“گلوله باران” در ستایش سینمای مستند است

به گزارش آرونو به نقل از واحد ارتباطات و اطلاع رسانی مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی، جلسه نمایش «گلوله باران» و گفت و گو درباره آن با حضور مرتضی پایه‌شناس کارگردان و رضا صائمی منتقد سینما بعد از ظهر سه‌شنبه ۲۵ مردادماه در سالن حقیقت برگزار شد.

رضا صائمی منتقد، مجری و کارشناس جلسه ابتدا به یاد و خاطره بابک برزویه عکاس سینما و رسانه، ادای احترام کرده و از درگذشت ناگهانی او ابراز تاسف کرد. صائمی به نام فیلم که استعاری، خاص و دلنشین است اشاره کرد و درباره نقش دوربین در این روایت پرتنش و هیجان توضیح داد که دوربینی کنشگر که یکی از شخصیت‌های اصلی این مستند است.

مرتضی پایه‌شناس گفت: وقتی فیلمی برایم تمام می‌شود، دوست ندارم درباره ذهنیتم صحبت کنم. ترجیح می‌دهم اگر حرفی می‌زنم در مواجهه با مخاطب و حتی به عنوان مخاطب فیلم باشد. «گلوله‌باران» فیلمی است درباره سینمای مستند، از دید من در ستایش سینمای مستند است. در این فیلم سعی کردم، از زمان و مکان خالی شوم. نشانه ای از این که کجا هستیم و روبرو چه کسانی هستند، در «گلوله باران» وجود ندارد.

این کارگردان ادامه داد: زبان و نشانه‌ها، مشخص است که قصه در خاورمیانه می‌گذرد، اما تاکیدی روی مکان و زمان ندارم. حتی روی ساعت هم، اشاره فقط یک بار است. برای من این موقعیت گیرافتادن، مهم بود و سعی کردم حس آدم‌ها در این شرایط را به مخاطب نشان بدهم.

پایه‌شناس افزود: اولین نمایش‌های «گلوله باران» در سال ۹۸ با شیوع ویروس کرونا همراه شد و ما عید آن سال را در قرنطینه گسترده گذراندیم، آنجا بود که به فیلم و شخصیت‌هایش حسی تازه پیدا کردم. دشمنی وجود داشت که نمی‌دیدیمش، تلاش می‌کردیم خودمان را از مخمصه‌ای که هستیم نجات بدهیم و با مرگ چشم در چشم بودیم.

این کارگردان ادامه داد: در سیزدهمین جشنواره «سینماحقیقت» که فیلم نمایش داده شد، واکنش‌ها مثبت بود. در این دیدارها و گفتگوها، مخاطبان حتی به جنبه هایی اشاره کردند، که در ذهن من نبوده و خودم از این کشف، شوکه شده و لذت برده‌ام. با توجه به بازخوردهایی که گرفته ام می‌دانم که برای بخشی از مخاطبان، فیلم رمزگشایی شده و او متوجه نشانه‌ها می‌شود.    

صائمی در بخشی از این جلسه گفت با توجه به فضای فیلم، ثابت بودن لوکیشن و رویدادی که رخ داده، ممکن است فیلم گاهی ملال‌آور به نظر برسد. اما تعلیقی در ماهیت ماجرا است که فیلم را جذاب می‌کند. قطعا تماشاگر اگر با فیلم همراه شود، این ملال را درک می‌کند. نکته بعد شخصیت‌ها هستند، جالب است که شما این شخصیت‌ها را آسمانی ندیده‌اید، آنها قهرمان و سوپرمن نیستند، اتفاقا جذاب بودنشان در این است که انسان هستند و در موقعیتی دشوار، عملی قهرمانانه مرتکب شده‌اند.

