به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، سیستم ایمنی بدن نه‌تنها سپر دفاعی در برابر عوامل بیماری‌زا است، بلکه معیار اصلی برای تعیین بیماری‌زایی یک میکروب محسوب می‌شود؛ در واقع، یک ارگانیسم ممکن است در بدن فردی با ایمنی قوی بی‌خطر باشد، اما همان عامل در بدن فردی با ایمنی ضعیف، به بیماری جدی منجر شود و این موضوع نشان می‌دهد که بیماری‌زایی یک عامل عفونی، امری نسبی و وابسته به وضعیت میزبان است و نه تنها ویژگی ذاتی میکروب تأثیرگذار نیست.
بسیاری از میکروب‌ها در شرایط عادی به‌عنوان بخشی از فلور طبیعی بدن شناخته می‌شود و حتی نقش‌های مفیدی ایفا می‌کند، اما در شرایط ضعف ایمنی، همین میکروب‌های هم‌زیست می‌تواند به عوامل بیماری‌زا تبدیل شود و این تغییر نقش، نشان‌دهنده پیچیدگی تعاملات زیستی و اهمیت حفظ تعادل درونی بدن است که با کوچک‌ترین اختلال، می‌تواند به بیماری منجر شود.
هرچند بعضی بیماری‌های عفونی مانند کرونا و آنفلوانزا از الگوی فصلی خارج شده است، اما فصل گرما همچنان نقش مهمی در افزایش بیماری‌های گوارشی دارد و افزایش مصرف آب، سفر به مناطق تفریحی و کاهش نظارت بهداشتی در این فصل، زمینه‌ساز شیوع بیماری‌هایی مانند اسهال و عفونت‌های روده‌ای می‌شود که این موضوع نشان می‌دهد تغییرات اقلیمی و رفتاری در فصل‌ها، به صورت مستقیم بر سلامت عمومی اثرگذار است.
سبک زندگی افراد، از تغذیه گرفته تا بهداشت فردی، نقش تعیین‌کننده‌ای در میزان آسیب‌پذیری بدن در برابر بیماری‌های عفونی دارد و مصرف غذاهای ناسالم، رعایت نکردن اصول بهداشتی در سفرها و استفاده خودسرانه از داروها، از جمله عوامل است که می‌تواند سد دفاعی بدن را تضعیف کند، در واقع، سلامت ایمنی بدن نه‌تنها به عوامل ژنتیکی بلکه به انتخاب‌های روزمره افراد نیز وابسته است.
چه عامل منجر به ابتلای افراد به بیماری‌های عفونی می‌شود؟
محمدرضا ناظر، استاد تمام بیماری‌های عفونی و فلوشیپ آموزش پزشکی در گفت‌وگو با خبرنگار مجله آرونو با بیان اینکه در صورتی که بخواهیم یک بیماری عفونی یا میکروب آسیب‌زا برای بدن را تعریف کنیم، قبل از آن باید سیستم ایمنی بدن انسان تعریف شود، اظهار کرد: در واقع در صورتی که فردی سیستم ایمنی بسیار قوی داشته باشد و نسبت به تمام ویروس‌ها و میکروب‌ها مقاوم باشد، موضوعی تحت عنوان ابتلای فرد به بیماری عفونی مطرح نمی‌شود.
وی با بیان اینکه کامل قوی نبودن سیستم ایمنی بدن انسان باعث شده است بعضی ارگانیسم‌ها، پاتوژن محسوب شود و بیماری‌زا باشد، افزود: بیماری‌های عفونی در واقع میکروب‌هایی است که می‌تواند از نقطه ضعف سیستم ایمنی استفاده و به بدن انسان حمله کند و در صورتی که سیستم ایمنی بدن انسان ضعیف‌تر شود، ارگانیسم‌های مسالمت‌آمیز نیز ممکن است به بدن انسان حمله کند.
