به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، هپاتیت بیماری التهابی کبد است که به طور معمول بر اثر یک عفونت ویروسی پدید می‌آید و در پنچ گروه A، B، C، D و E طبقه‌بندی می‌شود، بر اساس آمار موجود از سازمان بهداشت جهانی (WHO) ،بالغ بر ۳۵۴ میلیون نفر در جهان به نوع B و C این ویروس مبتلا هستند.
راه انتقال انواع هپاتیت متفاوت است و هپاتیت A از طریق آب و غذای آلوده، هپاتیت B از طریق تماس با ترشحات آلوده به ویروس HBV مانند خون، هپاتیت C از طریق انتقال از راه خون و ترشحات بدن آلوده به HCV، هپاتیت D از طریق تماس با خون آلوده و راه انتقال هپاتیت E از طریق آب و غذای آلوده منتقل می‌شود.
هپاتیت (hepatitis) یک بیماری خاموش است و زمانی علائم آن بروز پیدا می‌کنند که کبد دچار آسیب شدیدی شده باشد که از جمله علائم آن می‌توان به تب ، از دست دادن اشتها ،حالت تهوع، خستگی ،استفراغ ،درد شکم ،درد مفاصل ،یرقان ،کهیر، ادرار تیره و مدفوع روشن اشاره کرد.
در حال حاضر بنا بر گفته رئیس انجمن مطالعات کبدی ایران، کمتر از یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در کشور مبتلا به هپاتیت B و کمتر از ۱۵۰ هزار نفر مبتلا به هپاتیت C هستند و بر اساس اعلام مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، بر اساس داده‌های ثبت شده از سال ۱۳۹۷ تاکنون میزان بروز هپاتیت A در کشور حداقل ۱۲.۸۷ مورد به ازای هر یک میلیون نفر جمعیت بوده و در سال گذشته، ۱۰ هزار و ۹۴ مورد ابتلاء به این بیماری از دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور گزارش شده است.
بررسی گروه سنی مبتلایان نشان می‌دهد که حدود ۵۰ درصد از موارد ابتلاء در کودکان با سن کمتر از ۱۰ سال و حدود ۳۱ درصد نیز مربوط به سنین ۱۰ تا ۱۹ بوده، بنابراین ارتقای برنامه‌های مراقبت و آموزشی راه‌های انتقال و پیشگیری از هپاتیت A در این سنین از اهمیت بالایی برخوردار است.
در میان انواع هپاتیت‌ها، نوع B و C با مشکلات جدی‌تری همراه هستند و افراد مبتلا به هپاتیت مزمن B یا C در معرض عوارض احتمالی مانند بیماری مزمن کبد ، سیروز و سرطان کبد قرار دارند و در صورتی که کبد به درستی قادر به فعالیت نباشد، نارسایی کبد رخ می‌دهد.
آگاه‌سازی افراد نسبت به بیماری‌های ویروسی به ویژه هپاتیت B و C در سراسر جهان مورد توجه قرار گرفته است تا زمینه حذف این بیماری‌ها فراهم شود و با توجه به اهمیت افزایش آگاهی عمومی نسبت به این بیماری، راه‌های انتقال و پیشگیری از ابتلاء، با سیدموید علویان، رئیس انجمن مطالعات کبدی ایران (هپاتیت)، استاد دانشگاه و فوق تخصص گوارش و کبد گفت‌وگویی داشتیم که شرح آن را در ادامه می‌خوانید:
مجله آرونو: وضعیت شیوع بیماری هپاتیت B و C در کشور چگونه ارزیابی می‌شود و در حال حاضر چند نفر به این بیماری مبتلا هستند؟
علویان: شیوع هپاتیت B در ایران حدود ۴۰ سال قبل، بین ۵ تا ۷ درصد بوده، اما امروز شیوع این بیماری در کشور به کمتر از ۱.۲ درصد رسیده است و این موفقیت در نتیجه واکسیناسیون هپاتیت B در ۴۰ میلیون جامعه ایرانی است، از سال ۱۳۷۳ نیز واکسن این بیماری به تمام نوزادان تزریق می‌شود و گروه‌های پرخطر بسیاری نیز وجود دارند که این واکسن را به صورت رایگان دریافت می‌کنند.
سازمان بهداشت جهانی در نظر دارد که بیماری هپاتیت C تا سال ۲۰۳۰ میلادی مصادف با سال ۱۴۱۰ شمسی، به نوعی ریشه‌کن شود، البته این بیماری در گروه‌های پرخطری مانند بیماران هموفیلی، دیالیزی و تالاسمی در کشور ریشه‌کن شده است، اما هپاتیت C در بین بعضی گروه‌های پرخطر مانند معتادان تزریقی همچنان شیوع بالایی دارد.
انجمن مطالعات کبدی در راستای شبکه هپاتیت که حدود ۲۰ سال در کشور فعالیت می‌کرد، فعالیت دارد و به دنبال برگزاری سمینارها، انجام پژوهش‌های کاربردی و راهنمایی مسئولان وزارت بهداشت در انتخاب سیاست‌های صحیح برای ریشه‌کنی هپاتیت B و C است.
