خاص، حساسیت‌های جلدی یا گوارشی و حتی افزایش خطر برخی بیماری‌ها اشاره کرد. با توجه به اهمیت آگاهی از این عوارض، این مقاله سعی دارد تا افراد را با مسائل مرتبط با مصرف سیاه دانه آشنا کند.
چه کسانی نباید سیاه دانه بخورند؟
- مصرف بالا در کودکان
- بارداری یا شیردهی
- افراد مبتلا به قند خون
- افراد با طبع گرم و خشک
- افراد با مشکلات انعقاد خون
- بیماران تحت عمل جراحی
- افراد با بیماری‌های خاص
عوارض سیاه دانه برای کودکان
سیاه دانه یک طعم دهنده یا ادویه مناسب در غذا است و برای بیشتر افراد بی‌خطر است، این گیاه هیچ عارضه جانبی در صورت مصرف در مقادیر کم ندارد، بلکه خواص دارویی خوبی دارد و مصرف کوتاه مدت آن برای انواع بیماری‌ها مفید است، دانه‌های کالونجی یا سیاه دانه در صورت مصرف کم برای کودکان بی‌خطر هستند، با این حال زمانی که به مقدار زیاد مصرف شود، می‌تواند منجر به فشار خون پایین یا سطح قند خون پایین شود که خطری برای سلامتی افراد است.
عوارض سیاه دانه در دوران بارداری یا شیردهی
اضافه کردن کالونجی (سیاه دانه) به غذا در دوران بارداری بی خطر تلقی می‌شود، اما در صورت خوردن منظم یا مصرف زیاد آن، ممکن است سلامت جنین را به خطر بیندازد، همچنین تأثیر آن در دوران شیردهی چندان مشخص نیست، بنابراین برای حفظ ایمنی، باید از مصرف آن در دوران شیردهی خودداری کنید.
مصرف سیاه دانه حین جراحی یا بعد از جراحی، می‌تواند خطر خونریزی را به همراه داشته باشد و ممکن است مانع جراحی شود.
