به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، آلودگی هوا امروزه به قصه بی‌پایان کلان‌شهر اصفهان تبدیل شده به طوری که با افزایش آلایندگی‌های زیست‌محیطی از ابتدای سومین فصل بهار بارها طی هفته‌های متوالی ارقام آلایندگی‌ها به مرز هشدار رسیده است که در نظر گرفتن تدابیر اصولی باید توسط مسئولان در اولویت قرار گیرد، چرا که آلایندگی‌ها تهدید بسیار مهمی برای سلامت انسان محسوب می‌شود که در بین آن‌ها ذرات گردوغبار از مهم‌ترین آلاینده‌ها به‌شمار می‌رود، زیرا می‌تواند به سیستم تنفسی انسان وارد شود و تأثیرات مخربی بر سلامت انسان گذارد که در مناطق و استان‌های صنعتی خطر آن‌ها چندین برابر است.
اصفهان از دهه‌های گذشته در مسیر نامتناسبی قرار گرفته و اکنون شهر به یک بن‌بست زیست‌محیطی کشانده است، آلودگی هوا زمستان و تابستان نمی‌شناسد و در تمام سال چهره آسمان نصف جهان را کدر می‌کند، به طوری که هر ساله در تمام فصول یادآور خاطرات تلخ، افزایش آلایندگی‌های زیست‌محیطی، تعطیلی مدارس و علل بیماری‌های قلبی‌عروقی، تنفسی و گوارشی است که تعداد بسیاری از هم‌وطنان را راهی مراکز درمانی می‌کند، همچنین در پی جاری نبودن آب بر بستر رودخانه زاینده‌رود، کاهش بارندگی، کانون‌های بحرانی گردوغبار افزایش یافته و این امر در کنار صنایع آلاینده و تردد میلیونی خودروها سبب شده است که شهر تاریخی اصفهان در طول سال با انواع آلاینده‌ها مواجه شود.
لازم است بدانیم؛ شاخص کیفی هوا (Air Quality Index) معیاری است که غلظت ترکیبات مختلف آلاینده موجود در هوا همچون منواکسید کربن، دی‌اکسید گوگرد، ترکیبات نیتروژن‌دار، ازن و ذرات معلق (ذرات کوچک‌تر از ۱۰ میکرومتر و ذرات کوچک‌تر از ۲.۵ میکرومتر) را که حدود مجاز متفاوت با واحدهای مختلف دارد، به یک عدد بدون واحد تبدیل می‌کند و وضعیت آلودگی هوا را نمایش می‌دهد، بنابراین اگر نگاهی به شاخص کیفی روزهای گذشته نصف جهان بیندازیم، می‌توانیم میزان و شدت آلودگی هوا که بر آسمان این شهر گسترده شده است را به‌خوبی حس کنیم، چرا که سنجش کیفیت هوا کلان‌شهر اصفهان از بامداد امروز هوای بسیار خطرناک برای عموم را تجربه کرد، به‌طوری که بر اساس اطلاعات سامانه برخط کنترل کیفیت هوای سازمان حفاظت محیط زیست، میانگین شاخص کیفی هوای این کلان‌شهر، چهارم تیر از مرز هشدار آلودگی عبور کرد و با قرارگیری روی شاخص کیفی ۵۰۰ در وضعیت بسیار خطرناک (قهوه‌ای) ثبت شد.
بر این اساس، شهروندان اصفهانی طی امروز در حالتی از نگرانی و انتظار برای بازگشت هوای سالم به سر برده‌اند، البته آلودگی هوای اصفهان به امروز ختم نمی‌شود و افزایش شاخص آلایندگی‌های آن طی هفته‌ها و روزهای اخیر سامانه‌های ناپایدار متعددی را با وجود ورود سامانه وزش باد به نسبت شدید، تندباد لحظه‌ای، بارش باران و رگبارهای پراکنده را تجربه کرده است، اما شاخص کیفی هوا طی روزهای اخیر از مرز هشدار عبور کرده است و وضعیت هوا برای شهروندان اصفهانی به هیچ وجه مناسب نیست و به سختی می‌شود در این هوا نفس کشید.
بر این اساس؛ کلان‌شهر اصفهان طی روز بیست‌و هشتم خرداد سال جاری هوای آلوده برای عموم را تجربه کرد، از این‌رو بر اساس اطلاعات سامانه برخط کنترل کیفیت هوای سازمان حفاظت محیط زیست، میانگین شاخص کیفی هوای این کلان‌شهر ۸:۰۰ صبح از مرز هشدار آلودگی عبور کرد و با قرارگیری بر روی شاخص کیفی ۴۰۰ و در شرایط فعلی ۳۴۵ در وضعیت بسیار خطرناک (قهوه‌ای) ثبت شد.
