به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، هرساله در ایام شهریور که نزدیک به شروع سال تحصیلی دانش‌آموزان است، خانواده‌ها با چالش ثبت‌نام فرزندان خود در مدارس مواجه هستند و با چالش‌های همچون انتخاب مدرسه مناسب برای تحصیل، تهیه لوازم لازم برای آموزش، ثبت‌نام دانش‌آموز، پرداخت شهریه ثبت‌نام و تهیه لباس فرم دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
طبق قوانین، تحصیل دانش‌آموزان در مدارس دولتی نباید هزینه‌هایی را به دنبال داشته باشد، اما نه‌تنها دریافت هزینه از والدین به اجبار صورت می‌گیرد، بلکه هر ساله این هزینه برای ثبت‌نام دانش‌آموزان افزایش پیدا می‌کند که همین موضوع در چند سال اخیر موجب گله‌مندی والدین و خانواده‌ها شده است.
مدارس با بهانه‌هایی همچون کمبود سرانه، هزینه‌هایی را ابتدای سال تحصیلی دریافت می‌کنند
محمد گودرزی که سه فرزند دختر دارد و از هزینه ثبت‌نام مدارس گله‌مند بود، این گونه به خبرنگار مجله آرونو می‌گوید: از زمان تحصیل فرزندانم در دبستان تا دوران راهنمایی با پرداخت هزینه‌های ثبت‌نام مشکلی نداشتم و مدارس با بهانه‌هایی همچون کمبود سرانه حدود یک میلیون از دانش‌آموزان در ابتدای سال تحصیلی دریافت می‌کردند.
وی با بیان اینکه علاوه بر پرداخت هزینه‌های تحصیل همچون تکثیر جزوات و سوالات امتحانی و مواردی از این قبیل مسئولان مدارس به اجبار این هزینه را برای ثبت‌نام فرزندانم دریافت می‌کردند، ادامه می‌دهد: تا زمان اتمام تحصیل دو فرزندم هرساله حدود سه میلیون تومان برای ثبت‌نام هر کدام از آنها پرداخت می‌کردم و هیچ‌گاه تخفیفی برای فرزندان دوقلویم قائل نشدند، در سال جاری هم که برای ثبت‌نام فرزند سومم اقدام به ثبت‌نام کردیم با مشکل پرداخت شهریه ثبت‌نام مواجه شدیم.
مسئولان مدرسه بر پرداخت هزینه کامل ثبت‌نام تاکید داشتند
این پدر گله‌مند از شهریه ثبت‌نام مدارس دولتی عنوان می‌کند: فرزندم با نمرات خوبی که داشت در هیچ هنرستانی ثبت‌نام نمی‌شد و پس از جست‌وجوی بسیار در یکی از هنرستان‌ها قصد ثبت‌نام داشتیم که مدیر آن هنرستان شرط پرداخت پنج میلیون تومان برای ثبت‌نام دانش‌آموزان را بیان کرد؛ با وجود سختی‌ها و چالش‌های اقتصادی موجود و حقوق دریافتی ماهانه توانایی پرداخت چنین هزینه‌ای را نداشتم، بنابراین دخترم را با بهانه تکمیل ظرفیت در هنرستان ثبت‌نام نکردند.
گودرزی با اشاره به اینکه مسئولان مدرسه برای ثبت‌نام فرزندم بر پرداخت هزینه کامل ثبت‌نام تاکید داشتند، اضافه می‌کند: با وساطت یکی از مسئولان اداره آموزش‌وپرورش، دخترم را در یکی از هنرستان‌ها ثبت‌نام کردم و ابتدا دو میلیون تومان پرداخت و دیگر مبلغ ثبت‌نام را به صورت قسط‌بندی‌شده پرداخت خواهم کرد، همچنین برای پرداخت مبالغ قسط‌بندی شده اذعان داشتند در صورت دیرکرد پرداخت، فرزندتان از ادامه تحصیل در این هنرستان محروم می‌شود.
