به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، آلزایمر یک بیماری پیشرونده عصبی و شایع‌ترین دلیل زوال عقل است که باعث می‌شود سلول‌های مغز به مرور زمان از بین برود و باعث ایجاد مشکلاتی در حافظه، تفکر و رفتار بیمار می‌شود؛ به طور کلی علائم آلزایمر از فراموشی متوسط آغاز می‌شود و با پیشرفت این بیماری بیمار توان برقراری ارتباط با محیط پیرامون خود را از دست می‌دهد و حتی در انجام فعالیت‌های روزمره خود نیز دچار مشکل می‌شود.
بر اساس تحقیقات انجام شده، این بیماری به طور معمول در افراد بالای ۶۵ سال بروز می‌کند، اما در جوانان ۳۰ تا ۶۰ ساله دیده شده است که به آن آلزایمر زودرس می‌گویند و حدود پنج درصد بیماران آلزایمر را شامل می‌شود؛ در واقع آلزایمر منجر به مرگ سلول‌های عصبی و از بین رفتن بافت‌ها در سرتاسر مغز می‌شود و با شدت یافتن بیماری، بافت مغز کوچک و نواحی حاوی مایع مغزی – نخاعی بزرگ‌تر می‌شود.
با تشدید علائم بیماری، فرد ممکن است افراد یا مکان‌های آشنا را به یاد نیاورد، این افراد به راحتی گم می‌شوند یا از لوازم به درستی استفاده نمی‌کنند، از همین رو این نیازمند مراقبت و همراهی ویژه‌ای هستند؛ مراقبت از بیماران مبتلا به آلزایمر دشوار است و این افراد می‌توانند حتی به افسردگی نیز مبتلا شوند، همچنین بروز بیماری دو قطبی یا پرخاشگری در آنها دور از انتظار نیست، از همین رو همراهی یک روانشناس یا روانپزشک می‌تواند در این خصوص مؤثر واقع شود.
بیماری آلزایمر، توانایی‌های شناختی و عملکردی مانند تفکر، به یاد آوردن و تعامل، احساسات و خلق و خو و توانایی‌های فیزیکی و حرکتی افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد، ممکن است فرد بیمار بی‌انگیزه شود و تمایلی حتی برای انجام کارهای مورد علاقه خود نداشته باشد، همچنین احتمال می‌رود این افراد واکنش‌هایی در موقعیت‌ها از خود نشان دهند که با ویژگی‌های شخصیتی آنها تطابق ندارد.
بنا بر اعلام پزشکان، برخی عوامل از جمله افزایش سن، سابقه خانوادگی ابتلاء به آلزایمر، آسیب دیدگی‌های شدید سر در گذشته و عوامل محیطی از جمله سبک زندگی می‌تواند در افزایش خطر ابتلای افراد به این بیماری تأثیرگذار باشد و بنابر اعلام متخصصان، علائم آلزایمر و مشکلات اولیه این بیماری شامل قرار دادن اشیا در مکانی نادرست، فراموش کردن نام اشیا، مکان‌ها و انسان‌ها، مشکل در فکر کردن و انتخاب کلمه مناسب، پرسیدن سوالات تکراری، فراموشی گفت‌وگوها یا رویدادهای اخیر است؛ این بیماری یکی از هفت دلیل نخست مرگ‌ومیر در آمریکا محسوب می‌شود و شایع‌ترین علت دمانس در سالمندان است، همچنین این بیماری ششمین علت فوت افراد در کشور به شمار می‌رود.
عملکرد افراد تحت تأثیر پیشرفت تدریجی بیماری
ندا شیخی‌نیا، فوق تخصص مغز و اعصاب و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم‌پزشکی اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار مجله آرونو با اشاره به تعریف بیماری آلزایمر اظهار کرد: به طور کلی زوال عقل یا دمانس به معنای تخریب پیشرونده سلول‌های مغز است که به صورت تدریجی رخ می‌دهد و عملکرد مربوط به سلول‌ها از بین می‌رود و منجر به اختلال در حافظه، توجه، تکلم و اختلالات رفتاری در فرد می‌شود و در نتیجه بر عملکرد روزمره اختلال ایجاد می‌کند.
وی افزود: یکی از شایع‌ترین علل زوال عقل، بیماری آلزایمر است که اغلب بزرگسالان را درگیر می‌کند؛ بیماری آلزایمر یک بیماری مزمن و پیشرونده است که شروعی آرام دارد، به تدریج پیشرفت می‌کند و هر یک از عملکردهای فرد را دچار مشکل می‌کند و اختلال ایجاد شده بر اثر ابتلاء به بیماری آلزایمر در عملکردهایی از جمله حافظه، توجه، تکلم، گفتار، انجام فعالیت‌های روزمره و قضاوت فرد تأثیرگذار است.
