به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، امروزه مقابله با آلودگی‌های جوی یکی از دغدغه‌های اصلی جوامع در مسیر توسعه و پیشرفت است، در واقع هرگونه توسعه و پیشرفتی نیازمند توجه خاص به مؤلفه‌های بهداشت و محیط‌زیست سالم است، سطح بالای سلامت و بهداشت در جامعه که از عوامل توسعه پایدار به‌حساب می‌آید، رابطه مستقیمی با آلودگی هوا دارد.
آلودگی هوا به طور عمده ناشی از پدیده شهرنشینی است که با توسعه شهرها و تبدیل آن به کلان‌شهرها اثرات خود را بیشتر نشان می‌دهد و ما را با اثرات شدیدتری از آلودگی هوا روبه‌رو می‌کند، از طرفی متمرکز شدن بی‌رویه صنایع و به وجود آمدن بی‌قاعده کارخانه‌ها از عوامل دیگر افزایش این آلودگی‌هاست که باید برای توسعه آن پیوست محیط زیست نیز در نظر گرفته شود تا آلودگی‌های ناشی از صنایع کنترل شود.
کاهش آلودگی هوا در بخش حمل‌ونقل موضوع بسیار حیاتی بوده که نیازمند رویکردهای چندگانه و هماهنگ است، آلودگی هوا ناشی از حمل‌ونقل می‌تواند به طور مستقیم بر سلامت انسان‌ها و محیط‌زیست تأثیر گذارد، از همین رو در چندین سال گذشته با ترویج فرهنگ استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی و کاهش استفاده از خودروهای شخصی روبه‌رو بوده‌ایم تا بتوانیم شاهد کاهش آلاینده‌های جوی و آلودگی هوا باشیم، اما با وجود تمام تلاش‌ها و اقدامات انجام شده همچنان با مسئله هوای ناسالم روبه‌رو هستیم و این امر بیانگر چندجانبه بودن مسئله آلودگی هوا است که باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد، زیرا آلودگی هوا چالشی است که گریبان‌گیر تمام افراد جامعه از کودکان و سالمندان گرفته تا کارمندان و محصلان می‌شود.
تأثیر استفاده از حمل‌ونقل عمومی بر کاهش ترافیک شهری و کنترل آلودگی هوا
جواد، دانشجویی که ۲۱ سال سن دارد و بیشتر روزها مسیر خانه تا دانشگاه را با استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی طی می‌کند، درباره تأثیر استفاده از حمل‌ونقل عمومی بر کاهش آلودگی هوا به خبرنگار مجله آرونو می‌گوید: استفاده از حمل‌ونقل عمومی مزایای متعددی همچون کاهش ترافیک شهری، عبور و مرور سریع‌تر، پرداخت هزینه به صرفه و کاهش آلودگی هوا دارد، ضمن اینکه این وسایل حمل‌ونقل در دسترس تمام مردم قرار دارد.
وی پیرامون ترویج فرهنگ استفاده از حمل‌ونقل عمومی بیان می‌کند: افزایش ناوگان و افزایش زمان فعالیت حمل‌ونقل عمومی و اجرایی کردن طرح‌هایی همچون رایگان شدن حمل‌ونقل عمومی برای دانش‌آموزان و دانشجویان از راهکارهای ساده و مؤثر برای ترویج فرهنگ استفاده عمومی از وسایل حمل‌ونقل است، همچنین نیاز است در مدارس این موضوع فرهنگ‌سازی شود و آموزش‌های لازم برای داشتن هوایی سالم به آنها ارائه شود.
با وجود حجم ترافیک و آلودگی شهری بهتر است از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنیم
محمدمهدی، جوان محصلی که ۱۹ ساله سن دارد، درباره اهمیت استفاده از حمل‌ونقل عمومی و رابطه آن با کاهش آلودگی هوا به خبرنگار مجله آرونو می‌گوید: در شرایط کنونی با وجود این حجم از ترافیک و آلودگی شهری بهتر است که از وسایل نقلیه عمومی همچون مترو و دستگاه‌های اتوبوس استفاده کنیم، در این صورت سریع‌تر به مقصد می‌رسیم و به کاهش آلودگی هوا به ویژه در مناطق پرجمعیت نیز کمک شایانی می‌شود.
وی با بیان اینکه باید فرهنگ استفاده از حمل‌ونقل عمومی ترویج پیدا کند، ادامه می‌دهد: نیاز است فرهنگ استفاده از وسایل نقلیه در سطح جامعه رواج پیدا کند تا استفاده از حمل‌ونقل عمومی در اولویت تمام افراد قرار گیرد.
