به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، درد مفاصل یکی از شایع‌ترین مشکلات جسمی در جوامع امروزی است که با افزایش سن، سبک زندگی کم‌تحرک، تغذیه نامناسب و عوامل محیطی تشدید می‌شود و این دردها نه‌تنها کیفیت زندگی افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهند، بلکه در موارد مزمن می‌توانند منجر به محدودیت‌های حرکتی، افسردگی و وابستگی به داروهای شیمیایی شوند و در چنین شرایطی، توجه به راهکارهای مکمل و سنتی برای کاهش درد و بهبود عملکرد مفاصل اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند.
طب سنتی، با پشتوانه‌ای هزاران ساله از تجربه‌های بالینی و شناخت مزاج‌ها، رویکردی جامع به درمان دردهای مفصلی دارد و برخلاف درمان‌های رایج که اغلب بر کنترل علائم تمرکز دارند، طب سنتی تلاش می‌کند با اصلاح سبک زندگی، تغذیه و استفاده از گیاهان دارویی، به ریشه‌های بروز درد بپردازد و این نگاه کل‌نگر، امکان تلفیق با درمان‌های پزشکی مدرن را فراهم و در سال‌های اخیر توجه بسیاری از پژوهشگران و بیماران را به خود جلب کرده است.
درمان‌های طب سنتی برای درد مفاصل شامل طیفی از روش‌های موضعی و خوراکی است و شامل ماساژ با گیاهان و مصرف دمنوش‌های ضدالتهاب و اصلاح رژیم غذایی می‌شود و گیاهانی مانند زنجبیل، زردچوبه، سیاه‌دانه و دارچین به دلیل خواص ضدالتهابی و گرم‌کنندگی، در بسیاری از نسخه‌های سنتی برای کاهش درد و تورم مفاصل توصیه شده است، همچنین روش‌هایی مانند بادکش، گرمادرمانی و حمام گیاهی نیز در کاهش خشکی و بهبود حرکت مفصل مؤثر است.
تغذیه در طب سنتی نقش کلیدی در پیشگیری و درمان دردهای مفصلی ایفا می‌کند و مصرف خوراکی‌هایی با طبع گرم و خشک مانند نخود، گوشت گوسفند، خرما و کنجد، در کنار پرهیز از مواد غذایی سرد و رطوبت‌زا، می‌تواند به تعادل مزاجی و کاهش التهاب کمک کند که این رویکرد تغذیه‌ای، نه‌تنها در درمان بلکه در مراقبت‌های فصلی و پیشگیری از تشدید دردها در هوای سرد نیز کاربرد دارد.
با وجود اثربخشی قابل توجه بسیاری از روش‌های طب سنتی، لازم است این درمان‌ها با آگاهی، نظارت متخصصان و در کنار مراقبت‌های پزشکی مدرن انجام شوند و استفاده نادرست یا افراطی از بعضی گیاهان یا روش‌ها ممکن است منجر به عوارض ناخواسته شود، از این‌رو آموزش عمومی، پژوهش‌های علمی و گفت‌وگوی بین‌رشته‌ای میان پزشکان و متخصصان طب سنتی، برای ارتقای سلامت مفاصل و کاهش وابستگی به داروهای شیمیایی ضروری است.
درک عمیق‌تر از ظرفیت‌های طب سنتی در درمان دردهای مفصلی، فرصتی برای بازاندیشی در شیوه‌های مراقبت از سلامت فراهم می‌کند و این رویکرد، با تکیه بر تعادل مزاج، تغذیه هدفمند و بهره‌گیری از طبیعت، می‌تواند مکملی مؤثر برای درمان‌های پزشکی باشد و در دنیایی که بسیاری از افراد به دنبال راهکارهای کم‌عارضه و پایدار برای مدیریت درد هستند، بازگشت به آموزه‌های حکمت‌محور و تجربه‌زیسته طب سنتی، نه‌تنها یک انتخاب درمانی، بلکه نوعی بازسازی رابطه انسان با بدن و طبیعت است.
