به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، والدگری دیجیتال به عنوان یک جنبه مهم از زندگی معاصر در دنیای دیجیتال، اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است، چراکه در عصر دیجیتال، کودکان به طور روزافزون با فناوری‌های مختلف مواجه می‌شوند و باید والدین به‌طور مؤثر نقش خود را در راهنمایی و حمایت از فرزندان خود ایفا کنند و در این میان والدگری دیجیتال به مفهوم هدایت و آموزش کودکان در استفاده امن و مسئولانه از فناوری‌های دیجیتال است.
نخستین گام در والدگری دیجیتال، افزایش آگاهی والدین از فناوری‌های مختلف و نحوه استفاده صحیح از آن‌ها است، والدین باید خود را با ابزارها و پلتفرم‌های مختلف آشنا کنند تا بتوانند به فرزندان خود آموزش دهند چگونه از فناوری‌های جدید به صورت امن و مثبت استفاده کنند که این موضوع شامل شناخت نرم‌افزارهای آموزشی، برنامه‌های مراقبت از کودکان و آسیب‌ها و خطرات ممکن است.
ارتباط مؤثر والدین و فرزندان، نقش حیاتی در والدگری دیجیتال دارد، والدین باید فضایی باز و صمیمی برای گفت‌وگو با فرزندان خود در مورد تجربیات دیجیتال و چالش‌هایی که ممکن است با آن‌ها مواجه شوند، ایجاد کنند، این ارتباط مؤثر می‌تواند به کاهش احتمال مواجهه کودکان با محتوای نامناسب یا خطرات آنلاین کمک کند و به آن‌ها اطمینان دهد که می‌توانند هر موضوع و نگرانی خود را با والدین در میان بگذارند.
یکی از مهم‌ترین جنبه‌های والدگری دیجیتال، تنظیم مقررات و قوانین استفاده از فناوری‌های دیجیتال است، والدین باید مرزهای مشخصی برای زمان استفاده از دستگاه‌های دیجیتال، نوع محتوای قابل مشاهده و تعاملات آنلاین تعیین کنند، این قوانین باید به‌صورت منطقی و متناسب با سن و نیازهای کودکان تنظیم و به وضوح برای آن‌ها توضیح داده شود.
همچنین والدگری دیجیتال نیازمند پایش و نظارت مستمر بر فعالیت‌های آنلاین کودکان است، استفاده از ابزارهای نظارتی و تنظیمات امنیتی در دستگاه‌های دیجیتال می‌تواند به والدین کمک کند تا از فعالیت‌های کودکان در فضای آنلاین مطلع باشند و از آن‌ها در برابر محتوا و تعاملات نامناسب حفاظت کنند، این نظارت نباید به طور مستقیم و به معنای نقض حریم خصوصی کودکان باشد، بلکه باید به عنوان یک تدبیر حفاظتی در نظر گرفته شود.
تربیت کودکان در دنیای دیجیتال شامل آموزش مهارت‌های زندگی دیجیتال است، بنابراین والدین باید به کودکان بیاموزند که چگونه در فضای آنلاین با دیگران ارتباط برقرار کنند، از منابع معتبر اطلاعات دریافت و هویت دیجیتال خود را مدیریت کنند، این مهارت‌ها به کودکان کمک می‌کند تا بتوانند در دنیای دیجیتال به‌صورت مستقل و مسئولانه عمل کنند.
جهان، تحت سلطه فناوری‌های جدید
سمیرا خطیب زاده، دکترای مدیریت رسانه، استادیار، عضو هیئت علمی و مدیرگروه فرهنگ و رسانه دانشگاه بین‌المللی سوره با اشاره به موضوع والدگری دیجیتال و تأثیر آن بر تربیت نسل جدید به خبرنگار مجله آرونو می‌گوید: از نسل جدید به عنوان نسل آلفا یاد می‌شود که نسل پس از نسل Z است، نسل آلفا افرادی هستند که از سال ۲۰۱۰ به بعد متولد شده‌اند و نخستین نسلی هستند که به طور کامل در قرن بیست‌ویکم متولد می‌شوند و از این نسل، به عنوان نسل دیجیتال نام برده می‌شود که از نظر ویژگی‌های شخصیتی جزو بااستعدادترین نسل‌ها هستند.
