به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، دنیای امروز دنیای رسانه است و کودکان ناگزیر در شبانه‌روز ساعات زیادی از زمان خود را با رسانه‌ها سپری می‌کنند، به حدی که رسانه یکی از عواملی است که در تربیت آن‌ها نقش مؤثری دارد، تربیت رسانه‌ای با وجود تلویزیون، بازی‌های کامپیوتری، تبلت، گوشی، لپ‌تاپ و دیگر فناوری‌ها در دنیای جدید و امروزی جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده، در گذشته این امکانات در دسترس تمام افراد قرار نداشته و در دهه‌های اخیر بوده که ابزارهای رسانه‌ای وارد زندگی عموم مردم شده است.
به نظر می‌رسد، مطرح شدن هوش مصنوعی به‌عنوان فناوری جدید در دنیای مدرن امروز، نگرانی‌ها و امیدواری‌هایی را با خود به همراه داشته است، اگرچه با سرعت سریع رشد و ورود آن به زندگی عموم مردم نیاز است خود را برای روبه‌رویی با آن آماده کنیم، چراکه اگر آمادگی نداشته باشیم به‌راحتی از آن تأثیر می‌پذیریم و این می‌تواند تأثیرات مخربی به‌دنبال داشته باشد، البته این گونه نیست که بخواهیم به‌طور کامل از این فناوری‌ها فاصله بگیریم، بلکه باید با استفاده صحیح و درست از آن بتوانیم زندگی را تسهیل کنیم و استفاده مناسبی از آن داشته باشیم.
اگر امروز رسانه‌ها را تحت مدیریت خود قرار ندهیم، به‌طور حتم فرزندانمان دچار آسیب‌هایی در جنبه‌های مختلف می‌شوند، اختلال در یادگیری، آسیب‌های روحی و روانی، بروز ناهنجاری‌های اخلاقی و رفتاری، کاهش عملکرد مغز، مشکل در تغذیه، ابتلاء به چاقی و انواع بیماری‌ها و مشکلات جسمانی از نمونه آسیب‌های وارده استفاده بیش از حد رسانه‌ها و کم‌توجهی به تربیت رسانه‌ای فرزندان است، بنابراین در عصر توسعه تکنولوژی و فناوری‌های نوین است که والدین باید علاوه‌بر ایجاد تعامل دوسویه با این فناوری‌ها بتوانند به تربیت صحیح و چندجانبه فرزندان توجه بیشتری داشته باشند.
هوش مصنوعی، دستیار والدین یا عامل ایجاد مخاطره برای فرزندان
عرفان عابدی، نویسنده، پژوهشگر و مدرس کاربردهای هوش مصنوعی در گفت‌وگو با خبرنگار مجله آرونو درباره تأثیر هوش مصنوعی بر تربیت کودکان اظهار می‌کند: دو دیدگاه متفاوت درباره محدودیت‌های استفاده از فناوری‌های جدید همچون هوش مصنوعی وجود دارد، دیدگاهی محدودیت را عامل رشد می‌داند و دیدگاه دیگر معتقد است با محدودیت راهی برای شکوفایی نمی‌ماند، این دو دیدگاه نتایج و خروجی‌هایی را با خود به‌دنبال داشته است، با این حال اگر والدین قصد داشته باشند در عصر کنونی، فرزندان خود را از استفاده تلفن همراه و اینترنت محروم کنند، کار دشواری است، چراکه چنین فناوری‌هایی خود را با زندگی انسان‌ها گره زده و جای خود را در زندگی انسان باز کرده‌اند.
وی با بیان اینکه هوش مصنوعی می‌تواند در راستای تربیت فرزندان دستیار والدین باشد، البته اگر فرهنگ استفاده از هوش مصنوعی و فناوری‌های جدید نهادینه نشود، می‌تواند عاملی برای ایجاد مخاطره در تربیت صحیح فرزندان باشد، می‌افزاید: چالشی که در سال‌های اخیر به وجود آمده، این است که در ابتدا علم و فناوری‌های جدید وارد می‌شد و پس از آن فرهنگ‌سازی صورت می‌گرفت، برای مثال در بازه‌های زمانی متفاوتی در دهه‌های گذشته افراد در مقابل استفاده از لوح‌های ویدئو یا دستگاه‌های ارتباطی جدید مقاومت داشتند و گاهی با آن مقابله می‌کردند.
