به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، یکی از دشوارترین مصیبت‌ها برای افراد، از دست دادن عزیزی است که تا پیش از این در کنار آنها حضور داشته و در غم و شادی آنها سهیم است، اما در این بین افرادی نیز هستند که عزیز آنها می‌تواند جانی دوباره به بیماران چشم انتظاری ببخشد که رنج بیماری توان تنفس را از آنها گرفته و توانی برای ادامه حیات ندارند.
اهدای عضو به مانند اهدای زندگی و نفس به افرادی است که طعم شیرین زندگی را با وجود بیماری احساس نکرده‌اند و خانواده‌هایی که با تحمل غم بزرگ از دست دادن عزیز خود، با از خودگذشتگی و فداکاری به اهدای عضو رضایت می‌دهند، کام تلخ بیمارانی را شیرین و یاد عزیز خود را جاودانه خواهند کرد.
به گفته مدیرعامل انجمن اهدای عضو ایران در اسفندماه سال گذشته، بیش از ۲۵ هزار نفر در لیست انتظار پیوند اعضا قرار دارند، اما یک سوم موارد مرگ مغزی مناسب برای اهدای عضو به مرحله اهدای عضو می‌رسند و این در حالی است که روزانه بیش از ۱۰ نفر در کشور به دلیل نرسیدن عضو پیوندی فوت می‌کنند.
با توجه به لزوم ترویج فرهنگ اهدای عضو و افزایش آگاهی افراد در این خصوص، با کتایون نجفی‌زاده، مدیرعامل انجمن اهدای عضو ایرانیان گفت‌وگویی داشتیم که شرح آن را در ادامه می‌خوانید:
مجله آرونو: اولین پیوند عضو در ایران چه زمانی انجام شد و به منظور ارتقای جایگاه اهدای عضو در جامعه و فرهنگ‌سازی در این خصوص چه اقداماتی صورت گرفته است؟
نجفی‌زاده: سی‌ویکم اردیبهشت هر سال تحت عنوان روز اهدای عضو گرامی داشته می‌شود، چراکه در این روز حضرت امام فتوای مجاز بودن اهدای عضو از افراد مرگ مغزی را صادر کردند و همین مسئله باعث شد که ایران رتبه اول آسیا را در خصوص اهدای عضو به خود اختصاص دهد، سال ۱۳۷۲ اولین پیوند کبد و قلب ایران رقم خورده است و نقش صدور این فتوا و تلاش متخصصان این حوزه در ایران بسیار مهم بوده است.
محوری که سال جاری مورد توجه قرار دارد، «هر ایرانی یک سفیر اهدای عضو» است، تمام افراد جامعه باید در خصوص مرگ مغزی و اهدای عضو اطلاعات کافی داشته باشند و به منظور انجام رسالت اطلاع‌رسانی، در صورتی که هر فرد به عنوان سفیر اهدای عضو عمل کند، اتفاقات مثبتی در خصوص ترویج فرهنگ اهدای عضو و آشنایی افراد با مرگ مغزی رخ خواهد داد.
تمام ارگان‌های فرهنگ‌ساز و افراد تأثیرگذار به منظور فرهنگ‌سازی برای اهدای عضو همیشه همراه و در مسیر اطلاع‌رسانی یاری‌گر بوده‌اند و تمام اقدامات انجام شده در مسیر فرهنگ‌سازی برای اهدای عضو مثبت، اما ناکافی بوده است، پرهیز از اطلاع‌رسانی غلط به جامعه موضوعی است که در مسیر ترویج فرهنگ اهدای عضو بیشتر از فرهنگ‌سازی حائز اهمیت به شمار می‌رود.
به عنوان مثال هنگامی که در یک فیلم یا سریال زنده شدن یک فرد مرگ مغزی نشان داده می‌شود، افرادی که برای اهدای عضو رضایت داده‌اند احساس ناخوشایندی را تجربه خواهند کرد و افرادی که در شرایط اهدای عضو قرار می‌گیرند نیز از این عمل پرهیز خواهند کرد، از همین رو لازم است که اطلاع‌رسانی صحیح انجام شود.
