الگوی مصرف مواد مخدر میان گروه‌های سنی نوجوانان و جوانان در هر کشوری براساس شرایط اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی متفاوت است اما در این میان عواملی در گرایش نوجوانان به مصرف مواد نقش دارند که از جمله آنها می‌توان به لذت‌طلبی افراطی، کنجکاوی و فشار دوستان و همسالان اشاره کرد.
به گزارش آرونو ، استعمال سیگار و قلیان، استعمال مواد مخدر، مواد محرک، مواد توهم‌زا، داروهای روانگردان و مشروبات الکلی، رفتارهای ناسالم جنسی، رفتارهای خشونت‌آمیز، سوتغذیه، کم‌تحرکی و وابستگی به اینترنت و شبکه‌های مجازی از عواملی است که سلامت نوجوانان را به خطر می‌اندازد و به هر نوع ماده‌ای که با مصرف آن ادراک، خلق، شناخت، رفتار و هماهنگی حرکتی انسان تغییر کند (ناشی از آسیب به مغز) و آسیب‌های جسمی، روانی و اجتماعی به دنبال داشته باشد به آنها “مواد” گفته می‌شود.
توجه: مغز از لذائز طبیعی زندگی در یک نرم با مقداری نوسان، لذت می‌برد ولی اگر ماده‌ای قدرتمند و لذت بخش‌تر وارد مغز شود، قسمت لذت مغز آسیب خواهد دید و در اینگونه موارد شخص به مصرف مواد وابستگی پیدا خواهد کرد.
علل گرایش نوجوانان به مصرف موادمخدر چیست؟
علل گرایش نوجوانان به مصرف مواد عبارت از لذت‌طلبی افراطی (لزوم داشتن مهارت خودکنترلی)، تفریح، سرگرمی و کنجکاوی (ضرورت داشتن مدل برای زندگی سالم)، فشار دوستان و همسالان (لزوم توجه به مهارت ارتباطات)، وجود مصرف‌کننده در یکی از اعضای خانواده و تاثیرپذیری از او، همانندجویی با دیگران (ناشی از ضعف اعتماد به نفس و بحران هویت) است.
آشنایی با برخی از مهارت‌های زندگی
مهارت مقابله با مصرف مواد و مدیریت خود
نقاط ضعف خود را شناسایی کنید تا بدانید کی و کجا به راحتی وسوسه می‌شوید؟.
تصمیم قطعی خود را تا قبل از اینکه در شرایط وسوسه‌کننده قرار گیرید اتخاذ کرده و خود را به آن متعهد بدانید.
خود را بعد از انجام رفتارهای درست تشویق کرده و در مورد انجام رفتارهای بد تنبیه کنید.
نسبت به آنچه در ضمیر ناخودآگاه شما می‌گذرد، شناخت داشته باشید و در مورد توانایی‌های خود خوش‌بین باشید.
وقتی در شرایط اغواکننده قرار می‌گیرید به احساس پاک خود (فطرت) فکر کنید نه به غرائزتان. به جای اینکه از خود بپرسید چگونه این کار را انجام دهم به این فکر کنید که چرا باید این کار را انجام دهم؟
مهارت‌های فردی خود را افزایش دهید تا خلاءهای موجود در زندگی شما رفع شود.
خود را با دیگران مقایسه نکنید.
به باورهای اصلی خود (خانواده- مذهب- ادامه تحصیل و…) ایمان داشته و به یاد داشته باشید که همه افراد در هر نقطه از کره خاکی، مشکلات مخصوص به خود را دارند اما همه برای رهایی از مشکلات، مصرف سیگار، الکل و مواد و… را انتخاب نمی‌کنند.
یادتان باشد اگر یکبار وسوسه شوید، بازگشت ممکن است، اما احتمال اینکه در آینده دوباره به سوی این رفتار برگردید، زیاد است.
از تصمیم‌گیری‌های ناگهانی (تکانه‌ای)، مطیعانه (منفعلانه و تسلیم در برابر خواسته‌های دیگران) احساسی (ترجیح ذهنی و حس درونی) پرهیز کنید.