فوق تخصص مغز و اعصاب و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم‌پزشکی اصفهان تصریح کرد: آلزایمر در سنین بالاتر از ۶۰ و ۶۵ سال اتفاق می‌افتد و با افزایش سن، احتمال بروز و ابتلاء به این بیماری افزایش می‌یابد، احتمال ابتلای زنان به این بیماری بیشتر است، در یک تا پنج درصد از موارد، تأثیر ژنتیک بر ابتلای به این بیماری دیده می‌شود و در بیماری‌های عصبی، سبک زندگی نامناسب می‌تواند منجر به از بین رفتن سلول‌های مغزی شود.
امید به زندگی افراد مبتلا به آلزایمر، هشت تا ۱۰ سال است
شیخی‌نیا ادامه داد: مطالعات نشان داده است که بیماری‌های قلبی، چاقی، دیابت کنترل نشده، چربی خون و فشار خون بالا می‌توانند خطر ابتلای فرد به بیماری آلزایمر را افزایش دهند، همچنین افسردگی، استعمال سیگار، تحصیلات پایین و فعال نبودن از نظر مغزی از جمله مواردی است که زمینه‌ساز ابتلای افراد به این بیماری می‌شود.
وی گفت: در این میان، داشتن سبک زندگی پویا و فعال، فعالیت‌های اجتماعی، فعالیت‌های فیزیکی و ورزش منظم و داشتن تحصیلات بالاتر، ریسک ابتلای افراد به این بیماری را کاهش می‌دهد یا روند ابتلاء به این بیماری را کندتر می‌کند؛ پیشرفت این بیماری، سرعتی آهسته و کند دارد و به طور معمول بیماران به تدریج دچار مشکل می‌شوند.
فوق تخصص مغز و اعصاب و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم‌پزشکی اصفهان اضافه کرد: به طور معمول امید به زندگی در افراد مبتلا به آلزایمر، هشت تا ۱۰ سال است، اما در مواردی، سه تا ۲۰ سال نیز دیده شده است و این میزان بسته به عواملی از جمله ابتلاء به بیماری‌هایی زمینه‌ای، سبک زندگی و نوع مراقبت متفاوت خواهد بود و در سیر ابتدایی این بیماری، فرد فراموش کردن را تجربه می‌کنند و با پیشرفت بیماری، این فراموشی افزوده می‌شود و این بیماران در پیدا کردن کلمات، تشخیص چهره‌ها، درک خواندن و نوشتن، درک زمان و مکان دچار مشکل می‌شوند.
چه عواملی خطر ابتلاء به بیماری آلزایمر را افزایش می‌دهد؟
میرشهرام صفری، نوروفیزیولوژیست در گفت‌وگو با خبرنگار مجله آرونو با اشاره به بیماری آلزایمر و با بیان اینکه این بیماری به طور معمول در سنین میانسالی و پیری افراد را درگیر می‌کند، اظهار کرد: به منظور پیشگیری از ابتلاء به بیماری آلزایمر، تغییر سبک زندگی و عادات تغذیه‌ای و بهبود محیط زندگی می‌تواند تأثیرگذار باشد و از اواسط میانسالی، از دست دادن شنوایی به میزان ۷ درصد، بالا بودن کلسترول بد خون به میزان ۷ درصد، افسردگی به میزان ۳ درصد، جراحات ضربه‌ای مغز به میزان ۳ درصد، نداشتن فعالیت فیزیکی به میزان ۲ درصد و دیابت به میزان ۲ درصد، می‌تواند خطر ابتلای افراد به بیماری آلزایمر را افزایش دهد.
وی با بیان اینکه به طور کلی، عواملی از جمله چاقی و بی‌تحرکی، مصرف دخانیات و الکل، ابتلاء به بیماری‌های زمینه‌ای از جمله دیابت و فشار خون بالا و داشتن خواب بی‌کیفیت مواردی است که زمینه ابتلای افراد به بیماری آلزایمر را فراهم می‌کند، افزود: بعضی از عوامل از جمله بیماری‌هایی مانند فشار خون و دیابت با مصرف دارو قابل کنترل هستند و افراد درگیر با این بیماری‌ها باید نسبت به طی کردن روند درمانی خود اهتمام ورزند، همچنین داشتن تحرک بالا و ورزش منظم می‌تواند خطر ابتلای افراد به چاقی و اضافه وزن را کاهش دهد و در پیشگیری از ابتلاء به بیماری آلزایمر مؤثر واقع شود.
نوروفیزیولوژیست با اشاره به اینکه در سنین پیری و اواخر زندگی افراد، جدایی یا تنهایی اجتماعی به میزان ۵ درصد، آلودگی هوا به میزان ۳ درصد و از دست دادن بینایی به میزان ۲ درصد می‌تواند خطر ابتلای افراد به آلزایمر را افزایش دهد و بر اساس مطالعات انجام شده تخمین زده می‌شود که تا سال ۲۰۵۰ تعداد افراد مبتلا به آلزایمر در جهان به سه برابر میزان فعلی برسد، تصریح کرد: افرادی که با کاهش شنوایی مواجه هستند، باید از وسایل کمکی مانند سمعک استفاده کنند تا ذهن آنها دیرتر روند پیری را طی کند، چراکه پیر شدن مغز از جمله دیگر عوامل ابتلای افراد به آلزایمر محسوب می‌شود.
