به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، مطابق مبانی نظری دانش اقتصاد و تجارب جهانی، هزینه‌های قابل و بخشودگی نوعی تخفیف مالیاتی هستند که با اهدافی همچون عدم فشار مالیاتی به فقرا، رعایت عدالت عمودی و برابری بیشتر در جامعه و تشویق به برخی امور خاص (پرداخت‌های خیریه) در نظر گرفته میشود. بخشودگی‌ها مبالغی هستند که متناسب با هزینه‌های زندگی تعیین و از درآمد مشمول مالیات خارج می‌شوند. وضع مالیات بر مخارج ضروری خانوار غیرعادلانه است لذا می‌بایست بخشودگی پایه متناسب با بعد خانوار (تعداد اعضای خانواده) و سطح عمومی نیاز جامعه تعیین گردد. بخشودگی در واقع همان معافیت پایه است که بخشی از مجموع درآمد افراد در محاسبه مالیات درنظر گرفته نمی‌شود. هزینه‌های قابل قبول، مخارج عمده و ضروری زندگی (مثل هزینه‌های درمان و اجاره منزل) هستند که دولت اجازه می‌دهد قبل از محاسبه مالیات از مجموع درآمد افراد کسر شود.
برای محاسبه بدهی مالیاتی ابتدا درآمد خالص محاسبه شده و سپس بخشودگی‌ها و هزینه‌های قابل‌قبول از آن کسر میشود تا درآمد مشمول مالیات به دست آید. درآمد خالص از تجمیع انواع مختلف درآمد و کسر هزینه‌های کسب‌وکار به دست می‌آید. در مرحله بعد بخشودگی‌ها و هزینه‌های قابل‌قبول از درآمد خالص کسر میشود تا درآمد مشمول مالیات بر مجموع درآمد به دست آید. آنگاه درآمد مشمول مالیات در نرخ مالیاتی ضرب شده و بدهی مالیاتی اولیه به دست می‌آید. درنهایت اعتبار مالیاتی و مالیات‌های علی‌الحساب پرداختی در طول سال از بدهی مالیاتی اولیه کسر شده تا بدهی (طلب) نهایی مالیاتی مؤدی مشخص شود. می‌توان در طراحی سیستم مالیاتی به جای بخشودگی از اعتبار مالیاتی استفاده کرد.
اهم هزینه‌های قبول که در کشورهای مورد مطالعه برای مالیات بر مجموع درآمد لحاظ میشود، عبارتند از: هزینه‌ی درمان و دارو، هزینه آموزش فرزندان، هزینه اجاره مسکن یا بهره وام خرید مسکن، هزینه کمک به خیریه و هزینه برخی از انواع حق‌بیمه‌ها (بیمه تامین اجتماعی، بیمه درمانی و گاهی بیمه تکمیلی یا بیمه عمر).
البته ممکن است همه‌ی این موارد به طور همزمان در یک کشور هزینه قابل قبول نباشند و هر کشور تنها بعضی از این موارد را در طراحی سیستم مالیاتی خود به عنوان هزینه قابل قبول در نظر بگیرد. انگیزه اصلی لحاظ هزینه‌های قابل قبول، کسر هزینه‌های ضروری زندگی در جهت رعایت عدالت است. همچنین گاهی برای تشویق به تولید کالاهای عمومی و فعالیت‌های عام‌المنفعه دولت می‌تواند هزینه‌های برخی فعالیت‌ها را به‌عنوان هزینه قابل‌قبول درنظر بگیرد و از این طریق مردم را به فعالیت‌های مشخصی تشویق کند.
به‌عنوان‌مثال دولت می‌تواند به‌جای ساخت مدرسه با منابع مالی خود، هزینه ساخت مدرسه را به‌عنوان هزینه قابل‌قبول درنظر بگیرد تا بخش غیردولتی همان مدرسه را بسازد. در این صورت دولت توانسته است با چشم‌پوشی از مقدار کمی از درآمد مالیاتی خود زمینه تأسیس همان مدرسه را بدون انجام هزینه مستقیم فراهم آورد.
این گزارش مطرح می‌کند که در ایران مالیات بر مجموع درآمد اشخاص حقیقی وجود ندارد و تخفیفات مالیاتی متفرقه برای پایه‌های مالیاتی جداگانه در نظر گرفته شده است. هرساله در بودجه سالانه بخشودگی‌هایی برای پایه‌های درآمدی مختلف مثل حقوق، مشاغل و اجاره به صورت جداگانه در نظر گرفته میشود. همچنین به موجب ماده 172 قانون مالیات‌های مستقیم، کمک به مراکز خاص (دانشگاه‌ها، هلال احمر و کمیته امداد و…) هزینه‌ی قابل قبول برای اشخاص حقیقی و حقوقی لحاظ میشود. معافیت هزینه‌های درمانی، حق بیمه درمانی و هزینه سفرهای شغلی کماکان در قانون مالیات‌های مستقیم مصوب 1394 (ماده 91 و 137) وجود دارد. فهرست هزینه‌های قابل قبول کسب و کار‌های حقیقی و حقوقی نیز در ماده 148 قانون مالیات‌های مستقیم آمده است. البته در ایران فهرستی طولانی از معافیت‌های مالیاتی وجود دارد که بسیاری از آن‌ها غیر ضروری است.
ضروری است مطابق مبانی نظری و تجارب جهانی قانون مالیات‌های مستقیم به نحوی اصلاح گردد که ضمن وضع مالیات بر مجموع درآمد از طریق تلفیق پایه‌های مالیاتی جداگانه، بخشودگی و هزینه‌های قابل قبول مرتبط با زندگی فرد یا خانوار در نظر گرفته شود. لازم است این هزینه‌های قابل قبول و بخشودگی جایگزین برخی معافیت‌های غیر ضرور شود. هزینه‌های قابل قبول و بخشودگی باید به نحوی باشند که مخارج اصلی و هزینه‌های ضروری مشمول مالیات نگردد تا عدالت و بازتوزیع بیشتری در جامعه محقق شود.
انتهای پیام/