دریافت شهریه در مدارس دولتی دغدغه‌ای است که هیچ وقت رفع نمی‌شود
نسترن احمدی که دو فرزند دانش‌آموز دارد، این گونه به خبرنگار مجله آرونو می‌گوید: در حال حاضر با مشکل تهیه لباس فرم دانش‌آموزان، تأمین و پرداخت شهریه ثبت‌نام مدارس و تهیه دیگر لوازم مورد نیاز برای تحصیل فرزندانم مواجه هستم، حتی تصمیم گرفتم یکی از فرزندانم را در سال جاری ثبت‌نام نکنم تا در سال آینده با شرایط مناسب‌تری مجدد شروع به تحصیل کند.
وی می‌افزاید: علاوه‌بر پرداخت شهریه‌های ثبت‌نام دانش‌آموزان، باید هزینه‌های دیگری برای تهیه منابع کمک درسی یا معلم خصوصی بپردازیم تا فرزندانمان مطالبی را که در کلاس متوجه نشدند یا به صورت صحیح آموزش ندیده‌اند، مجدد آموزش ببینند؛ همچنین هنگام ثبت‌نام فرزندانم در مدارس دولتی سخن از کمک‌های مردمی به میان نیامد و به علت کمبود سرانه مدرسه باید به اجبار هزینه‌ای را پرداخت می‌کردیم.
محمد کاظمی نیز که یک فرزند دبستانی دارد، به خبرنگار مجله آرونو می‌گوید: دریافت شهریه در مدارس دولتی دغدغه‌ای است که هیچ وقت رفع نمی‌شود، برای ثبت‌نام فرزندم که در دبستان تحصیل می‌کند، باید چندین میلیون هزینه پرداخت کنم تا فرزندم بتواند در یک دبستان مطلوب دولتی تحصیل کند، پرداختن چنین مبلغی با وجود مشکلات اقتصادی و معیشتی که وجود دارد، برای بسیاری از خانواده‌ها دشوار است، تحصیل دانش‌آموزان اگرچه طبق قوانین نباید هزینه‌ای داشته باشد، اما برای ثبت‌نام به چندین مدرسه مراجعه کردیم که پرداخت هزینه برای ثبت‌نام اجباری بود.
الهام یوسفی که مادر سه دانش‌آموز سه‌قلو است، این گونه به خبرنگار مجله آرونو می‌گوید: چندین سال است که پرداخت شهریه ثبت‌نام دانش‌آموزان در مدارس برایمان دشوار شده است و بدون پرداخت این هزینه امکان ثبت‌نام و ادامه تحصیل فرزندانم وجود ندارد؛ با اینکه هر سه فرزندم نمرات و معدل ممتازی دارند و در فعالیت‌های فرهنگی و هنری مدرسه رتبه‌های مختلفی کسب کردند، بدون پرداخت هزینه ثبت‌نام نمی‌شوند و تا به حال برای ثبت‌نام به علت سه فرزند دانش‌آموزی که دارم از مبلغ شهریه مدرسه کاهش نداده‌اند، شهریه مدارس دولتی با هر عنوانی که دریافت شود به نظرم یک اختیار اجباری است.
خانواده‌ها در شرایط متفاوت اقتصادی نسبت به یکدیگر قرار دارند / باید از خانواده‌ها و دانش‌آموزان حمایت شود
سعید روح‌پرور که در سال جاری فرزند پسر خود را در کلاس دوم دبستان در مدرسه‌ای دولتی ثبت‌نام کرده است، دریافت شهریه برای ثبت‌نام دانش‌آموزان را تا حدودی حق مدارس می‌داند و می‌گوید: امکاناتی همچون نگهداری و تعمیرات تجهیزات در مدارس وجود دارد که باید توسط آموزش‌وپرورش ارائه شود و به طور معمول مدارس با بودجه‌های محدود مواجه هستند، بنابراین مدارس با شهریه‌هایی که از والدین می‌گیرند، این امکانات را برای تحصیل دانش‌آموزان فراهم می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه برای ثبت‌نام فرزندم حدود سه میلیون شهریه ثبت‌نام باید بپردازم که با توافق مدرسه قسط‌بندی شده است تا علاوه‌بر کاهش فشار اقتصادی، مدرسه نیز درآمدی داشته باشد، ادامه می‌دهد: باید توجه کنیم که خانواده‌ها در شرایط متفاوت مالی، اقتصادی و اجتماعی نسبت به یکدیگر قرار دارند و برخی توانایی پرداخت هزینه ثبت‌نام یا بیشتر از آن را دارند و برخی توانایی پرداخت کمتر و به طور معمول به صورت اقساطی را دارند، این در حالی است که از بیشتر دانش‌آموزان هزینه دریافت می‌شود.