اگر نگاهی به شاخص کیفی روزهای گذشته نصف‌جهان بیندازیم، می‌توانیم میزان و شدت آلودگی هوا که بر آسمان این شهر گسترده شده است را به‌خوبی حس کنیم، چرا که سنجش کیفیت هوا طی پانزدهم خرداد در ایستگاه کلان‌شهر اصفهان با شاخص ۲۰۰ در وضعیت هوای ناسالم (قرمز) قرار داشت و شرایط آن طی چهاردهم همین ماه با شاخص ۱۸۳ بر مدار (قرمز) ثبت شد.
اصفهانی‌ها در خرداد ۱۴۰۳ چند روز هوای پاک تنفس کردند؟
بر این اساس جمشید لقایی، مسئول امور کنترل کیفیت هوا در معاونت حمل‌ونقل شهرداری اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار مجله آرونو می‌گوید: خرداد سال جاری در شرایطی به پایان رسید که شاخص کیفیت هیچ‌کدام از روزها با وضعیت هوای پاک (سبز) برای شهر نصف‌جهان ثبت نشده است.
وی با اشاره به وضعیت سنجش کیفیت هوا در ایستگاه‌ها کلان‌شهر اصفهان اظهار می‌کند: بر اساس اطلاعات دریافتی از ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوا در آخرین ماه بهار ۱۴۰۳ تعداد چهار روز از هوای شهر اصفهان در وضعیت بسیار ناسالم (بنفش) ثبت شدند.
مسئول امور کنترل کیفیت هوا در معاونت حمل‌ونقل شهرداری اصفهان افزود: مطابق با داده‌ها و اطلاعات آماری ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوای شهرداری اصفهان، تعداد ۱۱ روز شرایط ناسالم برای عموم (قرمز)، هشت روز ناسالم برای گروه‌های حساس (نارنجی)، هشت روز قابل قبول (زرد) و شاخص کیفیت هیچ‌کدام از روزها با وضعیت هوای پاک (سبز) برای شهر نصف‌جهان ثبت نشده است.
تشکیل جلسه اضطراری مدیریت بحران استان اصفهان از شب گذشته
منصور شیشه‌فروش، مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان گفت: در پی تشدید آلودگی هوای اصفهان، جلسه اضطراری مدیریت بحران استان از شب گذشته برگزار شد. جلسه کارگروه شرایط اضطرار گرد و غبار با حضور اعضا تشکیل شد.
وی ادامه داد: تندبادهای فصلی شب گذشته باعث خیزش کانون‌های گرد و غبار از مناطق شمال و شرق استان از جمله اردستان، انارک، دشت سجزی، کانون‌های بیابانی شرق اصفهان، تالاب گاوخونی، مناطق بیابانی اطراف کاشان، اراضی رها شده، بستر خشک رودخانه و نفوذ توده گرد و خاک به مناطق مرکزی استان و افزایش چشمگیر شاخص آلایندگی در حد اضطرار برای عموم و همچنین افزایش ذرات گرد و غبار و کاهش میدان دید شده است.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان عنوان کرد: شاخص میانگین بیست‌وچهارساعته آلودگی هوا ۱۷۶ و شاخص لحظه‌ای در بعضی ایستگاه‌ها به عدد ۵۰۰ رسیده است.
شیشه‌فروش اظهار کرد: اطلاع‌رسانی از روز گذشته توسط مرکز بهداشت برای رعایت الزامات ایمنی بهداشتی و سلامت عمومی، انجام نشدن سفرهای غیرضروری درون‌شهری و نداشتن فعالیت بدنی و ورزش شده است.
وی ادامه داد: همچنین جلسه کمیته اضطرار شرایط گرد و غبار تأکید کرد هر اقدامی که منجر به افزایش آلودگی و گرد و خاک گردد از جمله آتش زدن ضایعات و پوشش‌ها و بقایای گیاهی در مزارع، عملیات خاکبرداری و عمرانی و فعالیت معادن گچ و خاک و مصالح در روزهای آلوده ممنوع است.