لزوم ترویج فرهنگ استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی در راستای کاهش آلودگی هوا
سیدحسین، جوانی کارمند که هر روز مسیر خانه تا محل کار خود را با مترو طی می‌کند، به خبرنگار مجله آرونو می‌گوید: برای ترویج فرهنگ استفاده از حمل‌ونقل عمومی باید از ظرفیت رسانه‌ها و جایگاه‌های تبلیغاتی شهری استفاده کرد، علاوه بر آن باید در مدارس فرهنگ‌سازی لازم صورت گیرد و در سطح جامعه افرادی که استفاده بیشتری از وسایل نقلیه عمومی دارند، مورد تشویق و پاداش قرار گیرند.
وی می‌افزاید: با توجه به افزایش نیاز عموم مردم به حمل‌ونقل و عبور و مرور شهری می‌طلبد کمیت و کیفیت سیستم حمل‌ونقل عمومی تقویت و با افزایش تعداد دستگاه‌های اتوبوسرانی، دستگاه‌های قدیمی از چرخه فعالیت خارج شود، زیرا حفاظت از محیط‌زیست امری ضروری است و استفاده از حمل‌ونقل عمومی استاندارد در این راستا زمینه‌ساز کاهش و کنترل آلودگی خواهد بود.
اقدامات مناسبی برای ارتقای سیستم حمل‌ونقل عمومی انجام شده است، اما می‌طلبد ارتقای آن همگام با تغییرات، خواسته‌ها و دغدغه‌های محیط‌زیستی باشد
سعید، راننده شرکت اتوبوسرانی که ۱۷ سال سابقه فعالیت دارد، درباره اهمیت استفاده شهروندان از حمل‌ونقل عمومی به خبرنگار مجله آرونو می‌گوید: حمل‌ونقل عمومی امکان ویژه‌ای برای افراد فراهم می‌کند که با استفاده از آن به نوعی زندگی ساده‌تری داشته باشند، قرار نگرفتن در معرض ترافیک و سختی‌های رانندگی در مناطق پرترافیک، نداشتن استهلاک خودرو و به نوعی داشتن آرامش‌خاطر بخشی از مزایای استفاده از سیستم حمل‌ونقل عمومی محسوب می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: همواره اقدامات مناسبی برای ارتقای سیستم حمل‌ونقل عمومی انجام شده است، اما با توجه به تغییر سبک زندگی افراد و افزایش دغدغه‌ها و ترافیک در شهرها به ویژه در کلان‌شهرها می‌طلبد سیستم حمل‌ونقل عمومی بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد و ارتقای آن همگام با تغییرات، خواسته‌ها و دغدغه‌های محیط‌زیستی باشد.
راهبر ناوگان اتوبوسرانی اصفهان با اشاره به اینکه امروزه بسیاری از دانش‌آموزان و دانشجویان از سیستم حمل‌ونقل عمومی برای رسیدن به مقصد خود استفاده می‌کنند، عنوان می‌کند: مد نظر قرار دادن زمان‌بندی ویژه برای ساعات پر تردد از روز می‌تواند راهکار مناسبی برای ترویج فرهنگ استفاده از سیستم حمل‌ونقل عمومی باشد، همچنین باید زمان استفاده از وسایل نقلیه عمومی به ویژه در ساعات پایانی شب افزایش پیدا کند تا افراد در این زمان‌ها نیز کمتر از خودروهای شخصی استفاده کنند.
برای کنترل و مدیریت مسئله آلودگی هوا به زمان قابل توجهی نیاز داریم
رسول شریفی، دکتری تخصصی جغرافیا و عضو انجمن آموزش محیط‌زیست و توسعه پایدار ایران درباره ضرورت کنترل و کاهش آلودگی هوا به خبرنگار مجله آرونو می‌گوید: آلودگی هوا فرایندی طولانی مدت و تدریجی دارد و برای کنترل و مدیریت آن به زمان قابل توجهی نیاز داریم، زیرا حوزه شهرسازی، صنعت و فناوری به یکدیگر گره خورده است و همگی تأثیرات مستقیم یا غیرمستقیم بر محیط‌زیست دارند.
وی با اشاره به تغییر و تحول در جامعه و بررسی علل به وجود آمدن آلودگی شهری می‌افزاید: تا حدود سال ۱۳۰۰، نظام کشاورزی و دامپروری در کشور وجود داشت و متناسب با آن شهرهای کوچکی به وجود آمد و سیستم حمل‌ونقل اقتضای زمان با توجه به وضعیت امنیت شامل مسیرهای کوتاه و باریک بود و وسیله نقلیه عموم مرد چهارپایانی همچون اسب بوده است.