سعی کنید وقتی به شما پیشنهاد نامناسب (مثل مصرف مواد یا…) صورت می‌پذیرد به صورت رک، صادقانه و بدون بی‌احترامی، احساسات و افکار خود را در برابر این رفتار نامناسب به دوست خود بیان کرده و نسبت به رد درخواست غیرمنطقی دیگران با آرامش و استوارگونه مبادرت کنید و از ناراحت شدن او ترس نداشته باشید. (نه من سیگار نمی‌کشم- اصرار نکن)
توجه: عزت نفس، استقلال در فکر، داشتن دانش و اطلاعات درباره رفتار پرخطر، اثر قابل توجهی در رد درخواست‌های منفی دیگران دارد.
مهارت عزت نفس
با خود گفت‌وگو کنید تا مسائل را راحت‌تر درک کنید.
جایگاه خودتان را در زندگی مشخص کنید تا بدانید از این دنیا چه می‌خواهید و سپس نسبت به طراحی اهداف خود مبادرت ورزید.
از مشکلات فرار نکنید و بیخیال آنها نشوید. گاهی بی‌خیالی نشانه صعف افراد است.
از تحقیر خودتان پرهیز کنید و بدانید که هیچکس کامل نیست، حتی شما
در مورد اشتباهات خود به دنبال مقصر نباشید و آنها را توجیه نکنید.
در مورد خود رویاپردازی نکنید و در روز حداقل ۱۰ دقیقه در سکوت با خود، به آنچه که در زندگی برای شما مهم است، فکر کنید.
زندگی را همه یا هیچ نبینید که در این صورت خیلی زود تسلیم می‌شوید.
فهرستی از خصوصیات مثبت خود تهیه کرده و به آنچه هستید افتخار کنید و خود را دوست داشته باشید.
احساسات خود را مخفی نکنید و آنها را به شیوه مناسب بروز دهید.
از مقایسه خود با دیگران بپرهیزید.
مهارت مقابله با استرس
استرس: مجموعه واکنش‌های جسمی، هیجانی، ذهنی و رفتاری است که فرد در واکنش به یک تهدید محیطی نشان می‌دهد.
استرس و هیجان‌های منفی مانند خشم و اضطراب، واکنش‌هایی هستند که اکثرا افراد کم و بیش آن را تجربه کرده‌اند. آنچه مهم است تجربه استرس نیست، بلکه نحوه مقابله با استرس مهم است. برخی از افراد برای مقابله با استرس به روش‌های ناسالم مانند مصرف سیگار، الکل، مواد و… پناه می‌برند. اینگونه رفتارها نه تنها در دراز مدت استرس را از بین نمی‌برد بلکه موجب تشدید استرس نیز خواهد شد.
ناکامی و شکست، مشکلات روزمره، تعارض بین فردی و درون فردی، فشارهای اجتماعی و محیطی، از عوامل درونی برای شکل‌گیری استرس است. البته تفاوت‌های فردی در کنار آمدن با شرایط استرس به گونه‌ای است که برخی افراد در برابر استرس آسیب‌پذیر و برخی مقاوم هستند.
برای مقابله با استرس
آگاهی و شناخت منبع استرس (چه چیزی در شما استرس ایجاد می‌کند؟ و چگونه به استرس واکنش نشان می‌دهید؟).
تمایز روشن بین استرس منفی و مثبت برقرار کنید و قبل از اینکه به شکل منفی درآیند با آنها مقابله کنید.
راه‌های مدیریت استرس
به جای انکار استرس باید وجود استرس را پذیرفت و برای کاهش آن اقدام منطقی کرد.
سردی کف دست و پا، خستگی مفرط، انقباض و سفتی عضلات، اختلال در خواب، تنگی نفس، تپش قلب، لرزش دست، بی‌انرژی بودن، داغ شدن، بی‌اشتهایی، خشکی دهان و تکرر ادرار از علائم بدنی، افسردگی، اضطراب، کاهش آستانه تحمل، بی‌حوصلگی، احساس ناامیدی، احساس شکست، پرخاشگری، نارضایتی از خود و دیگران، فقدان نشاط و شادابی، حساس شدن و احساس ناتوانی از علائم هیجانی، کاهش تمرکز، اختلال در حافظه، بدبینی به خود و دیگران، فراموش کاری، مشکل در تصمیم‌گیری، اشتغال ذهنی، افکار تکراری و خود انتقادی از علام ذهنی، بی‌قراری، حرکات بی‌هدف، کاهش روابط اجتماعی، رها کردن فعالیت‌های تفریحی، عدم شرکت در مهمانی و مجالس، رفتارهای تکانشی، خشونت، مصرف سیگار، الکل و مواد از علائم رفتاری محسوب می‌شود.