پایه‌شناس گفت: وقتی کار را طراحی کردم، به این فکر می‌کردم افرادی که فیلم‌های پرتحرک و جنگی دوست دارند احتمالا از جایی به بعد، از تماشای «گلوله‌باران» خسته می‌شوند. این فیلم تدوین سختی داشت، اغراق نمی‌کنم اگر بگویم فریم به فریم جلو رفتم. برایم مهم بود که زمان فیلم چقدر باشد و مخاطب هم، آن حس استیصال را درک کند، از سویی خسته نشود و فیلم را رها نکند.

این کارگردان گفت: فیلم صداگذاری خیلی خوبی دارد، در تدوین و صداگذاری تلاش کردیم، کارمان به چشم نیاید. طراحی صدای فیلم، بسیار حساس بود و به نظرم حسین مومن در این کار، عالی است.

پایه شناس در بخش دیگری از سخنانش گفت: دشمنی که در فیلم است، فقط دوربین را نشانه می‌رود. هر کسی که دوربین دستش است، مورد هدف قرار می‌گیرد.

او ادامه داد: چند سال پیش مستندها را این طور ارزش گذاری می‌کردم که تا چه اندازه داستانشان را خوب تعریف می کنند، خودم سعی می‌کردم داستانگوی خوبی باشم. زمان ساخت «گلوله باران» حس می‌کردم فیلم مستند چه امکانی از بودن فراهم می کند. در «گلوله باران» تلاش کردم این کار را بکنم، دوربین جایی است و ۵۰ دقیقه همراه شخصیت‌ها حضور داریم و واقعیتی را شاهدیم. امیدوارم فیلم این امکان بودن را فراهم کرده باشد.

کارگردان «فیلمی ناتمام برای دخترم سمیه» گفت: «گلوله باران» فیلمی است که باید حتما در سالن سینما دیده شود. این فیلم در سیاهی مطلق سالن بزرگ سینما، بهتر درک می‌شود.

پایه‌شناس درباره تماشاگران این مستند گفت: گروهی از مخاطبان ممکن است به خاطر قضاوت اولیه اصلا به تماشای «گلوله باران» ننشینند. زمان «فیلمی ناتمام…» برای سمیه هم، این حس وجود داشت و گروهی فکر می‌کردند خب، این هم فیلمی است شبیه همه آنچه درباره منافقین ساخته شده است. در «گلوله باران» تلاش کردم خیلی زود، چرخشی ایجاد کنم و مخاطب متوجه شود این فیلمی متفاوت از سوژه‌ای است که ممکن است بارها درباره‌اش شنیده یا دیده باشد.

این کارگردان و تدوینگر گفت: مخاطب در سینمای مستند، خاص است، اما محدود و کم نیست. فیلم مستند، برای مخاطب خاص طراحی می شود (مثلا بانوان، کارمندان، نوجوانان و …). برای من «گلوله باران» بندبازی بود، وقتی فیلم تمام شد، حس می‌کردم جذب ده درصد مخاطب می‌تواند موفقیت برای من باشد. در جشنواره «سینماحقیقت» بازخوردهای مثبت از همه طیف تماشاگران داشتم. خوشبختانه آن دوره، هیات انتخاب، داوری و مخاطبان «گلوله باران» را دوست داشتند.

وی درباره پایان فیلم گفت: پایان فیلم می‌توانست خیلی هالیوودی باشد، مثلا با هلی کوپتر شخصیت‌ها را نجات بدهند، اما پایانی که من با توجه به راش‌ها و سلیقه‌ام خواستم، این است. فیلم در فضایی آرام تمام می‌شود، شخصیت‌ها صحبت نمی‌کنند. صدای باران شنیده می‌شود و یک فید بلند می‌بینیم.

مستند «گلوله باران» به کارگردانی مرتضی پایه شناس و حسین مومن تولید مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی و مرکز مستند حقیقت است. این مستند از دیروز سه‌شنبه ۲۵ مردادماه در سایت هاشور اکران آنلاین شده است.

انتهای پیام