شیشه‌فروش خاطرنشان کرد: بر کاهش فعالیت صنایع آلاینده شناسایی شده در محدوده توسط اداره کل محیط زیست، استقرار و تقویت تیم‌های پیش‌بیمارستانی، بهداشت در مکان‌های پرجمعیت و کاهش تردد خودروها تأکید شد.
وی با اشاره به اینکه طبق پیش‌بینی‌ها گرد و خاک تا روز پنجشنبه در استان استمرار خواهد داشت، عنوان کرد: ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار از مساحت استان بیابانی است که در ۱۴ کانون بیش از یک میلیون و ۵۰۹ هزار هکتار کانون‌های بحران فرسایش بادی مطالعه و شناسایی شده است که برای کنترل اثرات کانون‌ها تاکنون ۳۱۰ هزار هکتار پوشش‌های گیاهی و نهال کاری اجرا شده است.
وی ادامه داد: وزارت نیرو باید در جهت تأمین حقابه‌های زیست‌محیطی کشاورزی و فضای سبز زاینده‌رود اقدام و ۱۷۶ میلیون متر مکعب حقابه تالاب گاوخونی که مطالعه شده است را به استان تخصیص دهد و نیز در جهت احیای زاینده‌رود و جریان دائمی آن و پیشگیری از برداشت‌های غیرمجاز آب در بالادست حوضه و جلوگیری از بارگذاری‌های خارج از مصوبات شورای عالی آب و تسریع در تکمیل طرح‌های تأمین آب در حوضه زاینده‌رود اقدام کند.
منشأ ۹۹ درصد آلودگی گسترده هوای اصفهان گردوغبار است
بر اساس این پیوند؛ حسین احمدی‌کیا، عضو هیئت گروه مکانیک و گروه پژوهش آلودگی هوا پژوهشکده محیط زیست دانشگاه اصفهان پیش‌تر در گفت‌وگو با خبرنگار مجله آرونو با بیان اینکه ریزگرد از عوامل افزایش آلودگی هوای اصفهان است، می‌گوید: هم‌اکنون ۹۹ درصد ریزگردها یکی از عوامل بالا بودن میانگین غلظت ذرات در هوای اصفهان است.
وی منشأ کانون‌های گردوغبار اصفهان طی امروز را ناشی از گردوغبار محلی و دیگر استان‌های مرز مشترک با استان اصفهان در روزهای اخیر اعلام کرد و افزود: آمار کیفی سنجش روزهای سالم و ناسالم هوای کلان‌شهر اصفهان بر اساس میانگین شاخص کیفی هوا ( Air Quality Index ) مشخص می‌شود که معیاری برای اندازه‌گیری غلظت ترکیبات مختلف آلاینده موجود در هوا از جمله منواکسید کربن، دی‌اکسید گوگرد، ترکیبات نیتروژن‌دار، ازن و ذرات معلق کوچک‌تر از ۱۰ و ۲.۵ میکرون است.
عضو گروه پژوهش آلودگی هوا پژوهشکده محیط زیست دانشگاه اصفهان با تاکید بر اینکه یکی از عوامل بالا بودن میانگین غلظت ذرات هوا در شهر اصفهان ریزگردها هستند، البته این موضوع مختص اصفهان نیست، اظهار کرد: این شرایط روز گذشته در استان یزد سبب افزایش گردوغبار شد، به‌طوری که کیفیت هوای این استان با شاخص ۵۰۰ در وضعیت بسیار خطرناک (قهوه‌ای) قرار گرفت.
وی با تاکید بر اینکه ذرات معلق کوچک‌تر از ۱۰ و ۲.۵ میکرون طی دو تا سه روز آینده در سطح آسمان‌های مستعد گردوغبار باقی خواهند ماند، گفت: کاهش آلایندگی‌های ناشی از خیزش گردوخاک حتی با اندکی وزش باد برطرف می‌شود، اما با نبود بادهای مناسب، جابه‌جایی گردوغبار از سطح آسمان امکان‌پذیر نیست.
احمدی‌کیا در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا از صبح امروز تنها ریزگردها علل بالا بودن میانگین غلظت ذرات در هوای اصفهان است یا طی روزهای اخیر افزایش غلظت گاز ازن تأثیرگذار است، افزود: هم اکنون ۹۹ درصد آلودگی هوای اصفهان به دلیل گردوغبار و ریزگردهای محلی و ناشی از دیگر استان‌ها است.