محمدحسین اکبری که فرزند ۱۰ ساله خود را در مدرسه‌ای دولتی ثبت‌نام کرده است با بیان راهکاری برای کاهش گله‌مندی خانواده‌ها این گونه به خبرنگار مجله آرونو می‌گوید: اگر مدارس دولتی قصد دارند، شهریه ثبت‌نام را از والدین دریافت کنند و راهی برای خانواده‌ها جز پرداخت شهریه باقی‌نمانده است، حداقل برای خانواده‌هایی که از نظر اقتصادی در شرایط دشوارتری قرار دارند، به صورت قسط‌بندی شده شهریه را دریافت کنند یا تخفیفی برای آنها قائل شوند، باید از خانواده‌ها و دانش‌آموزان حمایت کنیم تا بتوانند از امکانات تحصیل و آموزش استفاده کنند، هر سال هم این موضوع مطرح می‌شود تنها جوابی که ما والدین می‌گیریم این است که مدارس متخلف را اعلام کنید تا با آنها برخورد شود، اما سال بعد دوباره این روند ادامه پیدا می‌کند، انگار این موضوع تنها روی کاغذ تخلف است.
فشارهای اقتصادی موجب ایجاد فشارهای روانی و ترویج ناامیدی در خانواده‌ها می‌شود
محمدرضا نیک‌نژاد، کارشناس آموزش و معلم با سابقه آموزش‌پرورش در گفت‌وگو با خبرنگار مجله آرونو درباره تأثیر فشارهای اقتصادی ثبت‌نام دانش‌آموزان بر فضای خانواده و تحصیل فرزندان اظهار می‌کند: با توجه به وضعیت ناپایدار اقتصادی، خانواده‌ها فشارهای اقتصادی زیادی را متحمل می‌شوند و در چنین شرایطی اولویت خانواده‌ها بر معیشت زندگی است، از طرفی تحصیل در آموزش‌وپرورش و پس از آن تکمیل تحصیلات تکمیلی فرصتی برای تحصیل علم و مسیر درآمدزایی فرزندان دانش‌آموز است.
وی می‌افزاید: والدین قصد ساخت آینده‌ای مطلوب برای فرزندان خود دارند، اما با وجود فشارهای اقتصادی برخی دانش‌آموزان تصمیم به ترک تحصیل می‌گیرند که بیشتر برای مناطق محروم رخ می‌دهد و برخی دیگر با توجه به تأثیر آموزش بر زندگی آینده فرزندان از بعضی مخارج و هزینه‌های زندگی کاهش می‌دهند تا بتوانند هزینه تحصیل فرزندان خود را فراهم کنند.
کارشناس و فعال حوزه تعلیم و تربیت ادامه می‌دهد: بودجه آموزش‌وپرورش محدود است و تناسب مطلوبی میان بودجه اختصاص یافته و هزینه‌های تحصیل دانش‌آموزان نیست، به همین سبب مدیران مدارس از خانواده‌ها هزینه‌ای را دریافت می‌کنند که به طور معمول به عنوان کمک‌های والدین به مدرسه و مشارکت‌های مردمی ثبت می‌شود، اما به اجبار برای ثبت‌نام دانش‌آموزان باید پرداخت شود که با اصل ۳۰ قانون اساسی کشور مطابقت ندارد و آموزش باید برای آحاد ملت رایگان باشد.
نیک‌نژاد با بیان اینکه شهریه‌های ثبت‌نام دانش‌آموزان هرساله در حال افزایش است، عنوان می‌کند: برخی خانواده‌ها مشکل جدی با پرداخت هزینه‌های ثبت‌نام ندارند، برخی با فشارهای مالی وارده سعی بر فراهم کردن هزینه ثبت‌نام دارند و برخی دیگر روند ادامه تحصیل را قطع می‌کنند، این فشارهای اقتصادی موجب ایجاد فشارهای روانی در خانواده و دانش‌آموزان می‌شود که تأثیر مستقیم یا غیرمستقیم بر تحصیل دانش‌آموزان و آینده آنها می‌گذارد، بنابراین فشارهای اقتصادی بر ترویج فضای ناامیدی در خانواده تأثیر بسزایی دارد و تحصیل دانش‌آموزان را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد.
