به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، با نزدیک شدن به پایان سال تحصیلی و به دنبال آن پیش ثبت‌نام‌ها، شهریه‌ها و فعالیت‌های فوق برنامه مدارس غیردولتی دغدغه بزرگ هرساله اولیا است، هرچند هنوز شهریه سال تحصیلی ۱۴۰۳ ۱۴۰۴ رسماً اعلام نشده و هم اکنون مقرر شده پیش‌ثبت‌نام‌ها بر اساس نرخ شهریه سال گذشته صورت گیرد، اما برنامه‌ها و فعالیت‌های فوق برنامه اجباری و یا به عبارت جدید فعالیت‌های مکمل در برنامه‌های آموزشی و پرورشی مدارس، یکی از موضوعات شناخته شده و در عین حال غریب مدارس به ویژه در مدارس غیردولتی است، از این‌رو شرکت اجباری دانش‌آموزان در کلاس‌های فوق برنامه نشان می‌دهد با وجود تأکیدات مسئولان سازمان مدارس غیر دولتی طی سال‌های اخیر بر رعایت مقررات، اما هنوز مدیران این قبیل مدارس از مقررات سرپیچی می‌ٍکنند.
فوق برنامه مجموعه فعالیت‌های سازمان یافته و پیش‌بینی شده‌ای است که به منظور تثبیت، تعمیق، آشنایی و کارکرد عملی در طول سال تحصیلی برای دانش‌آموزان در نظر گرفته می‌شود تا به رشد و تعالی، شکوفایی استعدادها و مشارکت در برنامه‌های عملی کمک کند، اما شهریه فعالیت‌های فوق برنامه اجباری مدرسه از اصلی‌ترین مباحث مورد بررسی و همواره یکی از دغدغه‌های اصلی والدین است، چراکه طی سال‌های اخیر، مسئله دریافت شهریه‌های مازاد از دانش‌آموزان مدارس غیرانتفاعی همواره چالش جدی والدین بوده است، اما مسئولان گاهی با رد برخی تخلفات تنها قول برخورد با متخلفان را دادند.
آن‌گونه که احمد محمودزاده، رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی وزارت آموزش‌وپرورش در مورد اجبار دانش‌آموزان به شرکت در برنامه‌های مکمل اعلام کرده است: هیچ اجباری برای شرکت در فعالیت‌های مکمل در مدارس غیردولتی نداریم. در مدارس غیردولتی بحث دروس و فوق برنامه‌های درسی مورد تاکید است که جزو برنامه‌های اصلی آنها است.
وی تاکید کرده است: بر اساس هفت آیتم هر مدرسه متناسب شرایط منطقه خود، برنامه تحصیلی، شرایط فیزیکی، تجهیزات، کلاس‌های فوق برنامه و نرخ تورم در فرمولی شهریه مدرسه را تعیین می‌کند. در قانون امسال مبلغ شهریه کلاس‌های فوق برنامه در شهریه مدارس مشخص و ابلاغ شده است. اگر تخلفی صورت بگیرد شهریه به دانش‌آموز برگشت داده می‌شود. اکثر مدارس در چارچوب شهریه حرکت می‌کنند؛ با چند درصدی که تخلف می‌کنند برخورد جدی خواهد شد.
رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی وزارت آموزش‌وپرورش با بیان اینکه سرانه نیروی انسانی، سرانه فضای فیزیکی و تجهیزاتی، ضریب کیفیت بخشی و فوق برنامه درسی و برنامه‌های مکمل در شهریه تعیین شده مدارس مد نظر قرار گرفته است، اظهار کرده است: شهریه فعالیت فوق برنامه و پرورشی مدارس غیردولتی اختیاری است و البته بیشتر والدین برای دریافت این برنامه‌ها فرزندان را در مدارس غیردولتی ثبت‌نام می‌کنند. حداکثر ساعت فعالیت فوق برنامه و مکمل و تابستانی در مقطع ابتدایی شش ساعت، در مقطع متوسطه اول هشت ساعت، در مقطع متوسطه دوم هفت ساعت و برای هنرستان‌ها دو تا پنج ساعت در هفته است.
وی پیرامون اینکه از سال تحصیلی جدید، فوق برنامه مدارس غیردولتی ۴۰ درصد شهریه است و شهریه بر اساس آیتم‌هایی که با سازمان‌های نظارتی هماهنگ کردیم، تعیین می‌شود، توضیح داده است: در سایت مشارکت‌ها مبلغ شهریه هر مدرسه غیردولتی در شهریه مصوب، فوق برنامه، مکمل و برنامه تابستانی درج می‌شود و خانواده‌ها می‌توانند با مراجعه به آن از شهریه‌ها مطلع شوند؛ همچنین پوستری در مدارس غیردولتی نصب خواهد شد که این امر را اطلاع‌رسانی می‌کند.
