به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، خودکشی یکی از نگران‌کننده‌ترین رفتارهایی است که افراد به منظور پایان دادن به حیات خود نسبت به آن اقدام می‌کنند که در پس آن دلایل مختلفی از جمله علل اقتصادی، اجتماعی، خانوادگی، تحصیلی، شغلی و روحی روانی نهفته است.
برخی افراد صرفاً «فکر» خودکشی را تجربه و برخی دیگر «اقدام» به آن می‌کنند که این اقدام در برخی موارد منجر به خودکشی کامل و جان باختن شخص می‌شود؛ با توجه به پیامدهای جدی و تأسف‌بار این اقدام، سازمان بهداشت جهانی تاکید ویژه‌ای بر شناخت علائم، دلایل و پیشگیری از خودکشی دارد و روز ۱۰ سپتامبر به همین دلیل روز «پیشگیری از خودکشی» نام‌گذاری شده است.
خودکشی اقدام پیچیده‌ای است که می‌تواند گریبان‌گیر تمام افراد از هر طبقه، قشر و جنسیتی شود و بر اساس آمارهای منتشر شده از سمت سازمان جهانی بهداشت، هر سال بیش از ۷۰۰ هزار نفر به این دلیل جان خود را از دست می‌دهند.
آمار خودکشی در جهان
بر اساس گزارش‌های منتشر شده، کره جنوبی و لیتوانی بالاترین میزان خودکشی را در سال ۲۰۲۲ در بین مردان به خود اختصاص داده‌اند و نرخ خودکشی زنان در کره جنوبی و ژاپن نیز به عنوان بالاترین نرخ در بین سایر کشورها ثبت شده است، همچنین بر اساس آماری که سال ۲۰۱۶ منتشر شده است، نرخ خودکشی در ترکیه، یونان و آفریقای جنوبی پایین‌ترین میزان را دارد.
همچنین طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، عامل ۵۸ تا ۶۰ درصد از موارد اقدام به خودکشی افسردگی است و در هر ۱۱ دقیقه یک مرگ از طریق خودکشی رقم می‌خورد؛ بر اساس آمار منتشر شده در worldpopulationreview، نرخ خودکشی در افغانستان برابر با ۴.۱ در هر ۱۰۰ هزار نفر، عراق برابر با ۳.۶ و سوریه برابر با ۲.۰ است و نام کشور فیلیپین با نرخ ۲.۲ در فهرست کشورهای دارای نرخ پایین خودکشی به چشم می‌خورد.
بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO)، کره جنوبی چهارمین رتبه از لحاظ میزان خودکشی است و در این کشور نرخ خودکشی میان سالمندان بالا است؛ همچنین آمار خودکشی در کشور ژاپن ۱۸.۵ نفر از ۱۰۰ هزار نفر است و سالانه ۲۳ هزار و ۵۳۲ نفر اقدام به خودکشی می‌کنند که زنان در سنین ۱۵ تا ۳۴ سال آمار بیشتری را در این مورد ثبت کرده‌اند.
طبق اعلام آژانس حفاظت از سلامت در آمریکا (CDC)، خودکشی با ۴۵ هزار و ۹۷۹ مرگ در سال ۲۰۲۰ علت اصلی مرگ‌ومیر در ایالات متحده است و در هر ۱۱ دقیقه، یک نفر خودکشی می‌کند؛ در سال ۲۰۱۹ نیز سوئد ۱۴.۷ خودکشی به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر داشت، از نظر تاریخی، سوئد نرخ خودکشی بالایی دارد و بیشترین خودکشی در کشورهای توسعه یافته در دهه ۱۹۶۰ رخ داده است.
بر اساس داده‌های رسمی اتحادیه ملی پیشگیری از خودکشی (UNPS) سالانه ۹ هزار نفر در فرانسه خودکشی می‌کنند و فرانسه با ۲۵ خودکشی در روز، بالاتر از میانگین کشورهای اروپایی است و پس از کشورهای اروپای شرقی، فنلاند و بلژیک قرار دارد.
طبق اطلاعات worldpopulationreview، در چین، خودکشی پنجمین علت مرگ‌ومیر است و بیش از یک چهارم خودکشی‌ها در سراسر جهان را به خود اختصاص داده، برخلاف بسیاری از کشورهای غربی که در آن مردان بیشتر دست به خودکشی می‌زنند، بیشتر قربانیان خودکشی در چین، زنان هستند.
کشورهای دارای بالاترین نرخ خودکشی
بر اساس داده‌های worldpopulationreview، کشور لسوتو در جنوب آفریقا، گویان در آمریکای جنوبی، اسواتینی، کره جنوبی و کیریباتی، پنج کشور دارای بالاترین نرخ خودکشی در جهان به شمار می‌روند.
آمار خودکشی در ایران
بر اساس داده‌های worldpopulationreview، نرخ خودکشی در ایران برابر با ۵.۲ در هر ۱۰۰ هزار نفر گزارش شده است.