استاد تمام بیماری‌های عفونی و فلوشیپ آموزش پزشکی با بیان اینکه سیستم ایمنی بدن است که تعیین می‌کند که یک میکروب برای بدن عاملی بیماری‌زا باشد یا خیر، تصریح کرد: در فصل گرما، نیاز شدید به آب و عطش باعث می‌شود که افراد به سمت جایگاه‌هایی بروند که احتمال مصرف آب آلوده در آنها بالاتر است یا به مناطق تفریحی خنکی مراجعه کنند که آب چشمه‌ها و آب‌های آلوده در این مناطق زیاد است.
افزایش عفونت‌های گوارشی در فصل گرما
ناظر با بیان اینکه در فصل گرما، عفونت‌های گوارشی و به ویژه اسهال بیشتر می‌شود، ادامه داد: قابل توجه است که بسیاری از عفونت‌ها مانند آنفلوانزا و کرونا، دیگر مربوط به فصل خاصی نیست و در تمام فصول سال می‌تواند ایجاد عفونت کند و در صورتی که فردی با عفونت ریوی به پزشک مراجعه کند، ممکن است تشخیص پزشک، ابتلای وی به بیماری کرونا باشد.
وی با بیان اینکه بعضی میکروب‌ها در تمام فصول سال ایجاد بیماری می‌کند و بعضی میکروب‌ها به دلیل تغییر سبک زندگی افراد بر اساس گرما باعث شیوع بعضی بیماری‌ها می‌شود، گفت: سیستم ایمنی بدن است که تصمیم می‌گیرد چه ارگانیسم‌هایی بیماری‌زا باشد و با چه دُزی به بدن انسان حمله کند و گاهی یک سهل‌انگاری جزئی می‌تواند عامل ایجاد بیماری شود.
استاد تمام بیماری‌های عفونی و فلوشیپ آموزش پزشکی با بیان اینکه در صورتی که افراد به منظور درمان بیماری‌ها، مصرف خودسرانه داروها را داشته باشند، احتمال تشدید بیماری و شکسته شدن سد دفاعی بدن وجود دارد، اضافه کرد: سبک زندگی افراد تأثیر بسزایی در احتمال ابتلای آنها به بیماری‌ها دارد و به عنوان مثال، برای پیشگیری از ابتلاء به بیماری‌های گوارشی، تمام غذاهای کنسرو شده باید مدت زمانی مناسب در آب جوشیده شود.
با توجه به هم‌پوشانی علائم بسیاری از بیماری‌های عفونی، تشخیص دقیق آنها به‌ویژه در شرایط همه‌گیری، دشوارتر شده است، به عنوان مثال، علائم عفونت ریوی ممکن است با کرونا اشتباه گرفته شود و این چالش، نیاز به دقت بالای پزشکان، استفاده از آزمایش‌های تخصصی و پرهیز از تشخیص‌های سطحی را دوچندان کرده است.
آگاهی‌بخشی به افراد درباره نحوه انتقال بیماری‌های عفونی، روش‌های پیشگیری و خطرات مصرف خودسرانه داروها، می‌تواند نقش مهمی در کاهش بار بیماری‌ها ایفا کند و آموزش عمومی باید بر پایه علم پزشکی و با زبان ساده انجام شود تا افراد بتوانند رفتارهای پرخطر را اصلاح کنند و سبک زندگی سالم‌تری در پیش بگیرند.
برای مقابله مؤثر با بیماری‌های عفونی، سیاست‌گذاری‌های بهداشتی باید بر اساس داده‌های اپیدمیولوژیک، تغییرات فصلی و سبک زندگی مردم طراحی شود و نظارت بر منابع آب، کنترل کیفیت غذاهای بسته‌بندی‌شده و تقویت زیرساخت‌های درمانی در مناطق پرخطر، از جمله اقداماتی است که می‌تواند از شیوع بیماری‌ها جلوگیری کند و این سیاست‌ها باید با مشارکت نهادهای علمی، رسانه‌ها و افراد جامعه اجرا شوند.