تأثیر تغذیه، ویتامین D و داشتن خواب باکیفیت بر بیماری آلزایمر
صفری با بیان اینکه بر اساس آمارهای موجود این بیماری بیشتر زنان را درگیر می‌کند، ادامه داد: افراد به منظور پیشگیری از ابتلاء به این بیماری، داشتن خواب باکیفیت و کافی را باید مدنظر قرار دهند و شرایط را برای افزایش کیفیت خواب خود فراهم کنند، همچنین پرهیز از مصرف دخانیات و الکل باید مدنظر افراد قرار گیرد.
وی با اشاره به اینکه کمبود ویتامین D نیز می‌تواند خطر ابتلای افراد به بیماری آلزایمر را به میزان ۴۰ درصد افزایش دهد، گفت: افرادی که بدن آنها با کمبود این ویتامین مواجه است، می‌توانند از مواد غذایی حاوی این ویتامین یا مکمل‌های موجود در داروخانه‌ها استفاده کنند و مصرف مواد غذایی از جمله ماهی، جگر و تخم مرغ می‌تواند در تأمین ویتامین D بدن افراد مؤثر واقع شود.
نوروفیزیولوژیست با بیان اینکه استرس و اضطراب از جمله عواملی است که می‌توانند به سلول‌های ذخیره کننده حافظه مغز آسیب وارد کنند و منجر به افزایش خطر ابتلاء به بیماری آلزایمر شوند، اضافه کرد: یک سوم از موارد ابتلاء به این بیماری با تغییر عادت‌ها و عوامل محیطی قابل پیشگیری است و افراد می‌توانند با داشتن رژیم غذایی مدیترانه‌ای تا حدی از ابتلاء به این بیماری پیشگیری کنند.
صفری با اشاره به اینکه رژیم غذایی مدیترانه‌ای علاوه بر داشتن خاصیت پیشگیری کننده می‌تواند قابلیت‌های شناختی فرد مبتلا به آلزایمر را نیز تا حد زیادی حفظ کند، افزود: مصرف غذاهای دریایی، غذاهای گیاهی، میوه‌ها، سبزیجات و روغن زیتون، از جمله نکات تغذیه‌ای است که افراد می‌توانند به منظور پیشگیری از ابتلاء به این بیماری آنها را مد نظر قرار دهند.
ابتلای ۵۰ میلیون نفر در سراسر جهان به زوال عقل
برای تشخیص بیماری آلزایمر، پزشکان گزارش بیمار و علائم بالینی او را بررسی می‌کنند و آزمایش و عکس‌برداری‌های مغزی، آزمایش‌های فیزیکی و عصبی، آزمایش‌های پزشکی دمانس، MRI، تصویربرداری CT، تصویربرداری PET ، تصویربرداری FDG و تصویربرداری آمیلوئید می‌تواند به تشخیص این بیماری کمک کند، همچنین پزشکان اذعان دارند که تغییر سبک زندگی و بعضی عادت‌ها و استفاده از مواد غذایی و مکمل‌های مناسب می‌تواند از ابتلاء به این بیماری پیشگیری کند، از همین رو مصرف امگا ۳ ، ویتامین E، داشتن ورزش روزانه و سبک زندگی سالم را توصیه می‌کنند.
همچنین افراد به منظور پیشگیری از ابتلاء به این بیماری می‌توانند توان مغزی خود را تقویت کنند، زبان دیگری به جز زبان مکالمه مادری خود را بیاموزند، از مصرف دخانیات و الکل پرهیز کنند، تحرک کافی داشته باشند، استرس خود را کاهش دهند و عادات تغذیه‌ای خود را به عادات تغذیه سالم و رژیم غذایی مدیترانه‌ای تغییر دهند.
بر اساس تحقیقات انجام شده، داشتن رژیم غذایی غنی از سبزیجات، میوه‌ها، ماهی‌ها و چربی‌های غیراشباع با کاهش ۴۸ درصدی ریسک ابتلاء به بیماری‌های شناختی ارتباط دارد و در رژیم غذایی مدیترانه‌ای نیز استفاده از مقادیر زیاد میوه، سبزیجات، روغن زیتون، لوبیا، غلات و محصولات لبنی کم‌چرب توصیه می‌شود.
همچنین بر اساس آخرین آمار منتشر شده از سازمان جهانی بهداشت در مورد زوال عقل در سال ۲۰۲۰، زوال عقل سندرمی است که منجر به انحطاط تفکر، حافظه، رفتار و انجام فعالیت‌های روزمره می‌شود؛ گرچه زوال عقل بیشتر در دوران سالمندی عارض می‌شود، اما این اختلال بخش طبیعی از پیری نیست، پیش‌بینی می‌شود که حدود ۵۰ میلیون نفر در سراسر جهان به زوال عقل مبتلا باشند و هر سال نزدیک به ۱۰ میلیون نفر به این آمار افزوده می‌شود.
