به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، پیش دیابت اغلب بدون علائم واضح بروز می‌کند، اما در واقع یک هشدار جدی از سوی بدن است، در این مرحله، متابولیسم گلوکز دچار اختلال می‌شود و بدن به سختی قند خون را در محدوده طبیعی نگه می‌دارد، در صورتی که این وضعیت نادیده گرفته شود، به‌تدریج به دیابت نوع ۲ تبدیل می‌شود و تشخیص زودهنگام پیش دیابت می‌تواند مسیر درمان را تغییر دهد و از بروز عوارض جدی جلوگیری کند.
رژیم غذایی پرکالری، سرشار از قندهای ساده، چربی‌های اشباع و غذاهای فراوری‌شده، از عوامل اصلی تشدید پیش دیابت است و مصرف مکرر نوشیدنی‌های شیرین، فست‌فودها و خوراکی‌های فاقد فیبر باعث افزایش ناگهانی قند خون و فشار بیشتر بر سلول‌های لوزالمعده می‌شود و در مقابل، تغذیه متعادل با تمرکز بر سبزیجات، غلات کامل، پروتئین‌های کم‌چرب و چربی‌های مفید می‌تواند روند بیماری را کندتر کند.
استرس طولانی‌مدت یکی از عوامل پنهان و مؤثر در تشدید پیش دیابت است؛ هورمون کورتیزول که در پاسخ به استرس ترشح می‌شود، می‌تواند سطح قند خون را افزایش و حساسیت بدن به انسولین را کاهش دهد و سبک زندگی پرتنش، خواب ناکافی و اضطراب‌های مداوم، در افزایش خطر پیش دیابت نقش دارند، از همین رو مدیریت استرس از طریق مدیتیشن، تنفس عمیق، یوگا یا مشاوره روانشناسی می‌تواند بسیار مؤثر باشد.
تحقیقات نشان داده است که خواب ناکافی یا بی‌کیفیت می‌تواند تنظیم قند خون را مختل کند؛ کم‌خوابی باعث افزایش مقاومت به انسولین و اختلال در ترشح هورمون‌های تنظیم‌کننده گلوکز می‌شود و افرادی که کمتر از شش ساعت در شب می‌خوابند، در معرض خطر بالاتری برای ابتلاء به پیش دیابت هستند و تنظیم ساعت خواب، کاهش نور آبی قبل از خواب و ایجاد محیط آرام می‌تواند به بهبود کیفیت خواب کمک کند.
پیش دیابت به چه معنا است و چه علائمی دارد؟
زهرا موحدی‌نیا، پزشک و دستیار تخصصی پزشکی پیشگیری و اجتماعی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار مجله آرونو با بیان اینکه پیش دیابت وضعیتی است که در آن سطح قند خون فرد بالاتر از حد طبیعی می‌رود، اما هنوز به حدی نرسیده است که به عنوان دیابت نوع ۲ تشخیص داده شود، اظهار کرد: این وضعیت نشان‌دهنده آمادگی بدن برای ورود به مرحله بیماری دیابت است و به طور معمول ناشی از مقاومت به انسولین یا اختلال در عملکرد سلول‌های لوزالمعده است.
وی با بیان اینکه پیش دیابت اغلب بدون علامت است، اما در صورت نبود توجه می‌تواند به دیابت کامل و عوارض جدی منجر شود، افزود: سبک زندگی نقش کلیدی در شکل‌گیری و درمان پیش دیابت دارد و عواملی مانند تغذیه ناسالم، کم‌تحرکی، چاقی و به‌ویژه چربی شکمی، از مهم‌ترین دلایل بروز این وضعیت است و باید توجه داشت که چربی شکمی به‌طور خاص با آزادسازی اسیدهای چرب و مواد التهابی، حساسیت بدن به انسولین را کاهش می‌دهد و زمینه‌ساز افزایش قند خون می‌شود.
