به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، سرما یکی از مهم‌ترین عوامل محیطی است که می‌تواند به شکل مستقیم و غیرمستقیم بر بدن انسان اثر بگذارد، کاهش دما باعث انقباض رگ‌های خونی می‌شود و این امر جریان خون را کند می‌کند و اکسیژن‌رسانی به اندام‌ها را کاهش می‌دهد و نتیجه این فرایند می‌تواند احساس خستگی، کاهش توان جسمی و حتی افزایش خطر ابتلاء به بیماری‌های قلبی و عروقی باشد و از همین رو، سرما تنها یک تغییر آب‌وهوایی ساده نیست، بلکه یک عامل تهدیدکننده سلامت محسوب می‌شود.
یکی دیگر از اثرات مهم سرما، تضعیف سیستم ایمنی بدن است. در هوای سرد، بدن انرژی بیشتری برای حفظ گرما مصرف می‌کند و همین امر می‌تواند توان دفاعی بدن را کاهش دهد و به همین دلیل، بیماری‌های ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفلوانزا در فصل‌های سرد شیوع بیشتری دارند و علاوه بر این، خشکی هوا و کاهش رطوبت می‌تواند مخاط دستگاه تنفسی را آسیب‌پذیرتر و زمینه ورود عوامل بیماری‌زا را فراهم کند.
سرما همچنین بر سلامت پوست و مفاصل اثر می‌گذارد. خشکی و ترک‌خوردگی پوست در زمستان بسیار شایع است و می‌تواند به التهاب و خارش منجر شود و از سوی دیگر، کاهش دما باعث سفتی و درد در مفاصل می‌شود، به‌ویژه در افراد مبتلا به آرتروز یا بیماری‌های مزمن و این مشکلات نشان می‌دهد که بدن در برابر سرما نیازمند مراقبت‌های ویژه است تا از آسیب‌های جدی جلوگیری شود.
تأثیرات روانی سرما نیز نباید نادیده گرفته شود؛ کاهش نور خورشید و سرمای طولانی می‌تواند به بروز افسردگی فصلی یا کاهش سطح انرژی روانی منجر شود و بسیاری از افراد در زمستان احساس بی‌حوصلگی، خواب‌آلودگی و کاهش انگیزه دارند که این وضعیت نشان می‌دهد حفاظت از بدن در برابر سرما تنها به جنبه‌های جسمی محدود نمی‌شود، بلکه سلامت روان نیز در گرو مدیریت صحیح شرایط محیطی است.
ضرورت حفاظت از بدن در برابر سرمای هوا یک اصل حیاتی است و پوشش مناسب، مصرف غذاهای گرم و مقوی، حفظ رطوبت پوست، تنظیم ساعات خواب و فعالیت بدنی، همگی راهکارهایی هستند که می‌توانند بدن را در برابر اثرات منفی سرما مقاوم کنند و بی‌توجهی به این تدابیر نه تنها سلامت جسمی را تهدید می‌کند، بلکه کیفیت زندگی فرد را نیز کاهش می‌دهد، بنابراین مراقبت در فصل سرد یک ضرورت جدی برای حفظ تعادل و سلامت کلی بدن است.
پیرامون عوارض سرما به عنوان چالش مزاجی در طب سنتی، نقش خوراکی‌های گرم در تغییر سازوکار دفاعی بدن، خشکی پوست زمستانی و ارتباط آن با اختلال اخلاط، تأثیر جنس و رنگ لباس بر مزاج و سلامت، اهمیت تنظیم ساعات خواب و بیداری در فصل سرد، تغییر رژیم غذایی برای پیشگیری از بیماری‌های مزاجی زمستانی و عادات روزمره خطرناک و بیماری‌زا در زمستان از نگاه طب سنتی، با بهنام یوسفیان، پزشک و متخصص طب سنتی گفت‌وگویی داشتیم که شرح آن را در ادامه می‌خوانید.
مجله آرونو: چرا طب سنتی سرمای زمستان را نه فقط یک عامل طبیعی، بلکه یک چالش مزاجی جدی‌تر از تغییر فصل‌های دیگر می‌بیند؟
یوسفیان: طب سنتی بر پایه نظریه اخلاط و مزاج‌ها بنا شده است که در این نگاه، هر فصل با ویژگی‌های خاص خود می‌تواند تعادل طبیعی بدن را برهم بزند. زمستان به دلیل غلبه سردی و خشکی، بیش از سایر فصل‌ها بدن را در معرض اختلال مزاجی قرار می‌دهد و این تغییر نه تنها یک پدیده‌ی محیطی، بلکه یک تهدید برای تعادل درونی تلقی می‌شود.