مجله آرونو: چند فرد مرگ مغزی به مرحله اهدای عضو می‌رسند و چند نفر در پی نرسیدن عضو پیوندی فوت می‌کنند؟
نجفی‌زاده: یک سوم موارد مرگ مغزی مناسب برای اهدای عضو به مرحله اهدای عضو می‌رسند و این در حالی است که روزانه بیش از ۱۰ نفر در کشور به دلیل نرسیدن عضو پیوندی فوت می‌کنند.
بر اساس آمارهای موجود، سالانه ۳ هزار مرگ مغزی مناسب اهدا وجود دارد که از این تعداد یک هزار نفر به اهدای عضو می‌رسند و حداقل ۲ هزار مورد مرگ مغزی دارای شرایط اهدا، به مرحله اهدای عضو نمی‌رسند و در واقع حداقل هفت تا هشت هزار عضو سالم به خاک سپرده می‌شود.
مجله آرونو: چه اعضایی از بدن فرد مرگ مغزی قابلیت اهدا دارد و زمان طلایی خانواده برای رضایت چند روز است؟
نجفی‌زاده: فرد مرگ مغزی هشت عضو قابل اهدا دارد که شامل قلب، ریه‌ها، کلیه‌ها، کبد، لوزالمعده و روده است، اما در صورتی که خانواده فرد در مدت زمان طولانی‌تری نسبت به رضایت دادن اقدام کنند، به دلیل ترشح سموم از مغز، اعضای کمتری قابل اهدا است و خانواده یک فرد مرگ مغزی باید نسبت به اهمیت زمان واقف باشند.
به طور معمول، یک فرد مرگ مغزی را با بهترین مراقبت‌ها و دستگاه‌ها می‌توان تا دو هفته نگهداری کرد و باید توجه داشت که با گذشت هر یک روز، اعضای فرد کیفیت خود را از دست می‌دهند.
مجله آرونو: دارا بودن کارت اهدای عضو می‌تواند جایگزین رضایت خانواده برای اهدا شود؟
نجفی‌زاده: در نهایت به منظور اهدای عضو، وجود رضایت خانواده فرد الزامی است، اما بر اساس بررسی‌های انجام شده، در صورتی که خانواده‌ای اطلاع داشته باشد که خواسته قلبی عزیز آنها در چنین شرایطی چه اقدامی بوده است، اهدای عضو برای آنها آسان‌تر خواهد بود و کارت اهدای عضو می‌تواند عاملی برای تسهیل روند تصمیم‌گیری خانواده فرد باشد.
کارت اهدای عضو کمک به خانواده فرد در شرایط دشوار است، در صورتی که خانواده اطلاعی از خواسته قلبی عزیز خود در خصوص اهدای عضو نداشته باشد، احتمال رضایت آنها برای انجام این عمل ۴۸ درصد است که در صورت اطلاع از خواسته فرد، به حدود صددرصد می‌رسد.
دریافت اهدای عضو جنبه اطلاع‌رسانی و بیان خواسته قلبی را دارد و دریافت آن از هر طریقی قابل قبول و ارزشمند است، انجمن اهدای عضو ایرانیان نیز نسبت به صدور کارت اهدای عضو به صورت آنلاین از طریق وبگاه انجمن اقدام کرده است و در صورتی که فردی دسترسی به اینترنت نداشته باشد می‌تواند از طریق پیامک کد ملی به شماره ۳۴۳۲، درخواست صدور کارت اهدای عضو خود را ثبت کند.
افرادی که نسبت به دریافت کارت اهدای عضو از طریق انجمن اهدای عضو ایرانیان اقدام می‌کنند، می‌توانند ویدئویی نیز ضبط و با خانواده خود صحبت کنند تا خانواده در تصمیم‌گیری با دشواری کمتری مواجه باشد.
