به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، در سال‌های اخیر، فضای رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی از توصیه‌های تربیتی مختلف و گاه متناقضی پر شده است؛ «مادر خوب این‌گونه است، پدر خوب آن‌گونه است و…» این جملات که در نگاه اول، حامل پیام‌هایی مفید و آموزنده به نظر می‌رسند، در عمل به هنجارهایی تبدیل شده‌اند که بسیاری از والدین، به‌ویژه مادران، خود را در رسیدن به آن‌ها ناتوان می‌بینند.
روز جهانی والدین، بهانه‌ای است برای این‌که به جای باز تکرار کلیشه‌های تقدیرآمیز، به این مسئله فکر کنیم که گفتمان رسانه‌ای غالب، چطور به جای حمایت از والدین، در حال تحمیل الگوهایی دست‌نیافتنی بر آنان است.
با گسترش دسترسی عمومی به محتوای روان‌شناسی و فرزندپروری، روایت‌هایی از والدین ایده‌آل در رسانه‌ها به‌ویژه شبکه‌های اجتماعی شکل گرفته‌اند؛ روایت‌هایی که از والد خواسته می‌شود همیشه آرام، مهربان، صبور، خلاق و آگاه باشد؛ اما این تصویر زیبا زمانی که یک معیار تلقی شود، نه تنها الهام‌بخش نیست، بلکه برای بسیاری از والدین به منبعی از شرم، اضطراب و احساس ناکفایتی تبدیل می‌شود.
شرم پنهان مادرانه؛ تجربه‌ای که کم‌تر روایت می‌شود
در گفتمان رسانه‌ای درباره والد خوب، گرچه ظاهراً هر دو والد خطاب قرار می‌گیرند، اما در عمل بیشتر فشارها و انتظارات متوجه مادران است؛ مادران در تبلیغات، فیلم‌ها، برنامه‌های آموزشی و محتواهای مجازی، معمولاً محور اصلی مسئولیت‌پذیری تربیتی‌اند. حتی در بسیاری از روایت‌های مردمی، اگر کودکی مشکلی داشته باشد، این «مادر» است که مورد پرسش یا شماتت قرار می‌گیرد.
گویی مادر خوب نه‌فقط باید خانه را اداره کند، بلکه باید روان‌شناس، معلم، مربی، دوست، آشپز، کارمند پاره‌وقت و شنونده تمام‌وقت هم باشد؛ آن هم بی‌هیچ اعتراضی و اگر نتواند این‌ها را همه با هم انجام دهد، حس گناه، اضطراب و گاه افسردگی، پیامد اجتناب‌ناپذیرش خواهد بود.
مادر ایده‌آل باید آگاه باشد، غذای سالم بپزد، وقت باکیفیت بگذراند، بازی بلد باشد، خشمش را کنترل کند و البته همیشه لبخند بزند؛ چنین تصویری به‌ویژه برای زنان طبقه‌های پایین‌تر جامعه که با محدودیت‌های اقتصادی، شغلی و حمایتی روبه‌رو هستند، نه‌تنها قابل دستیابی نیست، بلکه فرساینده و ناعادلانه است.
نقش رسانه‌ها: از نسخه‌پیچی تا روایت
مسئله این‌جاست که رسانه‌ها، به‌جای کمک به درک پیچیدگی تجربه والدگری، اغلب یا به نسخه‌پیچی تربیتی مشغول‌اند یا نمایش‌های افراطی از والدین ناکام و موفق ارائه می‌دهند؛ در این میان، روایت‌های انسانی، متعادل و واقعی از والدگری مجال کمتری برای بروز دارند.
آن‌چه رسانه‌ها می‌توانند و باید انجام دهند، گشودن فضا برای روایت‌های متنوع، صادقانه و انسانی از والدگری است؛ والدینی که اشتباه می‌کنند، گاهی فرسوده‌اند، اما تلاش می‌کنند؛ والدینی که به حمایت نیاز دارند، نه قضاوت.
مریم قاسمی روان‌شناس و روان‌درمانگر حوزه خانواده، در گفت‌وگو با خبرنگار مجله آرونو در این خصوص اظهار کرد: در زمان قدیم کانال‌های دریافتی ما بسیار محدودتر بود و بیشتر به روابط نزدیک و ارتباطات حقیقی خلاصه می‌شد؛ اما امروزه ورودی‌های مختلف و متعددی وجود دارد که از طریق آن می‌توانیم هزاران فرد و کسانی را که درباره مادرانگی صحبت می‌کنند، دنبال کنیم.
وی افزود: در این فضا، ساختار و حد و مرزی وجود ندارد؛ هرکسی می‌تواند نظر خودش را به عنوان کارشناس عنوان کند و افراد از آن الگو بگیرند؛ من به عنوان روان‌شناسی که در حیطه والدگری تجربه زیادی دارم، از صحبت‌های غیر تخصصی و بدون مبنای افراد در فضای مجازی تعجب می‌کنم.
روان‌شناس و روان‌درمانگر حوزه خانواده ادامه داد: فردی که می‌خواهد مادر شود در حضور این نظرات مختلف و متناقض طبیعی است که بترسد و احساس بی‌کفایتی کند؛ من در اتاق درمان والدین بسیاری را می‌بینم که از این مسئله رنج زیادی می‌برند.
قاسمی بیان کرد: در طی فرایند روان‌درمانی متوجه می‌شوم ریشه دعواهای بعضی مادران با فرزندشان، حس بی‌کفایتی درونی خودشان است؛ به طور مثال فرزندش پرخاشگری و گریه می‌کند، مادر حس می‌کند چه من چقدر کم و ناکافی هستم که فرزندم پرخاشگر است، شاید من برایش کم گذاشتم یا شاید آن‌طور که باید با او حرف نزدم.
وی ادامه داد: این مسئله به دلیل این است که الگوهای اشتباهی مقابل مادران است؛ الگوهایی که فقط ظاهر زندگی‌شان را به نمایش می‌گذارند. این احساس بی‌کفایتی آن‌قدر عمیق شده که با یک پرخاش ساده مادر مضطرب می‌شود و حس بی‌کفایتی درونش بالا می‌آید، در نهایت به این احساس بی‌کفایتی واکنش نشان می‌دهد؛ این بازنمایی از الگوی ایدئال والدگری، نیازهای کاذبی در والدین ایجاد می‌کند؛ نیازهایی که هیچ‌کس نمی‌تواند آن‌ها را برطرف کند.
روان‌شناس و روان‌درمانگر حوزه خانواده در خصوص راهکارهای حل این مسئله مطرح کرد: با دقت و توجه بیش‌تری کانال‌ها و صفحه‌های مختلف در فضای مجازی را دنبال کنید؛ اگر هدفی را انتخاب می‌کنید، درگیر سایر افرادی که مانند شما هدف را دارند، نشوید؛ زیرا باعث می‌شود خودتان را مدام مقایسه کنید.
قاسمی افزود: با وسواس و مراقبت بیش‌تری افراد را دنبال کنیم؛ در این فضای بدون مرز مجازی، مدیریت ورودی‌ها می‌تواند ما را از این گرداب نجات دهد.
به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، روز جهانی والدین فرصتی برای شنیدن صدای پدران و مادرانی است که زیر بار استانداردهای رسانه‌ای خسته شده‌اند؛ والد واقعی ممکن است گاهی فریاد بزند، گاهی خسته باشد، گاهی اشتباه کند، اما همچنان در تلاش است؛ چنین روایتی اگر در رسانه‌ها برجسته شود، می‌تواند به جای شرم، حس همدلی و پیوند اجتماعی ایجاد کند.