تغییر نگرش و ادراکات درونی (اصلاح افکار درخصوص انتظارات غیرواقع‌بینانه و غیرمنطقی از خود و دیگران و دوری از خودگویی‌های منفی)
تغییر نحوه تعامل با محیط از طریق تسلط بر مهارت جرات‌مندی، مدیریت زمان و پرهیز از اتلاف وقت و سازماندهی کارها و شوخ‌طبعی، تغذیه مناسب و افزایش توانایی جسمی، غنی‌سازی اوقات فراغت، تقویت منعویت و مذهب در زندگی روزمره و تعیین اهداف کوتاه مدت از راه‌هایی برای مقابله با استرس محسوب می‌شوند.
مهارت تصمیم‌گیری
روش‌های مختلف تصمیم‌گیری:
در تصمیم‌گیری احساسی فرد بر اساس احساسات خود نسبت به یک موقعیت یا مسئله و بر اساس پیش داروی خود، تصمیم‌گیری می‌کند.
در تصمیم‌گیری آنی، فرد در یک لحظه و بدون تفکر در مورد پیامدهای تصمیم خود تصمیم می‌گیرد.
واگذاری تصمیم‌گیری به دیگران از دیگر روش‌های تصمیم‌گیری است که برخی از افراد به دلیل فرار از مسئولیت‌پذیری و ترس از شکست مسئولیت، تصمیم‌های خود را به دیگران واگذار می‌کنند و به آنان اجازه می‌دهند در مورد آنها تصمیم‌گیری کنند.
در تصمیم‌گیری با روش پشت گوش انداختن، این افراد تصمیم‌گیری را مرتب به تعویق انداخته تا زمانی که مجبور به تصمیم‌گیری شوند.
و اما تصمیم‌گیری منطقی: این نوع تصمیم‌گیری بر اساس تجزیه و تحلیل موقعیت (مشکل)، بررسی مزایا و معایب گزینه‌های مختلف انجام می‌شود و پس از ارزیابی و بررسی تمام راه حل‌های ممکن، بهترین مؤلفه انتخاب و مورد اقدام واقع می‌شود.
گام‌های تصمیم‌گیری
گام اول: توقف کنید. (بررسی کنید آیا می‌توانید از پس این موقعیت برآیید.)
گام دوم: درباره موقعیت فکر کنید که چه تصمیمی باید بگیرید؟.
گام سوم: گزینه‌ها را بررسی و درباره مزایا و خطرات و نتایج احتمالی هر گزینه فکر کنید؟.
گام چهارم: گزینه خود را با توجه به ارزش‌هایتان اولویت‌بندی کرده و بررسی کنید چه چیزی در کوتاه مدت و بلند مدت به خطر می‌افتد.
گام پنجم: مؤثرترین گزینه را انتخاب و تصمیم خود را گرفته و بعد نتیجه را بررسی کنید.
مهارت خودآگاهی
توانایی شناخت خودآگاهی از خصوصیات، نقاط قوت و ضعف، توانایی‌ها و ناتوانایی‌ها مهارت خودآگاهی است و شناخت ویژگی‌های رفتاری اعم از مثبت و منفی همچون اینکه (من کیستم؟ خصوصیات جسمانی)، احساسی (از نظر عاطفی، شاد، عصبانی، غمگین، راستگو، خجالتی، پرخاشگر، خونگرم، خونسرد، زودرنج، مسئولیت‌پذیر، بی‌اراده، مغرور، دروغگو، کنجکاو، گوشه‌گیر، لجباز، ناامید، خودخواه، غرغرو، عجول، پررو و بی‌حوصله) از اجزاء مهارت خودآگاهی محسوب می‌شوند.
بیشتر بخوانید:
علت گرایش نوجوانان به مصرف مواد مخدر
ناآگاهی بیشتر والدین درمورد مواد مخدر
چند باور اشتباه درباره «تریاک»/چرا جوانان «گل» را ترجیح می‌دهند؟
انتهای پیام