رتبه ایران در میان کشورها از نظر خودکشی در گزارش‌های مختلف متفاوت است و از ۵۸ تا ۱۲۸ گزارش شده، اما آخرین رتبه ایران در فهرست سازمان جهانی بهداشت (WHO) ۱۲۸ است، پس از شیوع پاندمی کرونا آمارهای خودکشی در کشورهای جهان به‌روزرسانی نشده است، اما آنچه مشخص است، ایران هنوز در جمع کشورهای با نرخ خودکشی بالا قرار ندارد، همچنین بر اساس اطلاعات worldpopulationreview، ایران با میزان ۵.۲ خودکشی در هر ۱۰۰ هزار نفر، در جایگاه ۱۳۰ بین ۱۸۰ کشور جهان قرار دارد.
همچنین چندی پیش، سردار سعید منتظرالمهدی، معاون فرهنگی و اجتماعی فراجا در یادداشتی اعلام کرد که سالانه در کشور بیش از ۴ هزار نفر در پی خودکشی جان خود را از دست می‌دهند و شاهد آسیب دیدن شدید ۱۰ تا ۲۰ برابر این تعداد هستیم.
در صورتی که جمعیت ایران را ۹۰ میلیون در نظر بگیریم، و با در نظر گرفتن ۴ هزار فوتی سالانه به عدد ۴.۴ در هر ۱۰۰ هزار نفر می‌رسیم که حتی از داده‌های worldpopulationreview نیز کمتر است.
حمید یعقوبی، رئیس جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی ایران نیز اعلام کرد: طبق آمارهای جهانی از هر ۱۰۰ هزار نفر در جهان ۹ نفر خودکشی می‌کنند که این رقم در ۲۰ سال گذشته ۱۳ نفر به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر بوده است؛ به عبارتی میزان خودکشی در جهان به طور میانگین رو به کاهش است و در مجموع نرخ خودکشی در ایران نیز از میانگین جهانی کمتر است.
رئیس جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی ایران بیان کرد: بر اساس آمارهای جهانی حدود ۵ درصد از اقدام به خودکشی‌ها منجر به فوت می‌شود و به ازای یک مرگ ناشی از خودکشی، ۲۰ اقدام به خودکشی رخ می‌دهد؛ به عبارتی دیگر میزان اقدام به خودکشی ۲۰ برابر مرگ است که بسیاری از آنها نجات پیدا می‌کنند.
افزایش خودکشی در سنین زیر ۲۰ سال
با توجه به اهمیت شناخت دلایل خودکشی و پیشگیری از رخداد این اقدام، کورش محمدی، رئیس انجمن آسیب‌شناسی اجتماعی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار مجله آرونو با بیان اینکه مشکلات شخصی تنها عامل خودکشی افراد محسوب نمی‌شود و عوامل دیگری مانند مشکلات و آسیب‌های اجتماعی نیز می‌تواند زمینه‌ساز این اقدام باشد، اظهار کرد: در صورتی که شاهد بالا بودن میزان آسیب‌های اجتماعی مانند طلاق و افسردگی در یک جامعه باشیم، ناکامی‌ها رشد می‌کند و دریافت‌های درونی افراد نیز به صورت طبیعی تحت تأثیر این ناکامی‌ها و مشکلات قرار می‌گیرد.
وی با اشاره به اینکه به طور کلی بیشتر شدن آسیب‌های اجتماعی در یک جامعه، نداشتن توانایی رسیدن به خواسته‌ها به دلیل نبود عدالت اجتماعی، داشتن روابط متعدد عاطفی و شکست و ناکامی‌های کلان، می‌تواند زمینه‌ساز خودکشی باشد، افزود: در سال‌های گذشته، رنج خودکشی بیشتر در سنین بالای ۲۵ تا ۴۰ سال اتفاق می‌افتاد که در این سن افراد بخشی از زندگی را تجربه کرده بودند، اما طی یک دهه اخیر شاهد افزایش خودکشی در سنین زیر ۲۰ سال و افراد میانسال و کهنسال هستیم که این موضوع، مشکلی جدی به شمار می‌رود.
رئیس انجمن آسیب‌شناسی اجتماعی ایران با بیان اینکه با توجه به اینکه خودکشی پدیده‌ای چندبعدی محسوب می‌شود، به منظور پیشگیری از آن جوامع باید اتخاذ تصمیماتی جدی در سطح کلان و خرد جامعه را مد نظر داشته باشند، تصریح کرد: برقراری عدالت اجتماعی و رفع تبعیض‌ها، ایجاد فرصت‌های برابر برای تمام افراد، ایجاد تحول در نظام تعلیم و تربیت، ایجاد فضای لازم برای تربیت نسلی ماهر که بتواند با چالش‌های زندگی خود برخورد کند و مد نظر قرار گرفتن سبک‌های زندگی مناسب با فرهنگ جامعه و سبک‌های صحیح و اصولی تربیت فرزند و کاهش آسیب‌های اجتماعی، از جمله اقداماتی است که می‌تواند در پیشگیری از بحران‌های روحی و روانی و خودکشی مؤثر باشد.
افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند، بلافاصله پشیمان می‌شوند
محمدی ادامه داد: در واقع خودکشی پدیده‌ای پیچیده و پیوسته در حال تغییر است که علاوه بر اینکه خود بیانگر ضعف‌ها و مشکلات جدی در ساختارها و کارکردهای یک جامعه به شمار می‌رود، منشأ آسیب‌های بزرگ‌تری در جوامع است؛ بر اساس مطالعات انجام شده، در این پدیده الگوپذیری و سرمشق‌گیری بسیار رایج و این پدیده قابل توسعه یافتن در اقشار مختلف است، خودکشی این آسیب را به دنبال دارد که افراد بدون اینکه با چالش‌های زندگی روبه‌رو شوند و خود را محک بزنند، بسیار زود به ناامیدی می‌رسند.
وی با بیان اینکه پیامدهای اجتماعی خودکشی بسیار سریع به پیامدهای روانی تبدیل می‌شود و جامعه را درگیر می‌کند، گفت: خودکشی و ابعاد آن به سرعت در حال تغییر است و آسیب‌هایی که از خودکشی به جامعه می‌رسد، منشأ پدید آمدن سایر آسیب‌ها در جامعه می‌شود و رخوت و ناامیدی توسعه یافته در جامعه در پی خودکشی، می‌تواند سایر آسیب‌ها از جمله اعتیاد به مواد مخدر، بزهکاری یا طلاق را افزایش دهد، چراکه داشتن افکار خودکشی می‌تواند فرد را به اتخاذ ناهنجاری‌ها یا داشتن رفتارهایی انتقام‌جویانه سوق دهد که این موضوع ریشه در نیت و افکار خودکشی دارد.
رئیس انجمن آسیب‌شناسی اجتماعی ایران با بیان اینکه داشتن افکار خودکشی منجر به بی‌توجهی نسبت به ارزش‌های نظام خانواده می‌شود، اضافه کرد: تصور افرادی که اقدام به خودکشی و پایان داد به حیات خود می‌کنند برابر با احساس رهایی از شرایط ناگواری است که تحت آن شرایط توان ادامه دادن به زندگی خود را ندارند و گاهی اوقات بر اثر جنون آنی، افکار خودکشی در افراد به اوج می‌رسد و اقدام به خودکشی می‌کنند؛ در مطالعات بسیاری نشان داده شده است افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند، بلافاصله پشیمان می‌شوند و در لحظات اولیه پس از انجام این اقدام به این نتیجه می‌رسند که تصور و انتظار آنها به واقعیت تبدیل نخواهد شد.
محمدی خاطرنشان کرد: به منظور پیشگیری از وقوع خودکشی، آگاهی و دانش مهارتی جامعه باید ازایش یابد، جامعه‌ای که فاقد مهارت‌های لازم برای مقابله و مواجهه با مشکلات و چالش‌ها است، بسیار زود درگیر چالش‌ها می‌شود و افراد با ناتوانی با مشکلات روبه‌رو می‌شوند و نسبت به گرفتن تصمیمات نادرست اقدام می‌کنند، همچنین در صورتی که در یک جامعه رفتارهای هیجان‌مدار بیشتر از رفتارهای مسئله‌مدار باشد، رویکرد هیجان‌مدار به نوعی در اتخاذ راهکارهای ناکارآمد برای افراد فاقد توانایی حل مسئله، تأثیر می‌گذارد.
بر اساس مطالعات انجام شده، خودکشی در افراد دارای تحصیلات بالا کمتر است و تحصیلات افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند به طور معمول از افراد با تحصیلات بین مقطع راهنمایی و متوسطه هستند؛ مهمترین راه پیشگیری از اقدام به خودکشی افزایش مهارت‌های اجتماعی افراد نظیر تاب‌آوری، کنترل بحران، استفاده از منابع اجتماعی، ارتقای مهارت‌های خودمراقبتی، حضور در برنامه‌های گروهی، افزایش نشاط و سرمایه اجتماعی، افزایش سواد و سلامت روانی و ارتقای مهارت کنترل خشم و هیجانات است.
همچنین داشتن علائمی از جمله افسردگی، درخودماندگی، گریه کردن، دوری از جمع، مصرف مواد مخدر، قرار گرفتن در شرایط بحرانی بسیار سخت و ناامیدی و ساعت‌ها در اتاق ماندن ممکن است نشان از در معرض خودکشی قرار داشتن افراد داشته باشد که اطرافیان فرد باید به این نکات توجه کنند.
