به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، فرایند پیوند کلیه تنها زمانی موفقیت‌آمیز خواهد بود که بیمار از نظر جسمی و پزشکی آمادگی کامل داشته باشد و به همین دلیل، پیش از انجام عمل، مجموعه‌ای از آزمایش‌ها و ارزیابی‌های تخصصی انجام می‌شود تا وضعیت سلامت عمومی بیمار بررسی شود که این غربالگری شامل آزمایش‌های خون برای بررسی عملکرد کلیه‌ها، کبد، قلب و سیستم ایمنی، تصویربرداری از اندام‌های داخلی و بررسی سابقه بیماری‌های مزمن یا عفونی است و هدف از این بررسی‌ها، کاهش خطرات احتمالی حین و پس از عمل جراحی و افزایش احتمال موفقیت پیوند است.
در همین راستا، پزشکان باید مطمئن شوند که بیمار توانایی تحمل داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی را دارد، زیرا این داروها برای جلوگیری از رد عضو ضروری است، اما می‌توانند عوارضی جدی ایجاد کنند، همچنین سلامت روانی بیمار یکی از عوامل تعیین‌کننده در روند بهبودی پس از پیوند کلیه است، چراکه بسیاری از بیماران با اضطراب، ترس از شکست عمل یا نگرانی درباره آینده زندگی خود مواجه هستند و در چنین شرایطی، حمایت روان‌شناختی می‌تواند نقش حیاتی ایفا کند.
مشاوره‌های تخصصی پیش از عمل، به بیمار کمک می‌کند تا با آمادگی ذهنی وارد فرایند درمان شود و پس از پیوند نیز، مراقبت‌های روانی برای مقابله با تغییرات سبک زندگی، وابستگی به داروها و نگرانی‌های مربوط به رد عضو ضروری است، همچنین حمایت خانواده و جامعه در ایجاد حس امنیت و امید در بیمار تأثیر بسزایی دارد و بدون این حمایت‌ها، حتی موفق‌ترین پیوندها نیز ممکن است با مشکلات روانی و اجتماعی همراه شوند.
آموزش صحیح بیماران پس از پیوند کلیه، یکی از ارکان اصلی موفقیت بلندمدت این عمل است و بیماران باید بدانند که زندگی پس از پیوند نیازمند رعایت دقیق دستورالعمل‌های پزشکی است و مصرف منظم داروهای ضد رد، رعایت رژیم غذایی خاص، پرهیز از تماس با عوامل عفونی و مراجعه منظم به پزشک از جمله مواردی است که باید به دقت رعایت شوند، مراکز درمانی نیز باید برنامه‌های آموزشی جامعی برای بیماران طراحی کنند تا آنها بتوانند با آگاهی کامل از وضعیت جدید خود، زندگی سالم‌تری داشته باشند، آموزش خانواده بیمار نیز اهمیت دارد، زیرا نقش حمایتی آنان در مراقبت‌های روزمره و پیگیری‌های درمانی بسیار مؤثر است.
بیماری که برای پیوند کلیه انتخاب می‌شود، باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟
مجید شیرانی، متخصص اورولوژی و فلوشیپ پیوند کلیه در گفت‌وگو با خبرنگار مجله آرونو با بیان اینکه بیمارانی که برای پیوند کلیه انتخاب می‌شوند، باید از شرایط به نسبت سلامتی برخوردار باشند، اظهار کرد: به طور کلی، بیماران کلیوی که برای آنها پیوند کلیه توصیه می‌شود، نباید به هیچ بیماری عفونی، نهفته و بدخیم فعال یا نهفته، مبتلا باشد.
وی با بیان اینکه پیش از عمل پیوند، تمام شرایط بیمار بررسی می‌شود، افزود: از لحاظ جسمی، بیمارانی که برای آنها پیوند کلیه توصیه می‌شود، باید تحمل انجام عملی سنگین را داشته باشند و از لحاظ روحی، از حمایت خانوادگی و اجتماعی برخوردار باشد و بتواند پس از پیوند، مراقبت‌های لازم پس از عمل پیوند را دریافت کند.