وی خاطرنشان کرد: ازن یک آلاینده ثانویه است که به دلیل اکسیدها نیتروژن ناشی از سوخت‌های فسیلی (خودرو، نیروگاه و صنایع) و هم به دلیل ترکیبات آلی فرار در حضور نور شدید خورشید تشکیل می‌شود که حوالی ساعت ۱۴:۰۰ بعدازظهر در بدترین شرایط ممکن قرار می‌گیرد، همچنین خودروها، پالایشگاه، پتروشیمی و کارخانه‌های شیمیایی نیز در این زمان بیشترین ترکیبات آلی فرار را دارند.
عضو گروه پژوهش آلودگی هوا پژوهشکده محیط زیست دانشگاه اصفهان با تاکید بر اینکه آلودگی امروز مربوط به گردوغبار است، گفت: شبیه‌سازی امروز پدیده خاصی را روی اصفهان نشان نمی‌دهد، این گردوغبار از کویر لوت و گردوغبار محلی است. به نظرم به دلیل وجود باد متوسط گرد و خاک از کل منطقه بلند شده است و مدتی در هوا معلق خواهد ماند و اگر باد ملایم بیاید، ممکن است برطرف شود.
با این اوصاف هوای پاک و سالم یکی از اصلی‌ترین حقوق و نیازهای زندگی بشر است، اما امروزه تأمین این نیاز ضروری با فراز و نشیب‌های بسیاری مواجه شده و می‌طلبد که مسئولان ذی‌ربط اقدامات لازم را در این زمینه انجام دهند تا سهم هوای پاک نسبت به سال‌های گذشته بیشتر شود و راهکاری پیش پای شهرهایی با شرایط بحرانی قرار دهند.
قانون هوای پاک موسوم به قانون نفس مشتمل بر ۳۴ ماده، بیست‌وپنجم تیر ۱۳۹۶ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. این قانون دستگاه مختلف اجرایی در کشور از وزارت کشور، وزارت نفت، وزارت نیرو، نیروی انتظامی، شهرداری، صدا و سیما را مکلف کرده است که هر یک اقداماتی برای کنترل آلودگی هوا در کشور اجرا کنند، اما پس از گذشت سال‌ها از ابلاغ این قانون، بسیاری از دستگاه‌ها نه‌تنها اقدامی برای رفع آلودگی هوا انجام نداده‌اند، بلکه قدم‌هایی علیه قانون هوای پاک برداشته‌اند.
در نهایت برخورداری از هوای پاک و سالم به عنوان نعمتی خدادادی، نیاز تمام انسان‌ها است اما امروزه با وجود فراز و نشیب‌های زندگی صنعتی، این موضوع به مخاطره افتاده است، قوانینی برای حفظ هوای پاک و کاهش آلایندگی‌ها وجود دارد که دستگاه‌های مختلف را ملزم به رعایت کردن نکاتی می‌کند تا هوای پاک به افسانه بدل نشود و بشر بتواند بیشتر از آن بهره‌مند شود.
بررسی‌های جهانی نشان می‌دهد؛ آلودگی هوا چهارمین عامل مرگ‌ومیر زودرس در جهان است. ذرات کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون مهم‌ترین و در عین حال نگران‌کننده‌ترین آلاینده‌های هوا به‌شمار می‌رود. طبق اعلام مسئولان، در کشور ۲.۴۸ درصد تولید ناخالص ملی معادل ۳۴ هزار میلیارد تومان صرف عوارض ناشی از آلودگی هوا می‌شود؛ به طوری که ریزگردها، همچنین آلاینده‌های هوا ۳۸ میلیون نفر از جمعیت کل کشور را در معرض درجاتی از آلودگی هوا قرار می‌دهند.
امروزه وضعیت آلودگی هوا در بسیاری از کلان‌شهرها به ویژه شهر اصفهان بسیار پیچیده است و به گره‌ای بدل شده که هر سال در این بازه زمانی با آن دست و پنجه نرم می‌کنیم، از این‌رو قانون هوای پاک، کامل‌ترین و جامع‌ترین قانون زیست‌محیطی طی سال‌های اخیر بوده است، چرا که قانون‌گذار قانون را تعیین می‌کند و دستگاه‌های اجرایی موظف هستند پروژه‌های خود را با توجه به شرایط موجود تعریف کنند، اگر نگاهی جامع به قانون هوای پاک داشته باشیم، این قانون به خودی خود مسئله‌ای را حل نمی‌کند، بلکه نفسش به همکاری تمام دستگاه‌ها و نهادهای اجرایی است تا شاید کورسوی امیدی برای تنفس شهرهای گرفتار در چنگال آلودگی هوا باشد.