عضو انجمن جغرافیایی ایران ادامه می‌دهد: از حدود سال ۱۳۰۰ با ورود صنعت به ایران شاهد تغییر تمایل افراد به استفاده از خودروها هستیم که به تدریج سیستم حمل‌ونقل در کشور را دچار تغییراتی کرد و متناسب با آن خیابان‌ها و میادین متعددی ساخته شد و فضای عبور و مرور در شهرها گسترش پیدا کرد، حتی با گسترش شهرها و مناطق پرجمعیت، میان شهرهای مجاور مسیرهای رفت‌وآمد شکل گرفت، به همین دلیل در خارج از شهرها نیز ساخت‌وساز به وجود آمد و بعضی خانه‌ها یا کارخانه‌های صنعتی در فضای بین شهری ساخته شدند.
شریفی با بیان اینکه کشور ایران نفت‌خیز بوده است و وجود چنین منابع غنی در کشور موجب فراهم شدن سوخت ارزان و مناسب برای تمام شهروندان شده است، عنوان می‌کند: با گسترش سیستم حمل‌ونقل خودرویی و افزایش تعداد خودروها در شهرها، پارکینگ‌ها به وجود آمد و با تدریج با چالش‌هایی همچون ترافیک و افزایش آلودگی هوا مواجه شدیم.
وی اضافه می‌کند: تا حدود سال ۱۴۰۰ نیز زمان آغاز ارائه راهکارهایی همچون روزهای بدون خودرو و ترویج استفاده از دوچرخه برای داشتن هوایی پاک بود، اما پس از آن به موج سوم که تحت عنوان فناوری است، وارد شده‌ایم که بسیار با زندگی انسان‌ها عجین شده است، در واقع پس از مدت طولانی که به دنبال گسترش صنعت رفتیم، متوجه آسیب‌های ناشی از آن به محیط‌زیست شدیم، از طرفی با گسترش شهرها دست به نابودی فضاهای سبز زدیم و آلودگی هوا را ایجاد کردیم، بنابراین به نوعی قصد داریم به محیط‌زیست بازگردیم.
فناوری‌های جدید به کمک انسان می‌آید و مشکل آلودگی هوا را رفع می‌کند / می‌توان امید داشت وضع آلودگی هوا در سال‌های آینده بهتر و حتی رفع شود
عضو انجمن آموزش محیط‌زیست و توسعه پایدار ایران خاطرنشان می‌کند: با این وجود دیگر امکان افزایش بزرگراه‌ها و گسترش حمل‌ونقل نیست، بنابراین باید به سمت ایجاد شهرهای فناورانه پیشروی کنیم تا مسئله ترافیک خودروها کاهش پیدا کند، برای مثال هوشمندسازی خدمات اداری و رفاهی و استفاده از دولت الکترونیک یا خریدهای اینترنتی مصداقی از سیستم فناورانه است که عبور و مرور افراد در شهر را کاهش می‌دهد.
شریفی با تاکید بر اینکه به نظر می‌رسد در چند سال آینده فناوری‌های جدید به کمک انسان بیاید و مشکل آلودگی هوا را رفع کند، می‌افزاید: با استفاده از فناوری‌های جدید و ایجاد تغییراتی در زمینه کنترل و مدیریت حمل‌ونقل می‌توانیم شاهد کاهش آلودگی هوا باشیم؛ اگرچه با گسترش فناوری‌های نوین در چندین سال آینده، چالش‌های صنعت رفع خواهد شد و شاید دیگر آلودگی هوا به عنوان مشکل شهری مورد توجه قرار نگیرد، اما مشکلات جدیدتری در فضای فرهنگی-اجتماعی، روابط خانوادگی و میان فردی به وجود می‌آورد.
وی با بیان اینکه با وجود راهکارهای جدید کنترل و مدیریت فضای شهری می‌توان امید داشت که وضع آلودگی هوا در سال‌های آینده بهتر و حتی رفع می‌شود، تاکید می‌کند: می‌توان به‌جای استفاده از سوخت‌های فسیلی، از دستگاه‌های حمل‌ونقل جدید با انرژی پاک همچون استفاده از نور خورشید یا خودروهای هیبریدی استفاده کرد، علاوه بر این استفاده از دوچرخه و پیاده‌روی منظم نیز توصیه شده است و موجب فراهم کردن هوایی پاک می‌شود، همچنین گسترش کیفیت فعالیت حمل‌ونقل‌های عمومی نیز می‌تواند بر کاهش میزان آلودگی هوا مؤثر باشد.
