به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، ناباروری یکی از پیچیده‌ترین تجربه‌ها است که نه‌تنها بدن، بلکه روان و روابط اجتماعی زوجین را تحت تأثیر قرار می‌دهد و پژوهش‌های روانشناسی نشان می‌دهند که افسردگی، اضطراب و استرس می‌توانند هم پیامد ناباروری باشند و هم خود به‌عنوان عوامل تشدیدکننده در کاهش احتمال موفقیت درمان‌های باروری عمل کنند که این چرخه معیوب، زوج‌ها را در معرض فشارهای روانی و اجتماعی گسترده قرار می‌دهد و کیفیت زندگی مشترک آنان را تهدید می‌کند.
در چنین شرایطی، حمایت روانی فردی، زوجی و اجتماعی اهمیت حیاتی دارد، چراکه می‌تواند تاب‌آوری را افزایش دهد، امید به آینده را بازسازی و مسیر درمان ناباروری را به تجربه‌ای انسانی‌تر و قابل تحمل‌تر تبدیل کند؛ افسردگی یکی از شایع‌ترین پیامدهای روانی ناباروری است و زوج‌هایی که بارها با شکست درمان مواجه می‌شوند، به تدریج احساس بی‌ارزشی و ناکامی درونی پیدا می‌کنند و این افسردگی می‌تواند به کاهش انگیزه برای ادامه درمان، کناره‌گیری اجتماعی و حتی اختلال در عملکرد شغلی منجر شود.
افسردگی نه تنها کیفیت زندگی را کاهش می‌دهد، بلکه با تغییرات هورمونی و رفتاری، شانس موفقیت درمان‌های ناباروری را نیز کم می‌کند، همچنین اضطراب شدید در زوجین نابارور باعث افزایش سطح هورمون‌های استرس مانند کورتیزول و آدرنالین می‌شود و می‌توان گفت که اضطراب نه تنها یک مشکل روانی است، بلکه به طور مستقیم بر عملکرد جسمانی مرتبط با باروری اثر منفی دارد و بسیاری از زوج‌ها گزارش می‌کنند که در دوره‌های پراضطراب، نتیجه درمان‌های ناباروری ضعیف‌تر بوده است.
استرس ناشی از ناباروری اغلب زندگی مشترک را تحت فشار قرار می‌ده و زوج‌ها ممکن است به جای همدلی، یکدیگر را مقصر بدانند یا از صمیمیت عاطفی فاصله بگیرند که این چرخه منفی، سلامت روان هر دو طرف را تضعیف می‌کند و احتمال موفقیت درمان را کاهش می‌دهد و در بعضی موارد، استرس ناباروری حتی می‌تواند به جدایی یا سردی عاطفی منجر شود و روانشناسان تأکید دارند که آموزش مهارت‌های ارتباطی و مدیریت تعارض می‌تواند این فشارها را کاهش دهد و رابطه را پایدارتر کند.
زوجین نابارور بیشتر از دیگران در معرض اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب فراگیر، وسواس فکری و حتی اختلالات خواب قرار دارند و این مشکلات اگر نادیده گرفته شوند، می‌توانند به فرسودگی روانی و کاهش کیفیت زندگی مشترک منجر شوند، برخی زوج‌ها دچار وسواس فکری درباره درمان یا آینده می‌شوند و این وسواس، آرامش روانی آنان را از بین می‌برد و شناسایی و درمان زودهنگام این اختلالات اهمیت زیادی دارد، زیرا می‌تواند از تبدیل شدن بحران ناباروری به بحران روانی مزمن جلوگیری کند.
ناباروری زوجین با سلامت روان آنها گره می‌خورد / تحمیل فشارهای اجتماعی به زوجین در پی ناباروری
زهرا صالحی، روانشناس و عضو انجمن روانشناسی کشور با بیان اینکه ناباروری تنها یک مسئله جسمانی نیست، بلکه به شدت با سلامت روان زوجین گره خورده است و بدون حمایت روانی و اجتماعی، درمان آن ناقص خواهد بود، به خبرنگار مجله آرونو می‌گوید: ناباروری برای بسیاری از زوج‌ها یک بحران عاطفی و روانی محسوب می‌شود و احساس ناکامی، شرم و کاهش اعتماد به نفس از نخستین واکنش‌های روانی هستند که می‌توانند کیفیت زندگی فردی و زندگی مشترک زوجین را تحت تأثیر قرار دهند.