با توجه به اهمیت توجه به درد مفاصل و پیرامون گیاهان دارویی مؤثر در کاهش درد مفاصل، نقش روغن‌های گیاهی در درمان موضعی درد مفاصل، روش‌های گرم‌درمانی در طب سنتی برای تسکین مفاصل، تأثیر تغذیه سنتی در کاهش التهاب و درد مفصلی، کاربرد بادکش و حجامت در درمان دردهای مفصلی، مراقبت‌های فصلی از مفاصل در طب سنتی و خوراکی‌های تقویت‌کننده مفاصل، با بهنام یوسفیان، پزشک و متخصص طب سنتی گفت‌وگویی داشتیم که شرح آن را در ادامه می‌خوانید:
مجله آرونو: مصرف کدام گیاهان دارویی برای کاهش درد مفاصل در طب سنتی توصیه می‌شود؟
یوسفیان: در طب سنتی، گیاهان دارویی نقش مهمی در کاهش التهاب و تسکین درد مفاصل دارند و از جمله گیاهان پرکاربرد می‌توان به زنجبیل، زردچوبه، سیاه‌دانه، دارچین و کندر اشاره کرد که این گیاهان به دلیل خواص ضدالتهابی، ضد درد و تقویت کننده سیستم ایمنی، در درمان‌های خانگی و نسخه‌های سنتی جایگاه ویژه‌ای دارند.
زنجبیل به ویژه در کاهش دردهای ناشی از آرتروز مؤثر است و مصرف دمنوش زنجبیل یا استفاده از روغن آن برای ماساژ مفاصل می‌تواند به کاهش تورم و خشکی کمک کند، زردچوبه نیز با ماده فعال کورکومین، یکی از قوی‌ترین ضدالتهاب‌های طبیعی محسوب می‌شود و در طب سنتی برای کاهش دردهای مزمن توصیه شده است.
سیاه‌دانه و روغن آن در طب سنتی برای تسکین دردهای مفصلی ناشی از سردی مزاج کاربرد دارد و این روغن به طور معمول به صورت موضعی استفاده می‌شود و با ماساژ در ناحیه درد، باعث گرم شدن و بهبود گردش خون می‌شود و دارچین نیز با طبع گرم، در کاهش دردهای ناشی از سردی مفاصل مؤثر است.
کندر که خاصیت ضدالتهابی و ترمیمی دارد، در بعضی نسخه‌های سنتی به صورت خوراکی یا موضعی تجویز می‌شود، البته مصرف خوراکی آن باید با مشورت متخصص طب سنتی انجام شود و ترکیب این گیاهان در رژیم غذایی یا به صورت موضعی می‌تواند به‌عنوان مکملی طبیعی در کنار درمان‌های پزشکی مورد استفاده قرار گیرد.
مجله آرونو: استفاده از روغن‌های گیاهی از جمله روغن سیاه‌دانه یا زنجبیل در کاهش درد مفاصل مؤثر است؟
یوسفیان: روغن‌های گیاهی در طب سنتی به عنوان درمان‌های موضعی مؤثر برای درد مفاصل شناخته می‌شوند و روغن سیاه‌دانه، روغن زنجبیل، روغن بابونه و روغن اکالیپتوس از جمله روغن‌هایی هستند که به طور گسترده برای کاهش التهاب، گرم کردن مفاصل و تسکین درد استفاده می‌شوند.
روغن سیاه‌دانه به دلیل طبع گرم و خاصیت ضدالتهابی، در درمان دردهای ناشی از سردی مفاصل بسیار مؤثر است و ماساژ با این روغن باعث افزایش جریان خون در ناحیه درد شده و به کاهش خشکی و سفتی مفصل کمک می‌کند و توصیه می‌شود این روغن شب‌ها قبل از خواب روی مفصل مالیده و با پارچه‌ای گرم پوشانده شود.
روغن زنجبیل نیز با خاصیت گرم کنندگی و ضد درد، برای مفاصل دردناک به ویژه در فصول سرد توصیه می‌شود؛ این روغن می‌تواند به صورت ترکیبی با روغن کنجد یا روغن زیتون استفاده شود تا اثرگذاری آن بیشتر شود و ماساژ منظم با روغن زنجبیل به کاهش التهاب و بهبود حرکت مفصل کمک می‌کند.
نکته مهم در استفاده از روغن‌های گیاهی، توجه به طبع فرد و نوع درد مفصل است و انتخاب روغن مناسب بر اساس مزاج فرد و علت درد انجام می‌شود، همچنین استفاده مداوم و صحیح از این روغن‌ها می‌تواند به عنوان مکملی طبیعی در کنار درمان‌های پزشکی، اثربخشی قابل توجهی داشته باشد.