هوای پاک، مهم‌ترین نیاز هر شهروند / لزوم استفاده از حمل‌ونقل پاک
حشمت‌الله انتخابی، بنیان‌گذار و عضو جمعیت دوستداران محیط‌زیست پیرامون تأثیر آلودگی هوا بر محیط‌زیست به خبرنگار مجله آرونو می‌گوید: آلودگی هوا، آلودگی آب و آلودگی خاک به ترتیب مهم‌ترین آلودگی‌هایی است که زندگی افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما نخستین شرط حیات، برخورداری از هوای پاک برای تنفس است و آلوده شدن آن مضرات متعددی برای تمام افراد در پی دارد، بنابراین پاک بودن هوا مهم‌ترین نیاز هر شهروندی است.
وی با اشاره به عوامل اصلی ایجاد و افزایش آلودگی هوا می‌افزاید: عوامل متعددی بر افزایش میزان آلودگی هوا مؤثر است که بخشی مربوط به عوامل انسانی همچون فعالیت صنایع و آلودگی ناشی از آن و بخشی مربوط به پدیده‌های جغرافیایی همچون خشکسالی در چند سال اخیر است که با افزایش گردوغبار موجب آلوده شدن هوا می‌شود.
فعال محیط‌زیست با بیان اینکه نمی‌توان تنها مصارف عمومی شهروندان را عامل آلوده شدن هوا دانست، ادامه می‌دهد: اگرچه لازم است شهروندان در استفاده از وسایل گرمایشی و حمل‌ونقل روزانه به حفظ محیط‌زیست توجه کنند، اما از طرفی می‌طلبد که مسئولان مربوطه نیز با برنامه‌ریزی دقیق و فراهم کردن زیرساخت‌ها سعی بر کنترل و کاهش آلودگی هوا داشته باشند و بدون شک اجرایی شدن و رعایت «قانون هوای پاک» تأثیر بسزایی بر وضعیت هوا دارد.
انتخابی با تاکید بر اینکه به طور قطع در جامعه کنونی تمام افراد نیاز به استفاده از وسایل حمل‌ونقل دارند و زندگی بدون آن شاید امکان‌پذیر نباشد، عنوان می‌کند: بر این اساس باید بر استفاده از خودروهای پاک و افزایش کیفیت وسایل نقلیه در راستای کاهش آسیب به محیط‌زیست توجه شود.
وی اضافه می‌کند: لازم است شرایط عبور و مرور در شهرها را از خودرومحوری به ویژه استفاده از خودروهای شخصی کاهش دهیم و به سمت استفاده از وسایل حمل‌ونقل پاک همچون دوچرخه یا وسایل نقلیه عمومی گام برداریم، از طرفی نیاز است کمیت و کیفیت وسایل حمل‌ونقل عمومی افزایش پیدا کند و پاسخ‌گوی نیازهای افراد جامعه باشد تا آنها تمایل کمتری نسبت به استفاده از وسایل نقلیه شخصی داشته باشند.
بر این اساس، طی سال‌های اخیر اقدامات بسیار مناسبی برای ارتقای سیستم حمل‌ونقل عمومی در راستای کاهش آلودگی هوا و اجرای قانون هوای پاک صورت گرفته است و با توجه به شرایط کنونی جامعه از جمله افزایش حجم ترافیک و آلودگی هوا می‌طلبد ارتقای سیستم حمل‌ونقل عمومی با توجه به دغدغه‌های شهروندان بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد، شهروندان پای کار حفظ محیط‌زیست و تأمین هوای سالم برای زندگی حال و آینده هستند، اما شاید چالشی که موجب شده است، مسئله آلودگی هوا در سال‌های متمادی توجه تمام شهروندان و مسئولان را به خود جلب کند، نبود هماهنگی و اجرایی نشدن کامل قانون هوای پاک است.
در حالی می‌توانیم امید داشته باشیم که مشکل آلودگی هوا رفع خواهد شد و می‌توانیم نفس‌هایی سرشار از هوای پاک و سالم داشته باشیم که این هدف با عزمی راسخ و همت جمعی پیگیری شود و در این راستا استفاده از حمل‌ونقل عمومی و پاک، کنترل آلودگی صنایع و فرهنگ‌سازی و برای داشتن شهری سالم بسیار تأثیرگذار است.