متخصص اورولوژی و فلوشیپ پیوند کلیه با بیان اینکه افرادی که قرار است پیوند عضو را انجام دهند، تحت بررسی‌های تیمی قرار می‌گیرند و چندین پزشک متخصص شرایط بیمار و وضعیت سلامتی او را بررسی می‌کند، تصریح کرد: به طور کلی، پیش از انجام عمل پیوند عضو، آمادگی بیمار برای انجام این عمل مورد بررسی قرار می‌گیرد.
افزایش تمایل و رضایت خانواده‌ها نسبت به اهدای عضو افراد مرگ مغزی
شیرانی با بیان اینکه فردی که قرار است عضو خود را به بیمار کلیوی اهدا کند نیز باید از نظر سلامتی در سطح مناسبی قرار داشته باشد و بیماری را به فرد گیرنده عضو منتقل نکند، ادامه داد: فردی قادر به اهدای عضو به بیمار کلیوی است که برای او نیز پس از اهدای عضو، مشکلی پیش نیاید و سلامتی او دچار مشکل نشود.
وی با بیان اینکه در کشور چند سالی است که اهدای عضو افراد مرگ مغزی افزایش پیدا کرده است و ترجیح بر این است که بیماران درگیر با نارسایی مزمن کلیه، از افراد مرگ مغزی عضو دریافت کنند، گفت: در سال‌های اخیر با توجه به روحیه ایثارگری، روشن‌گری و فرهنگ‌سازی‌های انجام شده در سطح جامعه، تمایل و رضایت به اهدای عضو افراد مرگ مغزی افزایش پیدا کرده است.
متخصص اورولوژی و فلوشیپ پیوند کلیه با بیان اینکه حدود ۳۰۰ مورد عمل پیوند کلیه در سال گذشته در استان اصفهان انجام شد که بیشتر این پیوندها، از افراد مرگ مغزی انجام شده است، اضافه کرد: افرادی که در صف دریافت کلیه از بیماران مرگ مغزی قرار می‌گیرند، به ترتیب و با رعایت اولویت‌های علمی، عضو پیوندی را دریافت می‌کنند.
اهداکننده عضو باید از سلامت کامل برخوردار باشد و هیچ‌گونه بیماری زمینه‌ای نداشته باشد که پس از اهدای کلیه، زندگی او را به خطر بیندازد، همچنین رضایت آگاهانه و بدون فشار روانی یا خانوادگی باید از اهداکننده دریافت شود و از سوی دیگر، مراقبت‌های پس از عمل برای اهداکننده نیز باید به‌طور کامل فراهم شود تا از بروز عوارض احتمالی جلوگیری شود و ایجاد سازوکارهای حمایتی برای اهداکنندگان، می‌تواند انگیزه و امنیت بیشتری برای آنها فراهم کند.
فرهنگ‌سازی درباره اهدای عضو، به‌ویژه از افراد مرگ مغزی، یکی از مهم‌ترین عوامل در افزایش تعداد پیوندهای موفق در کشور است؛ همچنان برخی از خانواده‌ها به دلیل ناآگاهی یا باورهای فرهنگی، از اهدای عضو عزیزان خود خودداری می‌کنند، در حالی که با آموزش صحیح، می‌توان این نگرش‌ها را تغییر و جان بیماران بیشتری را نجات داد و با تولید محتواهای آموزشی، برگزاری همایش‌ها و کمپین‌های اطلاع‌رسانی، می‌توان شاهد نقش‌آفرینی مؤثری در ارتقای فرهنگ اهدای عضو بود.
پیشرفت‌های علمی و فناوری در حوزه پیوند کلیه، چشم‌اندازهای جدیدی برای درمان بیماران فراهم کرده است و امروزه، استفاده از روش‌های جراحی کم‌تهاجمی (minimally invasive)، موجب کاهش درد، زمان بستری و عوارض پس از عمل شده و توسعه داروهای جدید ضد رد عضو با عوارض کمتر، کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشیده است و از سوی دیگر، بانک‌های اطلاعاتی اهداکنندگان و گیرندگان عضو، با استفاده از هوش مصنوعی و الگوریتم‌های پیشرفته، می‌تواند فرایند تطابق و انتخاب بهترین گزینه‌ها را تسهیل کند.