محمودزاده اشاره به اینکه خانواده‌ها می‌توانند در سامانه مشارکت‌ها اسامی مدارسی که شهریه بالاتر دریافت می‌کنند را به ما اعلام کنند، اظهار کرده است: تعداد ۲۲۵۳ پرونده تخلف شهریه از طریق سامانه مشارکت‌ها منعکس شده است که تمام آنها را بررسی می‌کنیم.
قابل توجه است که بر اساس بخشنامه ابلاغی؛ «شهریه مصوب مدارس غیردولتی» بر اساس هزینه‌های قابل پرداخت مطابق با «الگوی تعیین شهریه» بابت ارائه برنامه هفتگی مصوب از سوی مدارس غیر دولتی منطبق بر برنامه درسی ملی و مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش تعیین خواهد شد و «شهریه فعالیت‌های فوق برنامه» نیز بابت ارائه فعالیت‌های آموزشی و پرورشی فوق برنامه دارای مجوز از اداره آموزش و پرورش شهرستان / منطقه (ناحیه) با هدف تنوع بخشی به فرصت‌های تربیتی، تقویت روحیه علمی، ارتقای آداب و آئین زندگی متعالی و با بهره‌مندی از فناوری‌های نوین و مبتنی بر نظام اسلامی، توسط اولیای دانش آموزان پرداخت می‌شود.
برگزاری کلاس‌های فوق برنامه در بعضی مدارس اجباری است / تحمیل هزینه اضافه به خانواده دانش‌آموزان
پرس‌وجوی میدانی خبرنگار مجله آرونو درباره شهریه فعالیت‌های فوق برنامه در مدارس غیرانتفاعی، نتایجی به همراه دارد؛ مدرسه غیرانتفاعی زیر نظر یکی از نواحی آموزش و پرورش اصفهان شهریه‌ای که امسال برای خانواده‌ها تعیین کرده، ۱۹ میلیون تومان بوده است که به گفته یکی از اولیا نرخ پایه شهریه تحصیلی بیش از هشت میلیون تومان تعیین شده و مابقی هزینه‌ها در ازای فوق برنامه‌هایی است که گاه چندان ضرورتی نداشته و صرفاً موجب هزینه تراشی برای خانواده‌ها شده است.
این پدر با بیان اینکه مدارس غیردولتی یا غیرانتفاعی، هزینه‌های خود را از طریق دریافت شهریه فوق‌برنامه از خانواده‌ها تأمین می‌کنند و به دنبال یک رقابت جانانه سعی دارند تا با کنار زدن سایر رقبا به بیشترین سود برسند و در زمان ثبت‌نام شهریه‌های چند میلیونی از اولیا طلب می‌کنند، می‌افزاید: هر سال شاهد گرانی‌های بیشتری هستیم، اما مسئله اصلی این است که هزینه‌ها چقدر افزایش می‌یابد؟ و اینکه با توجه به وضعیت اقتصادی و احتمال اینکه با افزایش شدید قیمت شهریه‌ها به ویژه کلاس‌های فوق برنامه بسیاری از خانواده‌ها فرزندان خود را از غیردولتی به دولتی ببرند، آیا سیستم مدارس دولتی ظرفیت پذیرش دانش‌آموزان سرریز شده از غیرانتفاعی‌ها را دارد یا خیر؟
وی پیرامون اینکه مطابق دستورات ابلاغ شده از وزارت آموزش و پرورش به مدارس سراسر کشور، هیچ اجباری برای شرکت در فعالیت‌های مکمل در مدارس غیردولتی نیست می‌گوید: موضوع افزایش قیمت‌ها و اینکه با نزدیک‌شدن به فصل ثبت‌نام مدارس، شهریه‌ها گران می‌شود، هرساله به موضوع تکراری تبدیل شده است، اما بارها در هنگام پیگیری برای ثبت نام فرزندانم در مدارس غیرانتفاعی شاهد بودم که مدیران تعدادی از مدارس دانش‌آموزان را به حضور در کلاس‌های فوق برنامه و پرداخت هزینه ملزم می‌کنند و در صورت شرکت نکردن حق رجوع در امتحانات را نیز ندارند.