فعال حوزه رسانه و هوش مصنوعی ادامه می‌دهد: در دهه‌های گذشته کودکان با کارهای عملی همچون کار دستی و بازی‌های گروهی سرگرم می‌شدند، اما امروزه سبک تفریح و سرگرمی کودکان نیز به تناسب رشد و توسعه فناوری و امکانات موجود تغییر پیدا کرده است، فرزندان نسل جدید ساعات بسیاری از شبانه‌روز خود را در برنامه‌های تلویزیونی یا بازی‌های رایانه‌ای غرق هستند و استفاده طولانی مدت از تلفن همراه و رسانه‌ها دارند.
عابدی با بیان اینکه در دنیای امروزی دریافت دوپامین رایگان شده است و به راحتی در دسترس همگان قرار می‌گیرد، عنوان می‌کند: این مسئله موجب می‌شود، افراد به‌ویژه کودکان ساعت‌ها زمان خود را در فضای مجازی و استفاده از محتواهای رسانه‌ای بگذرانند و احساس لذت و شادمانی داشته باشند، زمانی که چنین لذت‌هایی در دسترس افراد باشد و بیش از اندازه به آن توجه شود، انسان از انجام فعالیت‌های مهم‌تر باز می‌ماند و رغبتی برای انجام دیگر وظایف خود ندارد.
ورود فناوری‌های جدید باید همراه با آموزش فرهنگ استفاده از آن باشد / هوش مصنوعی چه نقشی در تربیت فرزند دارد؟
وی درباره تاثیر هوش مصنوعی بر تربیت فرزندان اضافه می‌کند: با وجود تمام تفاوت‌ها میان نسل جدید و نسل گذشته و توجه به پیشرفت سریع و چشمگیر تکنولوژی، سوالی که مطرح می‌شود این است که فناوری‌های جدید همچون هوش مصنوعی که موجب افزایش لذت انسان و حتی فرصتی برای رشد و پیشرفت او می‌شود، باید برای کودکان محدود شود یا در دسترس آن‌ها قرار گیرد؟، پاسخ به این سوال نیازمند بررسی آثار تربیتی است که هوش مصنوعی بر شکل‌گیری شخصیت فرزندان و تاثیر آن بر تربیت صحیح کودکان خواهد بود تا بتوان پاسخ و راهکاری موثر برای چگونگی استفاده از هوش مصنوعی در تربیت فرزندان ارائه کرد.
نویسنده مطالب آموزشی در حوزه هوش مصنوعی با بیان اینکه باید فرهنگ‌سازی کنیم تا بتوانیم خود را از آسیب‌های فرهنگی، اجتماعی و رسانه‌ای مصون بداریم، خاطرنشان می‌کند: ورود فناوری‌های جدید باید همراه با آموزش فرهنگ استفاده از آن باشد، همچنین با توجه به اینکه حدود نیمی از تربیت فرزندان و دانش‌آموزان در خانه و در کنار خانواده صورت می‌پذیرد، می‌طلبد سیستم تربیت خانوادگی بررسی و حتی اصلاح شود.
عابدی می‌افزاید: فرهنگ‌سازی استفاده از رسانه‌ها به‌ویژه هوش مصنوعی باید از مرکز خانواده انجام شود، برای مثال در بعضی جلسات آموزشی علاوه‌بر تقویت مهارت استفاده دانش‌آموزان به فرهنگ استفاده از آن‌ها نیز توجه داشته باشیم، در ابتدا باید والدین دغدغه این موضوع را داشته باشند و سپس فرزند خود را برای استفاده صحیح از این فناوری‌های رسانه‌ای دغدغه‌مند کنند و آموزش دهند، بنابراین نیاز است والدین زمانی را برای ارتباط با فرزند خود اختصاص دهند.
وی با اشاره به اینکه موج‌های مختلف توسعه در جوامع وجود دارد، تاکید می‌کند: موج اول مربوط به کشاورزی است و ورود صنعت به زندگی مردم مربوط به موج دوم است، با گذر از موج کشاورزی و انقلاب صنعتی وارد موج تکنولوژی شدیم که تغییراتی در زندگی انسان‌ها به وجود آورد و آن را به قبل و بعد از خود تقسیم کرد؛ گسترش هوش مصنوعی بخشی از موج سوم است، اما به‌تازگی در حال خروج از موج سوم و ورود به موج چهارم یعنی موج یادگیری هستیم و این امر اهمیت توجه به یادگیری دانش‌آموزان را دوچندان می‌کند، چراکه اگر مردم جامعه‌ای «یاد گرفتن» را فرا گیرند دیگر برده فناوری‌های جدید نخواهند بود.