وی با بیان اینکه این وضعیت نه تنها فشار روانی ایجاد می‌کند، بلکه ممکن است به شکل‌گیری افسردگی و اضطراب منجر شود، می‌افزاید: در جوامعی که فرزندآوری به عنوان ارزش اصلی خانواده تلقی می‌شود، ناباروری با فشار اجتماعی همراه است و زوجین نابارور ممکن است با قضاوت اطرافیان، سرزنش خانواده یا حتی طرد اجتماعی مواجه شوند.
روانشناس و عضو انجمن روانشناسی کشور با بیان اینکه این فشارها به طور مستقیم سلامت روان زوجین را تهدید و احساس تنهایی و بی‌پناهی را تشدید می‌کند، تصریح می‌کند: ناباروری می‌تواند روابط عاطفی زوجین را دچار اختلال کند و کاهش صمیمیت، افزایش تعارض و حتی فاصله‌گیری عاطفی از پیامدهای رایج هستند.
استرس و افسردگی می‌تواند شانس موفقیت درمان‌های ناباروری را کاهش دهد / حمایت‌های روانی از زوجین اثربخشی درمان‌های پزشکی ناباروری را افزایش می‌دهد
صالحی با بیان اینکه در بعضی موارد، زوج‌ها به جای همدلی، یکدیگر را مقصر می‌دانند و این امر چرخه‌ای از تنش و بی‌اعتمادی ایجاد و سلامت روان هر دو طرف را تضعیف می‌کند، ادامه می‌دهد: پژوهش‌ها نشان می‌دهند که استرس و افسردگی می‌توانند شانس موفقیت درمان‌های ناباروری مانند IVF را کاهش دهند، بنابراین درمان ناباروری بدون توجه به سلامت روان کامل نیست.
وی با اشاره به اینکه مراکز درمانی پیش‌رو بر رویکرد جامع تأکید دارند و همزمان با درمان، مشاوره روانشناسی و آموزش مدیریت استرس نیز به زوجین درگیر ناباروری ارائه می‌شود، می‌گوید: حمایت عاطفی از سوی خانواده، دوستان و متخصصان روانشناسی می‌تواند فشار روانی ناباروری را کاهش دهد و جلسات مشاوره، گروه‌های حمایتی و آموزش مهارت‌های مقابله‌ای به زوجین کمک می‌کند تا با ناباروری سازگار شوند و رابطه خود را حفظ کنند.
روانشناس و عضو انجمن روانشناسی کشور با بیان اینکه این حمایت‌ها نه تنها سلامت روان را بهبود می‌بخشند، بلکه اثربخشی درمان‌های پزشکی را نیز افزایش می‌دهند، اضافه می‌کند: ناباروری یک تجربه چندلایه است که جسم، روان و اجتماع را درگیر می‌کند و بدون حمایت روانی و اجتماعی، زوجین نابارور در معرض آسیب‌های جدی روانی و کاهش کیفیت زندگی قرار دارند و سیاست‌گذاری‌های سلامت باید بر ادغام خدمات روانشناسی با درمان‌های ناباروری تأکید کنند تا زوجین بتوانند با امید، آرامش و توانی بیشتر مسیر درمان را طی کنند.
شکل‌گیری چرخه‌ای از امید و ناامیدی برای زوجین درگیر ناباروری / ناباروری تنها یک مشکل پزشکی نیست
سمیه طاهری، روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه ناباروری تنها یک مشکل پزشکی نیست، بلکه تجربه‌ای وجودی است که معنای زندگی و آینده را برای زوج‌ها زیر سوال می‌برد، به خبرنگار مجله آرونو می‌گوید: بسیاری از افراد در این شرایط با بحران هویت مواجه می‌شوند و احساس می‌کنند نقش اجتماعی و خانوادگی آنها ناقص مانده است که این خلأ می‌تواند به اضطراب وجودی و احساس بی‌معنایی منجر شود.
وی با بیان اینکه زوجین نابارور به طور معمول وارد چرخه‌ای از امید و ناامیدی می‌شوند، می‌افزاید: هر بار که درمانی آغاز می‌شود، امید زنده بازمی‌گردد و با شکست احتمالی، ناامیدی عمیق جای آن را می‌گیرد که این نوسان شدید هیجانی فشار روانی زیادی ایجاد می‌کند و در صورت نبود حمایت روانشناختی، می‌تواند به فرسودگی عاطفی منجر شود.
روانشناس و مشاور خانواده با اشاره به اینکه در بسیاری فرهنگ‌ها، فرزندآوری نشانه پذیرش اجتماعی است، تصریح می‌کند: ناباروری باعث می‌شود زوج‌ها احساس کنند از معیارهای اجتماعی عقب مانده‌اند و این وضعیت می‌تواند به کاهش عزت‌نفس و شکل‌گیری احساس شرم اجتماعی منجر شود که در نهایت سلامت روان آنها را تهدید می‌کند.