هزینه کلاس‌های فوق برنامه، بهانه‌ای برای افزایش شهریه مدارس
عضو انجمن اولیا و مربیان مدارس اصفهان و مادر یک دانش‌آموز دبیرستانی با بیان اینکه در دوره دبیرستان شهریه‌ها به بیش از ۳۵ تا ۴۰ میلیون تومان می‌رسد که نحوه پرداخت هم مطابق توافق با مدرسه است، می‌گوید: ساعات فوق برنامه در بعضی مدارس از همان ابتدا به صورت اجباری در بعضی درس‌ها معین شده است و دانش‌آموزان علاوه‌بر چند روز از روزهای هفته را بعد از ساعت دوازده و نیم در مدرسه برای فوق برنامه حضور دارند، روزهای پنجشنبه هم برای فوق برنامه باید در کلاس حاضر باشند.
وی پیرامون اینکه در بعضی مدارس درس اصلی در زمان فوق برنامه ارائه می‌شود و بابت ساعات حضور دانش‌آموز از اولیا هزینه دریافت خواهد شد، اظهار می‌کند: بسیاری از مدارس پول را ملاک آموزش قرار دادند و شهریه‌های متفاوتی از دانش‌آموزان چه در مدارس دولتی، غیردولتی و هیئت امنایی گرفته می‌شود که موجب اعتراض بسیاری از خانواده‌ها شده است، این موضوع نیازمند توجه ویژه مسئولان وزارت آموزش و پرورش است.
این عضو انجمن اولیا و مربیان مدارس اصفهان با تاکید بر اینکه شهریه به بهانه کلاس فوق برنامه؛ کلاف سردرگم این روزهای مدارس است، می‌افزاید: خیلی از مدرسه‌هایی که چند شعبه دارند، پول اسم و برندشان را هم از خانواده‌ها می‌گیرند، معتقدم در این مدارس به قول معروف هوشمند غیر از چند فوق‌برنامه که برای برخی از خانواده‌ها تنها به عنوان شهرت و خودنمایی در اطرافیان طی سال‌های اخیر با هزینه‌های سرسام‌آور باب شده است، هیچ‌گونه مزیت دیگری در مقایسه با دیگر مدارس ندارند.
وی ضمن اینکه هزینه کلاس‌های فوق برنامه بیشتر از شهریه مدارس غیر دولتی است، تصریح می‌کند: بر اساس قانون اعلام شده که تا زمان ابلاغ شهریه جدید، ملاک دریافت شهریه از دانش‌آموزان شهریه مصوب سال گذشته است و مدارس حق دریافت هیچ‌گونه شهریه مکمل و هزینه‌های جنبی را نخواهند داشت، بنابراین اولیا در صورتی که با تخلفی در زمینه ثبت‌نام یا دریافت شهریه مواجه شدند می‌توانند با مراجعه به کارشناسان مشارکت‌های مردمی اداره آموزش و پرورش ناحیه یا منطقه محل سکونت خود، نسبت به طرح شکایت و پیگیری آن اقدام کنند.
مباحث فوق‌برنامه در مدارس باید بر اساس نیاز دانش‌آموزان باشد
حجت الله مهدی، رئیس مرکز مشاوره اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار مجله آرونو با بیان اینکه یکسری برنامه‌های مدون و مصوب در آموزش و پرورش به عنوان دروس جاری با ساعاتی مشخص از طریق برنامه‌ریزی‌ها توسط وزارتخانه برای دانش‌آموزان تدوین شده است و مدارس مکلف به اجرای آنها هستند، اما در کنار مباحث ابلاغیه بعضی از مدارس، فعالیت‌های فوق برنامه را مطرح می‌کنند، می‌گوید: برگزاری این برنامه‌ها در مدارس باید بتواند نیازهای جاری و فعلی دانش‌آموزان را هم‌ردیف با اقتضای اصلی مصوبه و ابلاغ شده توسط وزارت آموزش و پرورش و بر طبق چهارچوب و قواعد مورد نیاز محصلان تأمین کند، می‌تواند برای آنها بسیار کمک کننده باشد.
وی اظهار می‌کند: تصور کنید در مدرسه‌ای بر اساس ارزیابی‌ها و نیازهای دانش‌آموزان به این نتیجه می‌رسند که برای تقویت دروس زبان محصلان، برگزاری کلاس‌های فوق برنامه بسیار اثرگذار و مفید است، لذا کلاس‌هایی را با تأثیرگذاری بالایی تشکیل می‌دهد و یک مدرسه دیگر شاید بر توانمندی و تحکیم مهارت‌های ارتباطی دانش‌آموزان فعالیت و تمرکز داشته باشند، اما مسئله اصلی این است که آیا مباحث فوق برنامه در مدارس نیاز است یا خیر! اگر مشروط بر اینکه مطابق نیازسنجی و تحلیل داده‌های در مدرسه تعیین شود، می‌تواند کمک کننده باشد، اما چنانچه تأمین کننده نیاز دانش‌آموز نباشد، نه تنها اقتضای آنها را برآورده نمی‌کند، بلکه یک دغدغه مازاد بر صرف وقت، روحیه و تحمیل هزینه‌های بالا بر دوش خانواده‌ها است.