آگاه‌سازی افراد نسبت به بیماری‌های ویروسی به ویژه هپاتیت B و C در سراسر جهان مورد توجه قرار گرفته است تا زمینه حذف این بیماری‌ها فراهم شود و بر اساس آخرین آمار موجود، کمتر از یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در کشور مبتلا به هپاتیت B و کمتر از ۱۵۰ هزار نفر مبتلا به هپاتیت C هستند.
مجله آرونو: بیماری هپاتیت چه علائمی دارد؟
علویان:بیماری هپاتیت B می‌تواند بدون علامت باشد یا علائمی بسیار شدید همراه با درگیری شدید کبدی ایجاد کند ، به طور معمول پس از ورود ویروس‌ها به بدن فرد و پس از یک دوره نهفتگی، علائمی مانند سرماخوردگی از جمله ضعف، خستگی ، احساس کسالت ، بی‌اشتهایی ، تب ، درد عضلات ، التهاب مفاصل و بثورات پوستی ممکن است ایجاد شود و پس از مدتی مرحله دوم علائم به صورت بروز زردی و بهبود علائم مقدماتی به همراه تیره شدن ادرار یا کمرنگ شدن مدفوع بروز می‌کند و پس از این مرحله، بیمار وارد مرحله نقاهت می‌شود.
به طور معمول کودکان علائم خفیف‌تری را بروز می‌دهند و بیشتر بدون علامت هستند، همچنین بسیاری از مبتلایان به این بیماری علائمی دال بر بروز زردی و یرقان ندارند و علت آن ابتلای افراد در دوران نوزادی و کودکی است که بیشتر بدون علامت هستند.
به طور کلی بیشتر بیماران مبتلا به هپاتیت ویروسی، علامتی مبنی بر این بیماری ندارند و بیماری آنها با انجام آزمایشات روتین مشخص می‌شود؛ در واقع علائم و نشانه‌های بیماری‌های کبدی متغیر است و علائم ابتلاء به بیماری هپاتیت از یک حالت سرماخوردگی و مشابه آنفولانزا تا یک حالت یرقان شدید متغیر است که به این حالت هپاتیت حاد گفته می‌شود.
مجله آرونو: وضعیت شیوع هپاتیت C در جهان چگونه است؟
علویان:هپاتیت ویروسی مزمن B و C از بیماری‌های شایع سراسر جهان است و افزایش آگاهی عمومی و دادن اطلاعات در مورد راه‌های انتقال، پیشگیری و روش‌های درمانی می‌تواند به کنترل بیماری کمک کند ، در درمان هپاتیت C طی سال‌های اخیر تحول عظیمی ایجاد شده است و با استفاده از داروهای جدید می‌توان به جامعه بدون هپاتیت C در آینده امید داشت و با شناسایی افراد مبتلا با در نظر گرفتن عوامل خطر و درمان آنها می‌توان از عدد مبتلایان در جامعه کاست و مانع ابتلای افراد جدید شد.
عفونت با ویروس هپاتیت C ،امروزه یک مشکل مهم بهداشتی در سراسر جهان به شمار می‌رود و از این بیماری به عنوان یک معضل یاد می‌شود، اما چنانچه اقدامات لازم در جهت کنترل و پیشگیری از آن صورت نگیرد، در آینده به یک فاجعه تبدیل خواهد شد.
این بیماری در کشورهای آسیای شرقی و مصر، پاکستان و آذربایجان، شایع‌تر از سایر مناطق جهان است، اما آمار دقیقی از مبتلایان در تمام کشورها وجود ندارد.
مجله آرونو: هپاتیت C چگونه منتقل می‌شود؟
علویان: ویروس هپاتیت C از راه تماس با خون فرد آلوده منتقل می‌شود؛ ویروس هپاتیت C در محیط خارج از بدن و در خون خشک شده نیز تا سه ماه زنده می‌ماند، اما با جوشاندن در دمای ۱۰۰ درجه سانتی‌گراد به مدت پنج دقیقه از بین می‌رود.
تا قبل از سال ۱۹۹۲ در کشورهای خارجی و قبل از سال‌های ۱۳۷۴ تا ۱۳۷۵ در ایران شایع‌ترین راه انتقال ویروس هپاتیت C دریافت خون و فراورده‌های آلوده آن بوده است، اما اکنون تمام خون‌ها از نظر انواع بیماری‌های عفونی از جمله هپاتیت C مورد بررسی قرار می‌گیرد و جای هیچ نگرانی وجود ندارد.
مجله آرونو: هپاتیت B چیست و چگونه می‌توان از ابتلاء به آن پیشگیری کرد؟
علویان: هپاتیت ویروسی از بیماری‌های شایع در جهان است و هپاتیت ویروسی B از شایع‌ترین این عفونت‌ها و عامل مهم نارسایی کبد و سیروز کبدی محسوب می‌شود، به طور کلی حل معضل هپاتیت نیاز به افزایش و ارتقای سطح آگاهی و دانش تمام افراد جامعه دارد و برای پیشگیری از این بیماری باید به راه‌های انتقال آن توجه کرد.