گاهی دانش‌آموزان مستعد و علاقه‌مند از تحصیل محروم می‌شوند / باید آموزش را به اصل ۳۰ قانون اساسی بازگردانیم
وی پیرامون استعداد سوزی برخی دانش‌آموزان به علت مشکلات اقتصادی و دوری از فضای علم‌آموزی و تحصیل در مدرسه اضافه می‌کند: در حال حاضر اینگونه به نظر می‌رسد دانش‌آموزانی که از توانایی اقتصادی بیشتری برخوردار هستند، می‌توانند راحت‌تر ادامه تحصیل دهند و در آزمون کنکور سراسری نیز عملکرد مطلوب‌تری داشته باشند، همین دیدگاه مالی نسبت به تحصیل دانش‌آموزان موجب هدر رفتن بخش بزرگی از استعداد دانش‌آموزان شده است، چراکه چنین استعدادهایی در بسیاری از دانش‌آموزان در مناطق مختلف کشور وجود دارد، اما برخی از آنها به علت نداشتن هزینه شهریه ثبت‌نام مدارس از امکان تحصیل محروم می‌شوند.
عضو کانون صنفی معلمان خاطرنشان می‌کند: دغدغه برخی از دانش‌آموزان، مهاجرت و درآمدزایی در خارج از کشور است که این قشر از دانش‌آموزان اغلب در خانواده‌هایی با توان اقتصادی متوسط تا توان بالا زندگی می‌کنند، اما گاهی در بعضی از مناطق دانش‌آموزان مستعد و علاقه‌مند که می‌توانند خروجی مؤثری برای نظام آموزشی و تحصیلات تکمیلی باشند، از تحصیل محروم می‌شوند.
نیک‌نژاد با اشاره به اصل ۳۰ قانون اساسی می‌افزاید: یکی از وظایف دولت‌ها تأمین حداقل امکان آموزش و امکان تحصیل رایگان برای خانواده‌ها است، اگرچه در اصل ۳۰ قانون اساسی بر تأمین حداکثر امکان آموزش تاکید شده است، می‌توان کمک هزینه‌هایی را برای خانواده‌هایی که با مشکلات اقتصادی مواجه هستند در نظر گرفت تا فرزندان خود را در مدارس ثبت‌نام کنند.
وی با بیان اینکه وجود نگاه طبقاتی و مالی در آموزش‌وپرورش خطرناک است، تاکید می‌کند: باید کمیته عدالتی تشکیل و پژوهش‌هایی در این خصوص انجام شود، سپس با شناسایی دانش‌آموزان از خانواده‌ها حمایت شود، باید آموزش را به اصل ۳۰ قانون اساسی بازگردانیم تا پایه‌هایی از عدالت آموزشی برای سال‌های آینده پایه‌گذاری شود.
مدارس دولتی برای ثبت‌نام نباید «پولی» دریافت کنند
علی فرهادی، معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش‌وپرورش در آستانه شروع سال تحصیلی جدید در برنامه صف اول در خصوص گلایه والدین برای اخذ وجه از سوی بعضی مدارس برای ثبت‌نام اظهار کرد: این تعداد مدارس اندک است، شاید در بعضی از کلانشهرها به واسطه شرایط حاکم بر بعضی از مدارس مطالبه‌ای باشد که کمک‌های داوطلبانه‌ای صورت می‌گیرد، ولی به هیچ عنوان چیزی به اسم «اجبار» نداریم و همان طور که در گزارش پخش شد اگر کسی شکایتی داشته باشد، طی سه روز به آن رسیدگی می‌کنیم.
وی افزود: به مدیران مدارس توصیه می‌کنیم که چنین کاری انجام ندهند، ولی یک سری از مدارس قانونی شهریه دریافت می‌کنند، برای مثال مدارس تیزهوشان، شاهد، سمپاد یا مدارس هیئت امنایی که تابع قوانین و ساختاری متشکل از انجمن اولیا، مربیان و مدیران مدرسه را دارد، لذا اگر این طور مدارس را استثنا کنیم، بقیه مدارس عادی دولتی هیچ وجهی نباید اخذ کنند.