وی می‌افزاید: نسل آلفا توانایی کامل برقراری ارتباط بدون هیچ زحمتی با قلم‌های دیجیتال، رسانه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های جدید را دارند؛ الگوهای تأثیرگذار بر نسل آلفا، برخلاف نسل‌های گذشته در بعضی موارد خانواده و معلمان نیستند و افراد این نسل تا حد زیادی از محتوای فضای دیجیتال تأثیر می‌گیرند، چراکه در دوران مرتبط با این نسل، فناوری‌های دیجیتالی پیشرفت و گسترش بسیار زیادی پیدا کرده است و به همین دلیل اصطلاح والدگری دیجیتال برای این نسل تعریف شده است.
مدیرگروه فرهنگ و رسانه دانشگاه بین‌المللی سوره تصریح می‌کند: در واقع الگوهای این نسل از فضای دیجیتال و محتوای فضای مجازی شکل می‌گیرد و این اتفاق آسیب‌های متعددی به همراه دارد؛ نسل آلفا در دنیایی رشد می‌کند که تحت سلطه فناوری‌های جدید است و این افراد تصور دارند محتواهایی که از فضای دیجیتال دریافت می‌کنند صحیح‌تر از محتواهایی است که در فضای واقعی وجود دارد و در این خصوص نظریه فراواقعیت نیز مطرح می‌شود.
چه آسیب‌هایی نسل آلفا را تهدید می‌کند؟
خطیب زاده ادامه می‌دهد: براساس نظریه فراواقعیت، در دنیای دیجیتال، اطلاعات و داده‌هایی منتقل می‌شود که نه تنها واقعیت نیست، بلکه برساخته جدیدی است که احتمال دارد با واقعیت فضای واقعی تفاوت بسیاری داشته باشد و حتی برعکس واقعیت باشد، اما این اطلاعات در رسانه‌ها با اسم واقعیت به مخاطبان عرضه می‌شود و این موضوع یکی از آسیب‌های مهمی است که این نسل را تهدید می‌کند.
وی می‌گوید: کاهش تعاملات و ارتباطات انسانی رودررو و چهره به چهره از جمله دیگر آسیب‌های جدی و مهمی است که نسل آلفا و نسل Z را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ هوش اجتماعی این افراد به دلیل وابستگی و داشتن اعتیاد بیش از حد به رسانه‌های جدید، پایین است و این افراد توان برقراری ارتباط چهره به چهره و تعاملات عاطفی صحیح را ندارند و مصداق این آسیب در ارتباط این افراد با خانواده و گروه همسالان آن‌ها به خوبی دیده می‌شود.
مدیرگروه فرهنگ و رسانه دانشگاه بین‌المللی سوره اضافه می‌کند: بلوغ زودرس و افزایش استرس و اضطراب از دیگر آسیب‌هایی است که متوجه این افراد می‌شود، چراکه در فضای مجازی و فضای دیجیتال، افراد برای دسترسی به داده‌ها و اطلاعات هیچ محدودیتی ندارند و کودکان و نوجوانان گاهی اوقات به محتواهایی دسترسی پیدا می‌کنند که تحت هیچ عنوان برای آن‌ها مناسب نیست و تأثیرات منفی بسیاری برای جسم و روح و روان آن‌ها به همراه دارد.
اصل مشارکت و همراهی والدین با فرزند در فضای مجازی
مصطفی زارعی، کارشناس رسانه با بیان اینکه با ورود ابزارهای رسانه‌ای به سمت والدگری و فرزندپروری دیجیتال گام برمی‌داریم، به خبرنگار مجله آرونو می‌گوید: نسل کودک و نوجوان امروز در سنین بسیار پایین و پیش از آغاز تحصیل با ابزارهایی مانند تلفن همراه و تبلت آشنا می‌شوند و با ورود به حوزه آموزش و تحصیل به دلیل تغییرات حوزه آموزشی، استفاده آن‌ها از این ابزارها گاهی اوقات افزایش می‌یابد.
وی با بیان اینکه اگر تربیت سنتی در حوزه فضای دیجیتال وارد شود، به طور معمول کنترل‌گری اتفاق می‌افتد، می‌افزاید: هنگامی که تربیت به سمت فعالانه‌تری پیش رود، دقت بیشتری در نوع محتوا صورت می‌گیرد و مشارکت در استفاده از ابزارهای رسانه‌ای اتفاق می‌افتد و مهم‌ترین بخش پس از افزایش سواد دیجیتالی والدین و فرزندان، مشارکت است.