ویروس هپاتیت B عامل بروز این بیماری در انسان است؛ این ویروس در کبد انسان جایگزین و تکثیر می‌شود و مواد تولید شده توسط این ویروس‌ها به گردش خون می‌ریزند، با استفاده از میکروسکوپ الکترونی شکل و ساختمان این ویروس شناخته شده است و این ویروس با ورود به درون سلول‌های کبدی آنها را وادار به تولید ویروس‌های مشابه خود می‌کند و بدین گونه هسته سلول کبدی بخش فعال ویروس را می‌سازد و دیگر قسمت‌های سلول کبدی، ذرات سطحی کوچک و پروتئین‌های اضافی ویروس را می‌سازند.
مجله آرونو: میزان شیوع هپاتیت B در جهان چقدر است؟
علویان: ابتلاء به عفونت مزمن هپاتیت B در نواحی مختلف دنیا متفاوت است و از این جهت مناطق مختلف جهان به سه گروه مناطق با شیوع کم، مناطق با شیوع متوسط و مناطق با شیوع بالا تقسیم‌بندی می‌شود.
در مناطق با شیوع کم ، میزان شیوع ناقلان هپاتیت B کمتر از ۲ درصد است که این مناطق شامل آمریکا ، اروپای غربی ، استرالیا و نیوزلند می‌شود ، همچنین در مناطق با شیوع متوسط ، میزان ناقلان هپاتیت B بین ۲ تا ۸ درصد است و این مناطق شامل کشورهای اطراف مدیترانه، ژاپن، آسیای مرکزی، خاورمیانه و قسمت‌هایی از آمریکای جنوبی و لاتین و اروپای شرقی می‌شود.
در مناطق با شیوع بالا ، میزان شیوع ناقلان بیماری هپاتیت B ،بیش از ۸ درصد است که این مناطق شامل آسیای جنوب شرقی، چین، آلاسکا و قسمت‌هایی از خاورمیانه و اروپای شرقی می‌شود؛ اختلاف در میزان ناقلان هپاتیت B در مناطق مختلف بیشتر مربوط به سن ابتلاء است و سن بیمار رابطه معکوسی با میزان مزمن شدن بیماری دارد.
مجله آرونو: هپاتیت B چگونه منتقل می‌شود و آیا احتمال انتقال این بیماری از مادر مبتلا به نوزاد وجود دارد؟
علویان:روش انتقال هپاتیت B در نقاط مختلف جهان متفاوت است؛ دوره نهفته بیماری هپاتیت B یعنی از زمان ورود ویروس به بدن و بروز علائم و ابتلاء ، به طور متوسط ۴۵ تا ۱۶۰ روز است و انتقال هپاتیت B از طریق مادر مبتلا به نوزاد ، مهمترین راه انتقال این بیماری در گذشته بوده است،از همین رو، در پی شناسایی یک مورد مبتلا در خانواده، تعداد قابل توجهی از خواهر و برادران فرد مبتلا نیز شناسایی می‌شدند.
خطر انتقال هپاتیت B از مادر به نوزاد ، ارتباط مستقیمی با وضعیت تکثیر ویروس در بدن مادر دارد ، اندازه‌گیری سطح ویروس در چند هفته آخر بارداری و در صورت لزوم ، درمان ضدویروسی می‌تواند خطر انتقال را کاهش دهد .
انتقال از مادر مبتلا به جنین در داخل رحم بسیار نادر است و در بیشتر موارد انتقال از مادر به نوزاد هنگام تولد صورت می‌گیرد و باید توجه داشت که ایمن‌سازی با واکسن هپاتیت B می‌تواند مانع ابتلای نوزادان به این بیماری شود و شیردهی به نوزاد از مادران مبتلا به هپاتیت B بلامانع است.
مجله آرونو: وضعیت دارو و درمان بیماران مبتلا به هپاتیت B و C چگونه است؟
علویان: در حال حاضر تمام داروهای مورد نیاز بیماران هپاتیت در کشور وجود دارد، مورد استفاده قرار می‌گیرد و تحت پوشش بیمه است؛ در خصوص هپاتیت C مشکل چندانی وجود ندارد، چراکه درمان این بیماری رایگان است و افراد بیمه شده می‌توانند بدون پرداخت وجهی، داروهای خود را دریافت کنند و افرادی که بیمه نیستند نیز می‌توانند با مراجعه به بیمه سلامت، تحت پوشش بیمه رایگان قرار گیرند.
داروهای بیماران مبتلا به هپاتیت B نیز تحت پوشش بیمه قرار دارد، اما امکان رایگان بودن داروها فراهم نشده است که تلاش می‌شود با مساعدت وزارت بهداشت و بیمه‌ها، درمان بیماران هپاتیت B نیز رایگان شود.