از دیدگاه حکمای سنتی، سرمای زمستان جریان خون و انرژی حیاتی را کند می‌کند که این کندی می‌تواند زمینه‌ساز بیماری‌هایی مانند افسردگی، ضعف ایمنی و مشکلات گوارشی شود، بنابراین زمستان تنها یک تغییر آب‌وهوایی نیست، بلکه یک تهاجم مزاجی است که بدن باید در برابر آن دفاع کند.
این نگاه باعث شده است که طب سنتی برای زمستان نسخه‌های ویژه‌ای ارائه دهد که می‌تواند خوراکی‌های گرم و تغییر در سبک زندگی را شامل شود و هدف اصلی، بازگرداندن تعادل و جلوگیری از غلبه سردی بر بدن است و زمستان در طب سنتی یک فصل بحرانی محسوب می‌شود که نیازمند تدابیر خاص برای حفظ سلامت و پیشگیری از بیماری‌ها است.
مجله آرونو: مصرف خوراکی‌های گرم سازوکار دفاعی بدن را تغییر می‌دهد؟
یوسفیان: خوراکی‌های گرم مانند زنجبیل، دارچین، عسل و خرما در طب سنتی جایگاه ویژه‌ای دارند و این مواد نه تنها حس گرما ایجاد می‌کنند، بلکه به باور حکماً، جریان خون و انرژی بدن را فعال‌تر می‌سازند.
از منظر علمی نیز بسیاری از این خوراکی‌ها دارای ترکیبات ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی هستند. این ویژگی‌ها می‌توانند سیستم ایمنی بدن را تقویت کنند و مقاومت در برابر بیماری‌های زمستانی را افزایش دهند، بنابراین اثر آن‌ها فراتر از یک حس لحظه‌ای است.
مصرف خوراکی‌های گرم، تعادل مزاجی بدن را در برابر سرمای شدید حفظ می‌کند و به عبارت دیگر، این خوراکی‌ها نقش تنظیم‌کننده دارند و مانع از غلبه سردی بر بدن می‌شوند و در واقع می‌توان گفت که خوراکی‌های گرم نه تنها احساس گرما می‌دهند، بلکه سازوکار دفاعی بدن را نیز تغییر می‌دهند و آن را مقاوم‌تر می‌کنند.
مجله آرونو: خشکی پوست در زمستان نشانه اختلال در تعادل اخلاط است یا فقط واکنشی محیطی به شمار می‌رود؟
یوسفیان: در نگاه طب سنتی، پوست آینه وضعیت درونی بدن است و خشکی و ترک‌خوردگی پوست در زمستان تنها یک واکنش محیطی نیست، بلکه نشانه‌ای از غلبه سردی و خشکی در مزاج محسوب می‌شود.
این دیدگاه بر این باور است که سرمای زمستان جریان رطوبت طبیعی بدن را کاهش می‌دهد و وقتی رطوبت کم شود، پوست اولین جایی است که نشانه‌های آن را نشان می‌دهد، بنابراین خشکی پوست یک علامت هشدار برای اختلال در تعادل اخلاط است.
نمی‌توان نقش محیط را نادیده گرفت و سرمای هوا و کاهش رطوبت محیطی بر پوست اثر می‌گذارند، اما طب سنتی تأکید دارد که اگر بدن از درون متعادل باشد، اثرات محیطی کمتر آسیب‌زا خواهند بود.
خشکی پوست در زمستان ترکیبی از هر دو عامل است و هم واکنش محیطی است و هم نشانه اختلال مزاجی می‌تواند باشد و درمان آن نیز باید همزمان درونی و بیرونی باشد و اصلاح رژیم غذایی و سبک زندگی و مراقبت موضعی از پوست باید مد نظر قرار گیرد.
مجله آرونو: انتخاب جنس و رنگ لباس در روزهای سرد چه تأثیری بر مزاج و سلامت دارد؟
یوسفیان: طب سنتی به جز خوراکی‌ها، به پوشش نیز توجه ویژه دارد و جنس پارچه و حتی رنگ لباس می‌تواند بر مزاج اثر بگذارد، به عنوان مثال، پارچه‌های پشمی و پنبه‌ای به دلیل خاصیت گرم‌کنندگی، در زمستان توصیه می‌شوند.