کارشناس رسانه تصریح می‌کند: در فضای مشارکتی، کودک یا نوجوان فعالیت خود در فضای مجازی را با حضور والدین خود انجام می‌دهد و در این موقعیت ضمن صورت گرفتن کنترل، مشارکت نیز اتفاق می‌افتد و والدین در جریان محتواهای دیده شده توسط فرزند خود قرار می‌گیرند و رده سنی از جمله معیارهایی است که والدین برای محتواهای در دسترس فرزندان خود باید مد نظر داشته باشند و اطلاعات را براساس آن غربال کنند.
نقش پررنگ کنترل‌گری فعال در دنیای امروز
زارعی ادامه می‌دهد: گاهی اوقات محتواهای در دسترس کودک و نوجوان، بیشتر از میزان درک او است، اما فرزند از این محتوا می‌آموزد و حتی گاهی اوقات بدون اینکه از دلیل و مفهوم یک عبارت یا رفتار مطلع باشد، آن را به کار می‌برد یا انجام می‌دهد و والدین باید توجه داشته باشند که فرزندان آن‌ها در مواجهه حجم بالایی از اطلاعات در فضای مجازی قرار می‌گیرند که بسیاری از این اطلاعات برای آن‌ها مناسب نیست و با نبود کنترل‌گری فعال، آسیب‌های متعددی متوجه فرزندان آن‌ها می‌شود.
وی با بیان اینکه محدود کردن زیاد فرزند، پنهان‌کاری او را تقویت می‌کند، می‌گوید: مشارکت فعال والدین با فرزندان حداقل تا سن ۱۰ سالگی، نیاز است تا فرزندان به سنی برسند که آموزش ببینند و درک آن‌ها از مواجهه با محتوای در دسترس افزایش یابد و متوجه باشند که چه زمانی از ابزار رسانه‌ای یا نرم‌افزار می‌توانند استفاده کنند.
کارشناس رسانه اضافه می‌کند: والدین در همراهی و مشارکت با فرزندان خود هنگام فعالیت در فضای مجازی باید با یکدیگر همراه باشند، گاهی اوقات شاهد هستیم که یکی از والدین محدودیت‌های کمتری برای فرزند وضع می‌کند و همراه نبودن والدین با یکدیگر و یکسان نبودن شرایط برای فرزند، می‌تواند منجر به آسیب کودک شود.
در نهایت، والدگری دیجیتال نیازمند توجه و انعطاف‌پذیری مداوم است، فناوری‌ها و نیازهای کودکان و نوجوانان به طور مداوم در حال تغییر است و والدین باید همواره آماده باشند تا با این تغییرات هماهنگ شوند و بهترین روش‌ها را برای حمایت و راهنمایی فرزندان خود بیابند، با ایجاد ارتباطی قوی و حمایت مستمر، والدین می‌توانند به کودکان کمک کنند تا در دنیای دیجیتال با اطمینان و ایمنی بیشتری حرکت کنند و از تمام فرصت‌های مثبت آن بهره‌مند شوند.
والدین در نقش محافظان اصلی فرزندان در برابر آسیب‌های فضای مجازی اهمیت ویژه‌ای دارند و نخستین گام در این مسیر، افزایش آگاهی و شناخت والدین از انواع خطرات موجود در فضای مجازی است، آن‌ها باید با تهدیداتی مانند محتوای نامناسب و سوءاستفاده‌های اینترنتی آشنا شوند و به کودکان خود آموزش دهند که چگونه این تهدیدات را شناسایی و از آن‌ها دوری کنند، والدین باید به فرزندان خود اعتماد و احساس امنیت بدهند تا در صورت مواجهه با مشکلات و تهدیدات آنلاین، بتوانند بدون ترس با والدین خود صحبت کنند.
استفاده از نرم‌افزارهای نظارتی نیز می‌تواند به والدین کمک کند تا بر فعالیت‌های آنلاین کودکان نظارت داشته باشند و در مواقع ضروری به آن‌ها هشدار دهند و با ترکیب آگاهی، قوانین مناسب، نظارت دقیق و ارتباط مؤثر، والدین می‌توانند فرزندان خود را از آسیب‌های فضای مجازی حفظ و به آن‌ها کمک کنند تا از فرصت‌های مثبت این فضا به بهترین شکل بهره‌مند شوند.