مداخلات روانشناسی بخشی جدایی‌ناپذیر از درمان ناباروری باشد / هدایت زوجین به سمت انتخاب‌های آگاهانه با حمایت‌های روانی صحیح
طاهری با بیان اینکه مشکل ناباروری تنها رابطه زوجین را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد، بلکه روابط آنها با خانواده گسترده و دوستان نیز دچار تنش می‌شود، ادامه می‌دهد: پرسش‌ها و فشارهای اطرافیان، حتی اگر از سر دلسوزی باشد، می‌تواند به استرس روانی و احساس انزوا دامن بزند و در چنین موقعیتی است که حمایت اجتماعی واقعی اهمیت پیدا می‌کند.
وی با بیان اینکه مشاوره روانشناسی برای زوجین نابارور نه تنها به کاهش اضطراب و افسردگی کمک می‌کند، بلکه مهارت‌های مقابله‌ای و ارتباطی را تقویت می‌کند، می‌گوید: روانشناسان می‌توانند زوج‌ها را در مسیر پذیرش واقعیت، مدیریت هیجان‌ها و حفظ کیفیت زندگی مشترک یاری دهند و این مداخلات باید بخشی جدایی‌ناپذیر از درمان ناباروری باشند.
روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه از دید روانشناسی، ناباروری می‌تواند فرصتی برای بازاندیشی در معنای خانواده و نقش‌های فردی باشد، اضافه می‌کند: حمایت روانی و اجتماعی می‌تواند زوج‌ها را به سمت انتخاب‌های آگاهانه‌تر سوق دهد و این نگاه آینده‌نگر، سلامت روان و امید به زندگی را تقویت می‌کند.
مشاوره فردی به زوجین نابارور کمک می‌کند تا هیجان‌های منفی خود را مدیریت کنند و راهبردهای مقابله‌ای سالم بیاموزند و روانشناسان با استفاده از تکنیک‌های شناختی-رفتاری، می‌توانند افکار منفی را اصلاح و امید به آینده را تقویت کنند و این حمایت فردی، پایه‌ای برای بازسازی سلامت روان است، همچنین مشاوره فردی می‌تواند به افراد کمک کند تا هویت شخصی خود را فراتر از نقش والد بودن بازتعریف کنند و احساس ارزشمندی را دوباره به دست آورند.
مشاوره زوجی به زوج‌ها کمک می‌کند تا ارتباط مؤثر برقرار کنند، احساس همدلی را افزایش دهند و از مقصر دانستن یکدیگر پرهیز کنند و این نوع حمایت روانی، زندگی مشترک را پایدارتر می‌کند و زوج‌ها را برای مواجهه با چالش‌های ناباروری آماده‌تر می‌سازد و زوج‌ها می‌آموزند چگونه هیجان‌های خود را با یکدیگر به اشتراک بگذارند و به جای سکوت یا سرزنش، به گفت‌وگوی سازنده روی آورند و این فرایند می‌تواند رابطه را از بحران به فرصت تبدیل کند.
حمایت اجتماعی از سوی خانواده، دوستان و جامعه می‌تواند فشار روانی ناباروری را کاهش دهد؛ وقتی زوج‌ها احساس کنند تنها نیستند و دیگران آنها را می‌پذیرند، تاب‌آوری روانی آنها افزایش می‌یابد، حمایت اجتماعی باید آگاهانه و بدون قضاوت باشد تا اثر مثبت واقعی داشته باشد و تغییر نگرش اجتماعی و ایجاد شبکه‌های حمایتی سالم می‌تواند زوج‌ها را از انزوا بیرون آورد و سلامت روان آنها را تقویت کند.
درمان ناباروری نباید تنها بر جنبه‌های پزشکی تمرکز کند و ادغام خدمات روانشناسی با درمان‌های جسمی، رویکردی جامع ایجاد می‌کند که هم سلامت روان و هم سلامت جسم را بهبود می‌بخشد و چنین نگاهی می‌تواند شانس موفقیت درمان را افزایش و کیفیت زندگی زوجین نابارور را ارتقا دهد، در واقع ناباروری یک مسئله چندلایه است که نیازمند همکاری پزشکان، روانشناسان و سیاست‌گذاران اجتماعی است تا زوج‌ها بتوانند با امید و آرامش بیشتری مسیر درمان را طی کنند.