مجله آرونو: چند درصد از جامعه ایران کارت اهدای عضو دارند؟
نجفی‌زاده: به طور کلی حدود ۱۰ درصد بزرگسالان کشور کارت اهدای عضو دارند و این در حالی است که در آمریکا این آمار به ۷۲ درصد بزرگسالان رسیده است، البته در کشور آمریکا تمایل فرد به اهدای عضو در گواهینامه وی ذکر می‌شود.
در هیئت دولت مصوبه‌ای دریافت شده که روی کارت گواهینامه، کارت ملی و بیمه، تمایل فرد برای اهدای عضو ثبت شود، اما این موضوع هنوز اجرایی نشده است.
مجله آرونو: وضعیت اهدای عضو در ایران چگونه ارزیابی می‌شود و بیشترین آمار اهدای عضو مربوط به کدام مناطق است؟
نجفی‌زاده: با توجه به افزایش و رشد جمعیت، تعداد موارد مرگ مغزی و بیماران نیازمند پیوند عضو نیز افزایش می‌یابد و با توجه به این موضوع، آمار اهدای عضو از آمار موجود پیش از همه‌گیری بیماری کرونا باید بیشتر باشد؛ طی سال جاری به خصوص ماه‌های اخیر شاهد روند افزایشی اهدای عضو بوده‌ایم، اما هنوز به وضعیت مطلوب نرسیده‌ایم.
کشور ایران در آسیا دارای رتبه اول اهدای عضو است، اما این رتبه در جهان برابر با رتبه‌های ۳۳ و ۳۲ است که رتبه جالبی محسوب نمی‌شود؛ بالاترین آمار اهدای عضو طی سال جاری از نظر تعداد در میلیون مربوط به نیشابور و از نظر تعداد کل اهدای عضو انجام شده در یک سال، شیراز دارای بیشترین آمار است.
پس از شیراز بیشترین آمار اهدای عضو مربوط به مشهد و سپس بیمارستان مسیح دانشوری (دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی) است؛ بر اساس تعداد در میلیون، پس از دانشگاه علوم پزشکی نیشابور، دانشگاه علوم پزشکی فسا و دانشگاه علوم پزشکی شیراز دارای رتبه‌های دوم و سوم اهدای عضو هستند.
مجله آرونو: همه‌گیری بیماری کرونا چه تأثیری بر آمار اهدای عضو داشته است؟
نجفی‌زاده: آمار اهدای عضو در زمان پیش از همه‌گیری بیماری کرونا برابر با ۱۴.۳ در میلیون بوده است؛ البته باید توجه داشت که در زمان همه‌گیری بیماری کرونا در سراسر جهان شاهد افت میزان اهدای عضو بودیم، چراکه امکان اهدای اعضایی که احتمال درگیر بودن آنها با بیماری کرونا وجود داشت، وجود نداشت و در ایران آمار اهدای عضو با همه‌گیری بیماری کرونا از ۱۴.۳ به حدود ۷.۸ رسید.
پس از اتمام دوران همه‌گیری بیماری کرونا شاهد افزایش آمار اهدای عضو در سراسر جهان بودیم، اما این آمار در ایران با وجود افزایش پس از دوران کرونا، هنوز تا آمار پیش از همه‌گیری کووید ۱۹ فاصله دارد.
مجله آرونو: طولانی‌ترین لیست انتظار برای کدام عضو پیوندی است و ایران در پیوند کبد چه رتبه‌ای دارد؟
نجفی‌زاده: بیشترین لیست انتظار در سراسر جهان برای عضو کلیه است؛ ایران دارای بالاترین رتبه تعداد پیوند کبد یک مرکز را در سراسر جهان دارد و در مرکز پیوند کبد شیراز در سال، حداقل ۷۰۰ تا ۸۰۰ عمل پیوند کبد انجام می‌شود و مرکزی که بعد از مرکز شیراز بالاترین تعداد پیوند کبد را دارد، مرکزی در آمریکا است که در سال حدود ۴۰۰ عمل پیوند کبد انجام می‌دهد.