مجله آرونو: طب سنتی چه روش‌هایی برای گرم کردن و تسکین مفاصل دردناک پیشنهاد می‌شود؟
یوسفیان: در طب سنتی، گرم کردن مفاصل یکی از اصول کلیدی برای کاهش درد، به ویژه در مواردی که درد ناشی از سردی یا رطوبت باشد، محسوب می‌شود و روش‌هایی مانند ماساژ با روغن‌های گرم، استفاده از کیسه‌های گرم، بادکش‌درمانی و حمام با گیاهان دارویی از جمله راهکارهای رایج است.
روغن‌مالی با روغن‌هایی مانند سیاه‌دانه، زنجبیل یا بابونه باعث افزایش گردش خون در ناحیه مفصل می‌شود و به کاهش خشکی و درد کمک می‌کند و این روغن‌ها به طور معمول شب‌ها قبل از خواب استفاده می‌شوند و با پارچه‌ای گرم پوشانده می‌شوند تا اثرگذاری آنها بیشتر شود.
بادکش‌درمانی نیز یکی از روش‌های سنتی برای تحریک جریان خون و کاهش گرفتگی عضلات اطراف مفصل است؛ این روش به ویژه برای دردهای مزمن و سرد مفصلی توصیه می‌شود، اما باید توسط فردی آگاه و با رعایت اصول ایمنی انجام شود.
حمام با گیاهان دارویی مانند آویشن، بابونه یا اسطوخودوس نیز می‌تواند به آرام‌سازی عضلات و کاهش التهاب کمک کند، این گیاهان با خاصیت ضدالتهابی و آرام‌بخش، در طب سنتی برای تسکین دردهای عضلانی و مفصلی کاربرد دارند.
مجله آرونو: نقش تغذیه در طب سنتی برای کاهش التهاب و درد مفاصل چیست؟
یوسفیان: در طب سنتی، تغذیه نه تنها برای حفظ سلامت عمومی، بلکه برای درمان و پیشگیری از بیماری‌های مفصلی اهمیت زیادی دارد و بسیاری از دردهای مفصلی به ویژه در مزاج‌های سرد و تر، با اصلاح رژیم غذایی قابل کنترل است و هدف اصلی، کاهش مواد غذایی مولد رطوبت و سردی و تقویت غذاهای گرم و خشک است.
غذاهایی مانند عدس، نخود، گوشت گوسفند، خرما، زنجبیل، دارچین و زردچوبه در طب سنتی برای تقویت مفاصل و کاهش التهاب توصیه می‌شوند و این مواد غذایی با طبع گرم، به بهبود گردش خون و کاهش تورم مفاصل کمک می‌کنند.
در مقابل مصرف زیاد لبنیات سرد، غذاهای فراوری شده، ترشی‌ها و نوشیدنی‌های سرد ممکن است باعث تشدید دردهای مفصلی شود و توصیه می‌شود که این مواد در افراد با مزاج سرد یا دردهای مزمن مفصلی محدود شوند.
نوشیدن دمنوش‌هایی مانند دمنوش زنجبیل، دارچین یا آویشن به صورت روزانه می‌تواند به کاهش التهاب و تقویت سیستم ایمنی کمک کند و این دمنوش‌ها علاوه بر خواص درمانی، آرام‌بخش نیز هستند و در کاهش استرس که گاهی با دردهای مزمن همراه است، مؤثر خواهد بود.
مجله آرونو: بادکش یا حجامت می‌تواند به کاهش درد مفاصل کمک کند؟
یوسفیان: بادکش و حجامت از روش‌های درمانی رایج در طب سنتی هستند که برای کاهش درد، بهبود گردش خون و دفع مواد زائد از بدن استفاده می‌شوند و در مورد درد مفاصل، این روش‌ها به ویژه در مواردی که درد ناشی از سردی، رطوبت یا گرفتگی عضلات باشد، کاربرد دارند.
بادکش‌درمانی با ایجاد مکش روی پوست باعث افزایش جریان خون در ناحیه مفصل می‌شود و به کاهش التهاب و خشکی کمک می‌کند و این روش به طور معمول در نواحی اطراف مفصل انجام می‌شود و می‌تواند با ماساژ ترکیب شود تا اثرگذاری بیشتری داشته باشد.