شایان ذکر است که با تماس‌های مکرر و پیگیری‌های متعدد خبرنگار مجله آرونو برای پیگیری این موضوع، این مسئول وزارت آموزش‌وپرورش پاسخگو نبود.
ثبت‌نام در مدارس دولتی نباید به دریافت وجه گره بخورد
مصطفی درستکار، رئیس اداره ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات اداره کل آموزش‌وپرورش استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار مجله آرونو دراین‌باره اظهار می‌کند: مدارس غیرانتفاعی، تیزهوشان و شاهد شهریه مصوب خود را دارند، مدارس هیئت امنایی نیز برنامه‌ای تحت عنوان برنامه عمل ارائه می‌کنند که شامل سری فعالیت‌های فوق برنامه است که به خانواده‌ها اعلام می‌شود و شهریه مشخصی دارد که باید به تصویب شورای آموزش‌وپرورش شهرستان برسد، اما ثبت‌نام در دیگر مدارس دولتی نباید به دریافت وجه گره بخورد و اگر کسی مایل بود به صورت داوطلبانه به مدرسه کمک کند، می‌تواند وجهی را پرداخت کند.
وی با اشاره به گله‌مندی خانواده‌ها پیرامون پرداخت اجباری هزینه ثبت‌نام برای دانش‌آموزان می‌افزاید: به جز مدارس ذکر شده، به هیچ عنوان دریافت وجه توسط مدارس اجبار نیست و والدین در صورت تمایل می‌توانند با پرداخت هزینه دلخواه با مدرسه مشارکت کنند، اگر مورد تخلفی مشاهده شد والدین گزارش دهند تا مورد پیگیری قرار گیرد.
رئیس اداره ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات اداره کل آموزش‌وپرورش استان اصفهان با اشاره به مجازات تخلف مدارس ادامه می‌دهد: تیم‌های بازرسی اداره کل آموزش‌وپرورش از مدارس بازدید می‌کنند و در صورت رخ دادن تخلف بر اساس ضوابط پیگیری خواهد شد، همچنین والدین می‌توانند موارد تخلف مدارس را به مسئولان مربوطه در اداره کل آموزش‌وپرورش گزارش دهند تا سریع پیگیری شود.
درستکار عنوان می‌کند: به لطف خدا ثبت‌نام دانش‌آموزان در مدارس انجام شده است و تقاضا می‌کنیم اگر دانش‌آموزانی تا به حال ثبت‌نام خود را انجام نداده‌اند به مدرسه محل سکونت خود مراجعه و ثبت‌نام خود را نهایی کنند تا به سرعت کتب درسی سفارش داده شود، لباس فرم تهیه و در صورت نیاز سرویس ایاب‌وذهاب مدرسه هماهنگ شود، لذا این نوید را به مردم می‌دهیم که منتظر حضور پرشور دانش‌آموزان در ابتدای مهر و شروع سال تحصیلی جدید هستیم و تمام تمهیدات لازم انجام شده و مشکل خاصی نداریم.
در نهایت، بر اساس اصل ۳۰ قانون اساسی، دولت موظف است وسایل آموزش‌وپرورش رایگان را برای تمام ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم کند و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خودکفایی کشور به‌طور رایگان گسترش دهد، از آنجا که آموزش نقش مهمی در ارتقای فرهنگ عمومی دارد، دولت موظف است حق برخورداری از آموزش مناسب را برای شهروندان فراهم کند؛ در راستای این حق اجتماعی، دولت باید مدارس رایگان با شهریه نازل را برای اقشار آسیب‌پذیر اقتصادی تأسیس کند، امکانات آموزشی را در مقیاس گسترده و با قیمت نازل در سطح جامعه توزیع کند و از نابرابری اجتماعی تا حد امکان بکاهد.
عبارت «برای تمام ملت» که در این اصل به کار برده شده نشانگر عنایت قانون اساسی به تعمیم آموزش‌وپرورش به تمام کشور و امکان برخورداری بدون تبعیض تمام کشور به فراخور استعداد و آمادگی خود از ظرفیت‌های آموزش‌وپرورش است؛ عضویت دولت ایران در میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و نیز کنوانسیون مبارزه با تبعیض در آموزش یونسکو نیز به طور طبیعی، التزام به این امر را برای دولت به همراه دارد.