رنگ لباس نیز در این نگاه بی‌تأثیر نیست و رنگ‌های گرم مانند قرمز و نارنجی می‌توانند حس گرما و نشاط ایجاد کنند، در حالی که رنگ‌های سرد ممکن است احساس سرمای بیشتری به فرد بدهند که این موضوع در رسانه‌ها نیز به عنوان یک نکته جذاب مطرح می‌شود.
از دیدگاه حکماً، لباس تنها پوششی برای بدن نیست، بلکه یک عامل تنظیم‌کننده مزاج است و انتخاب درست لباس می‌تواند بدن را در برابر سرمای شدید مقاوم‌تر کند و توجه به جنس و رنگ لباس در زمستان نه یک توصیه سطحی، بلکه یک راهکار جدی برای حفظ سلامت در طب سنتی است.
مجله آرونو: چرا طب سنتی بر تنظیم ساعات خواب و بیداری به عنوان سپر اصلی در برابر سرما تأکید می‌کند؟
یوسفیان: خواب در طب سنتی یکی از ارکان اصلی سلامت است و در زمستان، بدن نیاز بیشتری به استراحت دارد تا بتواند با سرمای شدید مقابله کند و به همین دلیل، تنظیم ساعات خواب و بیداری اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند.
حکمای سنتی معتقدند که خواب کافی باعث حفظ گرمای درونی بدن می‌شود و کم‌خوابی یا بی‌نظمی در خواب می‌تواند انرژی حیاتی را کاهش دهد و بدن را آسیب‌پذیرتر کند.
از سوی دیگر، بیداری طولانی در شب‌های سرد زمستانی می‌تواند مزاج را به سمت سردی و خشکی سوق دهد که این وضعیت زمینه‌ساز بیماری‌هایی مانند افسردگی و ضعف ایمنی است و خواب منظم و کافی در زمستان نه تنها یک توصیه عمومی، بلکه یک سپر دفاعی جدی در برابر سرما از نگاه طب سنتی است.
مجله آرونو: تغییر رژیم غذایی در فصل سرد چگونه می‌تواند از بروز بیماری‌های مزاجی مانند افسردگی یا ضعف ایمنی جلوگیری کند؟
یوسفیان: طب سنتی بر این باور است که رژیم غذایی باید با فصل هماهنگ باشد و در زمستان، مصرف غذاهای گرم و مقوی مانند سوپ‌ها، آش‌ها، خرما و عسل توصیه می‌شود و این خوراکی‌ها می‌توانند بدن را در برابر بیماری‌های مزاجی مقاوم‌تر کنند.
افسردگی زمستانی یکی از مشکلات رایج است و اعتقاد بر این است که مصرف غذاهای گرم و نشاط‌آور می‌تواند از بروز این مشکل جلوگیری کند، به عنوان مثال، زعفران و عسل به عنوان خوراکی‌های نشاط‌بخش شناخته می‌شوند.
ضعف ایمنی نیز در زمستان شایع است و رژیم غذایی مناسب می‌تواند سیستم ایمنی را تقویت و بدن را در برابر بیماری‌ها مقاوم‌تر کند و این موضوع در رسانه‌ها نیز به عنوان یک راهکار عملی مطرح می‌شود و به طور کلی، تغییر رژیم غذایی در زمستان یک ضرورت است که می‌تواند سلامت جسم و روان را تضمین کند.
مجله آرونو: کدام عادات روزمره به ظاهر بی‌ضرر، از نگاه طب سنتی در زمستان خطرناک و بیماری‌زا است؟
یوسفیان: طب سنتی هشدار می‌دهد که بعضی عادات روزمره در زمستان می‌توانند خطرناک باشند، به عنوان مثال، نوشیدن آب سرد یا مصرف زیاد میوه‌های سردمزاج مانند خیار و هندوانه می‌تواند بدن را ضعیف کند.
بیداری طولانی در شب‌های سرد یا نشستن طولانی در محیط‌های سرد بدون تحرک، از نگاه طب سنتی آسیب‌زا هستند و این عادات می‌توانند مزاج را به سمت سردی و خشکی سوق دهند.
یکی دیگر از عادات خطرناک، بی‌توجهی به پوشش مناسب است و حتی اگر فرد احساس گرما کند، بدن در معرض سرمای شدید قرار می‌گیرد و این می‌تواند زمینه‌ساز بیماری شود.
طب سنتی تأکید دارد که عادات کوچک و به ظاهر بی‌ضرر در زمستان می‌توانند اثرات بزرگی بر سلامت داشته باشند و بنابراین، اصلاح سبک زندگی در این فصل اهمیت ویژه‌ای دارد.