حجامت نیز در بعضی موارد برای کاهش دردهای مزمن مفصلی توصیه می‌شود، به ویژه زمانی که درد با علائم عمومی مانند خستگی، سردی بدن یا تجمع مواد زائد همراه باشد، البته انجام حجامت باید با نظر متخصص طب سنتی و در شرایط مناسب انجام شود.
نکته مهم این است که بادکش و حجامت نباید جایگزین درمان‌های پزشکی شوند، بلکه می‌توانند به‌عنوان مکملی در کنار درمان‌های دارویی و فیزیوتراپی مورد استفاده قرار گیرند و انتخاب محل مناسب برای بادکش یا حجامت و رعایت اصول ایمنی در اجرای آنها بسیار مهم است.
مجله آرونو: طب سنتی چه توصیه‌هایی برای مراقبت از مفاصل در فصل‌های سرد دارد؟
یوسفیان: در فصل‌های سرد، درد مفاصل به ویژه در افراد با مزاج سرد یا مبتلا به آرتروز تشدید می‌شود و طب سنتی توصیه‌های خاصی برای مراقبت از مفاصل در این شرایط دارد که شامل تغذیه، پوشش، فعالیت بدنی و درمان‌های موضعی است.
نخستین توصیه، گرم نگه داشتن بدن و به ویژه مفاصل است و استفاده از لباس‌های گرم، پوشاندن مفاصل با پارچه‌های پشمی و پرهیز از قرار گرفتن در معرض باد سرد از اصول مهم مراقبتی هستند، همچنین استفاده از کیسه‌های گرم یا ماساژ با روغن‌های گرم مانند زنجبیل یا سیاه‌دانه توصیه می‌شود.
در تغذیه، مصرف غذاهای گرم و خشک مانند خوراک نخود، گوشت گوسفند، خرما و ادویه‌هایی مانند دارچین و زردچوبه می‌تواند به تقویت بدن و کاهش درد کمک کند و نوشیدن دمنوش‌های گرم نیز در حفظ تعادل مزاجی و کاهش التهاب مؤثر است.
فعالیت بدنی سبک و منظم مانند پیاده‌روی در فضای گرم، حرکات کششی و ورزش‌های آرام از جمله یوگا یا تای‌چی نیز در حفظ انعطاف‌پذیری مفاصل و کاهش خشکی مؤثر است و توصیه می‌شود از بی‌حرکتی طولانی مدت پرهیز شود، زیرا باعث تشدید درد و گرفتگی مفاصل می‌شود.
مجله آرونو: کدام خوراکی‌ها در طب سنتی برای تقویت مفاصل و کاهش درد توصیه می‌شود؟
یوسفیان: خوراکی‌های مفید برای مفاصل در طب سنتی به طور معمول طبع گرم دارند و خاصیت ضدالتهابی، تقویت کننده و ترمیمی دارند و این خوراکی‌ها نه‌تنها در کاهش درد، بلکه در پیشگیری از آسیب‌های مفصلی نیز مؤثر هستند و از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به نخود، عدس، گوشت گوسفند، خرما، بادام، کنجد و ادویه‌هایی مانند زردچوبه و دارچین اشاره کرد.
نخود و عدس به دلیل داشتن پروتئین و طبع گرم، در تقویت عضلات و مفاصل نقش دارند و مصرف خوراک‌هایی مانند آبگوشت نخود یا عدسی با ادویه‌های گرم می‌تواند به کاهش دردهای سرد مفصلی کمک کند، همچنین گوشت گوسفند نیز در طب سنتی به عنوان منبعی مقوی برای مفاصل شناخته می‌شود.
خرما، بادام و کنجد از جمله خوراکی‌هایی هستند که با داشتن چربی‌های مفید و مواد معدنی، به تقویت بافت مفصلی و کاهش التهاب کمک می‌کنند و مصرف روزانه چند عدد خرما یا ترکیب کنجد با عسل در وعده صبحانه توصیه شده است.
ادویه‌هایی مانند زردچوبه و دارچین نیز با خاصیت ضدالتهابی، در کاهش دردهای مزمن مفصلی مؤثر است و این ادویه‌ها می‌توانند در غذا یا دمنوش‌ها استفاده شوند و توصیه می‌شود که این خوراکی‌ها به صورت منظم و متعادل در رژیم غذایی گنجانده شوند تا اثرگذاری آنها حفظ شود.