هوش مصنوعی، دستیار والدین در امر تربیت فرزند
پژوهشگر هوش مصنوعی در پاسخ به این سوال که هوش مصنوعی چه تأثیری در تربیت کودکان دارد، می‌گوید: می‌توان تربیت فرزندان را با استفاده از هوش مصنوعی همراه کرد، به عبارتی هوش مصنوعی می‌تواند به‌عنوان دستیار والدین در رفع نیازهای فرزندان نقش داشته باشد، به‌عنوان مثال می‌توان با استفاده از فناوری هوش مصنوعی، خلاقیت فرزندان را افزایش داد و حتی به تناسب علاقه آن‌ها آموزش‌هایی در نظر گرفت، حتی هوش مصنوعی می‌تواند قصه‌هایی برای فرزندان بسازد و برایشان بخواند.
عابدی با اشاره به تأثیرات و نقش هوش مصنوعی در زندگی والدین عنوان می‌کند: یادگیری شخصی‌سازی شده، عامل دسترسی دانش‌آموزان به منابع گسترده اطلاعاتی و آموزشی، تشخیص زودهنگام مشکلات همچون بررسی سلامت روانی توسط هوش مصنوعی، زیرا انسان‌ها در صورت بروز مشکل به سراغ جست‌وجو در اینترنت می‌روند و می‌توان گفت هیچ شخصی به اینترنت دروغ نمی‌گوید و پشتیبانی از والدین از دیگر مزایای استفاده از هوش مصنوعی در تربیت فرزندان است.
عابدی با بیان اینکه فناوری‌های جدید همچون هوش مصنوعی علاوه‌بر فرصت‌ها و کاربردهایی که در زندگی عموم افراد دارد، آسیب‌ها و خطراتی را با خود نیز به همراه خواهد داشت، عنوان می‌کند: با گسترش روزافزون فناوری‌های رسانه‌ای ارتباط و تعامل افراد با یکدیگر کاهش پیدا کرده است، در حال حاضر هوش مصنوعی با امکانات و قابلیت‌هایی که دارد شاید بتواند همدم و همیار انسان‌ها شود، همچنین اعتیاد به استفاده از تکنولوژی، افزایش هزینه‌های تهیه فناوری‌های جدید و نابرابری دسترسی از خطرات و آسیب‌های استفاده غیرصحیح از هوش مصنوعی و فناوری‌های جدید است.
وی با اشاره به تزلزل حریم خصوصی و تحت تأثیر قرار گرفتن امنیت مجازی کاربران به‌ویژه کودکان ادامه می‌دهد: کودکان با اعتماد به بعضی از محتواها یا وبگاه‌های نامعتبر، اطلاعات شخصی و حریم خصوصی خود را به خطر می‌اندازند، به همین سبب هوش مصنوعی نمی‌تواند یک ابزار قدرتمند برای آموزش کودکان باشد، اما نیازمند مدیریت صحیح و استفاده مناسب از آن است و فرزندان باید میان تعامل با رسانه‌ها و دوستان همسالان خود تعادل ایجاد کنند.
بر این اساس، در دنیای امروزی که همواره شاهد رشد و توسعه فناوری‌های جدیدی همچون هوش مصنوعی هستیم، باید سعی کنیم ضمن آشنایی با امکانات و قابلیت‌های متعدد آن با آسیب‌ها نیز آشنایی داشته باشیم و با نگاهی عمیق‌تر از آن بهره بگیریم، بدون شک فناوری هوش مصنوعی جای خود را در ارتباطات و آموزش فرزندان نسل جدید باز کرده است و می‌طلبد والدین دغدغه این موضوع را داشته باشند و با افزایش دانش و آگاهی خود برای تربیت صحیح فرزندان تلاش کنند و گامی مثبت برای فرهنگ‌سازی استفاده از رسانه‌ها وفناوری‌های نوین بردارند.
