فاطمه خدادادی در گفت‌وگو با خبرنگار مجله آرونو با اشاره به خستگی تصمیم‌گیری و فرسودگی ذهن اظهار کرد: خستگی تصمیم‌گیری یکی از مفاهیم کلیدی در روان‌شناسی شناختی است که به کاهش توان ذهنی و کیفیت تصمیم‌ها پس از مواجهه مکرر با انتخاب‌های روزانه اشاره دارد و این پدیده نشان می‌دهد که ذهن انسان، برخلاف تصور رایج، ظرفیت محدودی برای تصمیم‌گیری دارد و هر انتخاب، بخشی از انرژی شناختی را مصرف می‌کند.
وی با بیان اینکه در دنیای مدرن، افراد روزانه با صدها انتخاب روبه‌رو هستند و این انتخاب‌ها از انتخاب لباس، پاسخ به پیام‌ها و تنظیم برنامه روزانه گرفته تا تصمیم‌های پیچیده‌تری مانند مدیریت روابط، امور مالی، یا مسیر شغلی را در برمی‌گیرد، افزود: این انباشت انتخاب‌ها، ذهن را به تدریج فرسوده می‌کند و باعث می‌شود فرد در ساعات پایانی روز، تصمیم‌هایی سطحی، عجولانه یا حتی اشتباه بگیرد.
روانشناس بالینی با اشاره به اینکه خستگی تصمیم‌گیری با کاهش عملکرد نواحی پیش‌پیشانی مغز مرتبط است، تصریح کرد: این بخش مسئول ارزیابی گزینه‌ها، کنترل تکانه‌ها و برنامه‌ریزی است و وقتی این ناحیه دچار خستگی شود، فرد ممکن است از تصمیم‌گیری اجتناب کند، آن را به تعویق بیندازد یا به گزینه‌ای که کمترین مقاومت را دارد بسنده کند.
تصمیم‌گیری، اراده و آسیب‌پذیری در برابر وسوسه / خستگی تصمیم‌گیری نه‌تنها در زندگی شخصی، بلکه در محیط‌های حرفه‌ای نیز تأثیرگذار است
خدادادی ادامه داد: یکی از پیامدهای مهم پدیده خستگی تصمیم‌گیری، تضعیف اراده و کاهش مقاومت در برابر وسوسه‌ها است و تحقیقات نشان داده است که افراد پس از تصمیم‌گیری‌های متعدد، در برابر انتخاب‌های ناسالم مانند خوردن غذاهای پرکالری یا خریدهای غیرضروری آسیب‌پذیرتر می‌شوند و این امر به ویژه در عصر مصرف‌گرایی و تبلیغات هدفمند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
وی با بیان اینکه خستگی تصمیم‌گیری نه‌تنها در زندگی شخصی، بلکه در محیط‌های حرفه‌ای نیز تأثیرگذار است، گفت: مدیران، پزشکان، پرستاران، معلمان و حتی والدین که با تصمیم‌های مکرر و حساس مواجه هستند، در معرض خطر بالای این پدیده قرار دارند و این امر می‌تواند منجر به اشتباهات حرفه‌ای، کاهش کیفیت خدمات و فرسودگی شغلی شود.
روانشناس بالینی با اشاره به اینکه برای مقابله با این پدیده، توصیه می‌شود که تصمیم‌های مهم در ساعات اولیه روز گرفته شوند، اضافه کرد: در ساعات ابتدایی صبح، ذهن هنوز تازه است و منابع شناختی در سطح مطلوبی قرار دارد و کاهش تعداد انتخاب‌های روزمره مانند ساده‌سازی لباس، وعده‌های غذایی یا تنظیمات دیجیتال، می‌تواند به حفظ انرژی ذهنی کمک کند.
راهکارهایی برای حفظ انرژی شناختی / ضرورت شناخت و پذیرش محدودیت‌های ذهنی برای پیشگیری از خستگی تصمیم‌گیری
خدادادی با بیان اینکه تمرین‌های ذهن‌آگاهی، خواب کافی و ایجاد ساختارهای محیطی از راهکارهای مؤثر در کاهش فشار تصمیم‌گیری است، افزود: استفاده از چک‌لیست‌ها، برنامه‌ریزی از پیش و تعیین اولویت‌ها می‌تواند بار شناختی را کاهش دهد و کیفیت تصمیم‌ها را حفظ کند و حتی طراحی محیط‌های کاری با حداقل حواس‌پرتی، نقش مهمی در این زمینه دارد.
وی با بیان اینکه برخی برندها و افراد موفق، از این اصل برای بهینه‌سازی عملکرد خود استفاده کرده‌اند، تصریح کرد: به عنوان مثال، استیو جابز و باراک اوباما، لباس‌های روزانه خود را ساده و تکراری انتخاب می‌کردند تا انرژی ذهنی آنها صرف تصمیم‌های مهم‌تر شود و این رویکرد، نشان‌دهنده آگاهی از ارزش منابع شناختی و تلاش برای حفظ آنها است.
روانشناس بالینی با تاکید بر اینکه شناخت و پذیرش محدودیت‌های ذهنی، گامی مهم در خودمراقبتی روانی است، تاکید کرد: خستگی تصمیم‌گیری یادآور این حقیقت است که انسان دارای ظرفیت محدود است و مدیریت این ظرفیت، کلید سلامت روان، رضایت فردی و عملکرد مؤثر در زندگی روزمره است.