رئیس مرکز مشاوره اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان پیرامون اینکه بگویم فعالیت‌های فوق برنامه در مدارس نیاز است یا خیر! می‌افزاید: مشروط بر در نظر گرفتن نیازهای مدرسه و شرایط دانش‌آموزان می‌تواند این برنامه‌ها در مدارس مورد نیاز محصلان باشد، اما چه رویدادهایی رخ دهد، چه موضوعات مدنظر والدین برای ثبت‌نام برنامه‌ها وجود دارد تا این برنامه‌ها تشکیل شود.
برگزاری بعضی از کلاس‌های فوق برنامه در مدارس نیاز دانش‌آموزان نیست
وی عمده‌ترین عامل در برگزاری کلاس‌های فوق برنامه در مدارس را “سن” دانش‌آموزان می‌داند و تصریح می‌کند: به عنوان مثال برپایی کلاس‌های فوق برنامه کامپیوتر، زبان انگلیسی، رباتیک برای دانش‌آموز کلاس سوم یا پنجم ابتدایی مورد نیاز نیست، به طوری که نیازهای آنها را می‌توانیم در موضوع مهارت‌های دست‌ورزی و ارتباطات مهارتی رشد و تقویت کنیم.
مهدی با بیان اینکه تقویت ویژگی‌های رشدی دانش‌آموزان باید توسط والدین و مسئولان و مدیران مدرسه مدنظر باشد که آنها از نظر چنین موقعیتی در کدام مراحل رشدی قرار دارند، می‌گوید: در این مسیر عوامل فردی محصلان است که باید قبول کنیم که نیازهای آنها از مدرسه‌ای به مدرسه و از پایه‌ای به دیگر پایه تحصیلی متفاوت است، از این‌رو اگر مباحث فعالیت‌های فوق برنامه بر این اصول تشکیل شود، می‌تواند ضمن تأثیرات مفید در جهت رشد دانش‌آموز بسیار مؤثر باشد، اما این موارد به صورت مناسب اجرایی نمی‌شود و مدارس بر اساس عادات و چیدمان برنامه‌های از قبل خود بدون آسیب شناسی و شرایط محصلان، موضوع فوق برنامه‌ها را مطرح می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه بیشتر برنامه‌های فوق برنامه مدارس جنبه آموزشی دارد و مباحث تربیتی در آنها مدنظر نیست، اظهار می‌کند: مدارس انگشت‌شماری هستند که برنامه و فعالیت‌های فوق برنامه آنها برپایه تربیت، باورها، اعتقادات، نگرش‌های مذهبی و فرهنگی، رشد روانشناختی تشکیل شود و به طور عمده مسائل این برنامه‌ها جنبه آموزشی اعم از زبان، ریاضی، کامپیوتر، رباتیک، شیمی، فیزیک، زیست شناسی به ویژه در مقاطع متوسط دارد که شاید بسیاری از آنها نیازهای دانش‌آموزان نباشد، لذا اگر اقداماتی را اجرایی کنیم که آنها از نظر فرهنگی، رشد، اخلاقی و اعتقادی تقویت شوند، گام‌های مؤثری را در مسیر تربیتی آنان انجام داده‌ایم.
رئیس مرکز مشاوره اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان پیرامون اینکه برگزاری کلاس‌های فوق برنامه در مدارس اختیاری بوده و ملزم کردن دانش‌آموزان و اولیا در موعد ثبت‌نام و پس از آن به شرکت در کلاس‌های فوق‌برنامه به صورت اجباری و دریافت وجوه آن ممنوع است، خاطرنشان می‌کند: هیچ اجباری برای شرکت در فعالیت‌های مکمل در مدارس غیردولتی، دولتی و خاص نیست و خانواده‌ها می‌توانند در سامانه مشارکت‌ها و ستاد ارزیابی آموزشی منطقه و نواحی اسامی مدارسی که شهریه بالاتر دریافت می‌کنند را اعلام کنند.
بر این اساس، برگزاری کلاس‌های فوق برنامه در بعضی مدارس اجباری است و هزینه اضافی را به خانواده‌ها تحمیل می‌کند، این در حالی است که باید بررسی شود دانش‌آموزان در چه دروسی به مباحث فوق برنامه نیاز دارند و بر اساس نیاز، کلاس‌های فوق برنامه در هر مدرسه تعریف شود، همچنین خانواده‌ها باید توجیه شوند که چرا بعضی کلاس‌های فوق برنامه برگزار می‌شود و نباید اجباری برای حضور از طرف مدرسه اعلام شود.