پزشک و دستیار تخصصی پزشکی پیشگیری و اجتماعی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه اصلاح سبک زندگی از مهم‌ترین راهکارهای کنترل و پیشگیری از پیش دیابت است، تصریح کرد: ورزش یکی از مؤثرترین راهکارها برای مقابله با پیش دیابت است، چراکه فعالیت فیزیکی منظم باعث کاهش سطح اسیدهای چرب آزاد در خون می‌شود که نقش مهمی در مقاومت به انسولین دارند، همچنین ورزش با تحریک عضلات، جذب گلوکز را تا ۲۰ برابر نسبت به حالت استراحت افزایش می‌دهد و به تنظیم سطح قند خون کمک می‌کند و این اثر حتی در غیاب کاهش وزن نیز مشاهده می‌شود.
تأثیر ورزش بر سلامت عمومی بدن / چربی شکمی یکی از خطرناک‌ترین انواع چربی در بدن است
موحدی‌نیا با بیان اینکه ورزش نه تنها عملکرد عضلات را بهبود می‌بخشد، بلکه بر تنظیم هورمون‌های مرتبط با قند خون نیز تأثیر دارد، ادامه داد: فعالیت فیزیکی سطح آدپونکتین را افزایش می‌دهد و این هورمون، هورمونی است که حساسیت به انسولین را تقویت و از بروز چاقی جلوگیری می‌کند و این تغییرات هورمونی در کنار بهبود عملکرد سلول‌های لوزالمعده، نقش مهمی در پیشگیری از دیابت دارند.
وی با بیان اینکه ورزش علاوه بر کنترل قند خون، فواید جانبی متعددی دارد، گفت: افزایش توده عضلانی ناشی از ورزش باعث بالا رفتن متابولیسم پایه می‌شود که در حفظ وزن سالم مؤثر است، همچنین ورزش منظم موجب بهبود وضعیت چربی خون، افزایش تراکم مواد معدنی استخوان و کاهش خطر ابتلاء به بیماری‌های مزمن می‌شود و این مجموعه اثرات، ورزش را به ابزاری چندجانبه برای سلامت عمومی تبدیل کرده است.
پزشک و دستیار تخصصی پزشکی پیشگیری و اجتماعی دانشگاه تهران با بیان اینکه چربی شکمی یکی از خطرناک‌ترین انواع چربی در بدن است، اضافه کرد: این نوع چربی با آزادسازی مواد التهابی و اسیدهای چرب مضر، نقش مستقیمی در بروز پیش دیابت، دیابت نوع ۲، بیماری‌های قلبی، سکته و حتی بعضی سرطان‌ها دارد و مقابله با چربی شکمی از طریق ورزش منظم و رژیم غذایی سالم، برای کنترل قند خون و برای حفظ سلامت کلی بدن ضروری است.
اگرچه سبک زندگی نقش مهمی در بروز پیش دیابت دارد، اما عوامل ژنتیکی نیز بی‌تأثیر نیست و افرادی که سابقه خانوادگی دیابت دارند، بیشتر در معرض ابتلاء به پیش دیابت هستند، در این افراد، حتی تغییرات جزئی در سبک زندگی می‌تواند تأثیر بزرگی داشته باشد و آگاهی از سابقه خانوادگی و انجام آزمایش‌های دوره‌ای برای بررسی سطح قند خون، گام مهمی در پیشگیری است.
با افزایش سن، حساسیت بدن به انسولین کاهش می‌یابد و عملکرد سلول‌های لوزالمعده نیز ضعیف‌تر می‌شود، همچنین تغییرات هورمونی در دوران سالمندی می‌تواند تنظیم قند خون را دشوارتر کند، از همین رو افراد بالای ۴۰ سال باید توجه بیشتری به تغذیه، فعالیت بدنی و کنترل وزن داشته باشند تا از ورود به مرحله دیابت جلوگیری کنند.
پیشگیری از ابتلاء به بیماری دیابت و وارد شدن به مرحله پیش دیابت نیازمند رویکردی چندجانبه شامل تغذیه سالم، فعالیت بدنی منظم، مدیریت استرس، خواب کافی و بررسی‌های پزشکی دوره‌ای است و آگاهی از علائم خاموش و عوامل خطر، به فرد کمک می‌کند تا پیش از آنکه دیر شود، مسیر زندگی خود را اصلاح کند.
