به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، کلیه‌ها فراتر از یک اندام دفعی، در تنظیم تعادل مایعات، الکترولیت‌ها و فشار خون نقش حیاتی دارند، آنها همچنین در ساخت هورمون‌هایی مانند اریتروپویتین (برای تولید گلبول قرمز) و فعال‌سازی ویتامین D مشارکت دارند و این عملکرد چندوجهی باعث می‌شود که اختلال در کلیه‌ها نه‌تنها به تجمع سموم، بلکه به اختلالات سیستمیک منجر شود.
یکی از پیچیدگی‌های نارسایی کلیه، ماهیت خاموش و بدون علامت آن در مراحل اولیه است و برخلاف تصور عمومی، درد یا تغییرات واضح همیشه وجود ندارد، به همین دلیل، غربالگری منظم به‌ویژه در افراد پرخطر مانند دیابتی‌ها و مبتلایان به فشار خون بالا اهمیت حیاتی دارد.
بررسی عملکرد کلیه‌ها با آزمایش‌هایی مانند کراتینین سرم، نرخ تصفیه گلومرولی (GFR) و بررسی پروتئین در ادرار انجام می‌شود و این آزمایش‌ها نه‌تنها تشخیص را ممکن می‌سازند، بلکه روند پیشرفت بیماری را نیز پایش می‌کنند و در سال‌های اخیر، استفاده از نشانگرهای زیستی جدید نیز در حال گسترش است.
تحقیقات جدید نشان می‌دهد که رژیم غذایی پرنمک، کم‌آب نوشی، مصرف زیاد پروتئین حیوانی و بی‌تحرکی می‌توانند عملکرد کلیه را در بلندمدت مختل کنند و اصلاح این عوامل، نه‌تنها از نارسایی پیشگیری می‌کند، بلکه در موارد خفیف، روند بیماری را کند می‌سازد.
علائم نارسایی کلیه مبهم است / نارسایی کلیه می‌تواند بدون علامت باشد
مجید شیرانی، متخصص اورولوژی و فلوشیپ پیوند کلیه در گفت‌وگو با خبرنگار مجله آرونو با بیان اینکه کلیه‌ها عضو حیاتی بدن است و اختلال در عملکرد آنها مشکلات جدی ایجاد خواهد کرد و به طور معمول، اندازه آنها برابر با مشت بسته هر فرد است، اظهار کرد: تنظیم آب بدن و الکترولیت‌ها و ریزمغذی‌ها و دفع مواد زائد از بدن، از جمله وظایف کلیه‌ها به شمار می‌رود و در ساخت بعضی هورمون‌ها نیز تأثیرگذار هستند.
وی با بیان اینکه علائم نارسایی کلیه بسیار گنگ و مبهم است، افزود: چندین علامت ممکن است در پی نارسایی کلیه بروز کند که هر فرد احتمال دارد مجموعه این علائم را تجربه کند یا حتی یک یا دو مورد از علائم مذکور را داشته باشد و بسیاری اوقات، نارسایی کلیه بدون علامت است و به صورت اتفاقی پزشک متوجه این بیماری خواهد شد.
متخصص اورولوژی و فلوشیپ پیوند کلیه با بیان اینکه تشخیص نارسایی و نداشتن عملکرد مناسب کلیه، بسیار ساده است و با یک آزمایش ساده می‌توان عملکرد کلیه‌ها را بررسی کرد، تصریح کرد: بیشتر عواملی که می‌تواند منجر به نارسایی کلیه‌ها شود، مربوط به سبک زندگی افراد است، البته بعضی بیماری‌های ژنتیکی و مادرزادی و ناهنجاری‌های ساختمان در کلیه‌ها نیز در این مشکل تأثیرگذار است.
تأثیر سبک زندگی افراد بر احتمال درگیر شدن آنها با نارسایی کلیه / فشار خون و دیابت از عوامل مهم نارسایی کلیه است
شیرانی با بیان اینکه سبک زندگی در درگیر شدن افراد با نارسایی کلیه از اهمیت بالایی برخوردار است، ادامه داد: مهم‌ترین عواملی که می‌تواند منجر به نارسایی کلیه شود، شامل بیماری پرفشاری خون و دیابت است و در صورتی که دو بیماری مذکور به خوبی کنترل نشود و بیمار تحت نظر نباشد، در طولانی‌مدت احتمال از دست دادن عملکرد کلیه‌ها وجود دارد.
وی با بیان اینکه بعضی بیماری‌های دیگر مانند عفونت‌های ادراری و سنگ‌ها و نادرست بودن رژیم غذایی نیز می‌تواند منجر به نارسایی کلیه شود، گفت: سنگ کلیه و مجاری ادرار، یکی از شایع‌ترین مشکلات سیستم ادراری است و زمانی که ادرار به حالت فوق اشباع برسد، سنگ‌های کلیه ایجاد می‌شود.
متخصص اورولوژی و فلوشیپ پیوند کلیه با بیان اینکه ادرار در حالت عادی حاوی مواد محلول و کریستال‌هایی است که با بالا رفتن غلظت این مواد، رسوب مواد اتفاق می‌افتد و سنگ‌های کلیوی ایجاد می‌شود، اضافه کرد: جنس سنگ‌های ادراری می‌تواند متفاوت باشد که شایع‌ترین این سنگ‌ها، ترکیبات کلسیمی است.
دیابت کنترل‌نشده باعث آسیب به عروق ریز کلیه و ایجاد نفروپاتی دیابتی می‌شود و فشار خون بالا نیز با افزایش فشار داخل گلومرولی، به تخریب تدریجی بافت کلیه منجر می‌شود و درمان ترکیبی دارویی و اصلاح سبک زندگی، کلید کنترل این دو عامل است.
سنگ‌های کلیه اغلب ناشی از تغلیظ بیش از حد مواد محلول مانند کلسیم، اگزالات یا اسید اوریک در ادرار هستند و عوامل تغذیه‌ای مانند مصرف زیاد نمک، کم‌آبی بدن و مصرف نوشابه‌های گازدار در ایجاد سنگ نقش دارند و ژنتیک نیز در برخی افراد زمینه‌ساز تشکیل مکرر سنگ است.
سنگ‌های کلیوی از نظر ترکیب شیمیایی به انواع کلسیمی، اگزالاتی، اسید اوریکی و سیستینی تقسیم می‌شوند و شناخت نوع سنگ برای انتخاب درمان مناسب اعم از دارویی، تغذیه‌ای یا جراحی، ضروری است و امروزه روش‌هایی مانند لیتوتریپسی (شکستن سنگ با امواج) جایگزین جراحی‌های تهاجمی شده است.
با پیشرفت‌های پزشکی، تمرکز بر پیشگیری و درمان زودهنگام نارسایی کلیه افزایش یافته است و در موارد پیشرفته، دیالیز و پیوند کلیه گزینه‌های درمانی هستند و توسعه بانک‌های اهدای عضو و استفاده از کلیه‌های مصنوعی در آینده، امیدهای تازه‌ای برای بیماران فراهم کرده است.
نارسایی کلیه به‌ویژه در مراحل پیشرفته، نه‌تنها سلامت جسمی، بلکه کیفیت زندگی روانی و اجتماعی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد و وابستگی به دیالیز، محدودیت‌های غذایی و نگرانی از آینده درمانی می‌تواند منجر به اضطراب، افسردگی و انزوای اجتماعی شود و حمایت روان‌شناختی، آموزش خانواده و ایجاد شبکه‌های حمایتی برای بیماران کلیوی از جمله اقدامات ضروری برای ارتقای سلامت جامع آنها است.
