به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، آلودگی هوا معضل جدی هر سال شهرهای صنعتی کشور است، در این بین اصفهان از استان‌هایی است که هر سال با موضوع آلودگی هوا در فصول گرم و سرد سال دست به گریبان است و آلایندگی‌ها در تمام سال چهره آسمان را کدر می‌کند و گلوی نصف‌جهان را می‌فشارد، به طوری که با افزایش آلایندگی‌های زیست‌محیطی در فصل بهار و تابستان سال جاری بارها طی هفته‌های متوالی ارقام آلایندگی‌ها به مرز هشدار رسید، چرا که شهر اصفهان از دهه‌های گذشته در مسیر نامتناسبی قرار گرفته و اکنون شهر را به یک بن‌بست زیست‌محیطی کشانده است.
براساس مطالعات و تحقیقات دانشمندان، برای هر آلاینده یک حد مجاز تعریف می‌شود. ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون آلاینده شاخص هوای تهران در روزهای سرد پایتخت است. این آلاینده دارای قطر ۲.۵ میکرون یا کمتر هستند که به طور تقریب یک سی‌ام قطر موی انسان است و به عنوان ذرات ریز (fine) نیز شناخته می‌شود.
مطالعات علمی متعدد درباره ذرات معلق نشان می‌دهد که قرار گرفتن در معرض این آلاینده‌ها، باعث بروز مشکلات زیادی می‌شود. مرگ زودرس در مبتلایان به بیماری‌های قلبی و ریوی، بروز حملات قلبی غیرکشنده، ابتلاء به سرطان ریه، تشدید آسم، کاهش عملکرد ریه و افزایش علائم تنفسی مشکلاتی است که آلودگی هوا برای سلامت انسان ایجاد می‌کند.
شاخص کیفیت هوا (AQI) به پنج دسته اصلی تقسیم‌بندی می‌شود. براساس این تقسیم‌بندی از عدد صفر تا ۵۰ هوا پاک، از ۵۱ تا ۱۰۰ هوا سالم یا متوسط، از ۱۰۱ تا ۱۵۰ هوا ناسالم برای گروه‌های حساس، از ۱۵۱ تا ۲۰۰ هوا ناسالم برای همه گروه‌ها، از ۲۰۱ تا ۳۰۰ هوا بسیار ناسالم و از ۳۰۱ تا ۵۰۰ شرایط کیفی هوا خطرناک است.
گفتنی است در هوای پاک که با رنگ سبز نشان داده می‌شود، شرایط کیفیت هوا مناسب است و خطری برای سلامت انسان ندارد، در هوای سالم که به رنگ زرد شناخته می‌شود، کیفیت هوا قابل قبول و غلظت آلاینده‌ها کمتر از حدی است که بر سلامت انسان تأثیر منفی داشته باشد، اما در هوای ناسالم برای گروه‌های حساس که به رنگ نارنجی نشانه‌گذاری می‌شود، مقدار AQI بین ۱۰۱ تا ۱۵۰ قرار می‌گیرد که در نتیجه آن گروه‌های حساس اثرپذیری بیشتری از آلودگی هوا خواهند داشت.
در هوای ناسالم که به رنگ قرمز است، همه افراد جامعه در معرض مخاطرات ناشی از آلودگی هوا قرار می‌گیرند و حتی ممکن است گروه‌های حساس دچار عوارض شدیدتری شوند، افزون بر این در هوای بسیار ناسالم که به رنگ بنفش نشان داده می‌شود و عدد AQI بین ۲۰۱ تا ۳۰۰ قرار می‌گیرد، احتمال بروز عوارض جدی برای سلامت افراد جامعه افزایش می‌یابد.
وضعیت شاخص کیفی هوای اصفهان به تفکیک ۶ ماهه سال ۱۴۰۳
جمشید لقایی، مسئول امور کنترل کیفیت هوا در معاونت حمل‌ونقل شهرداری اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار مجله آرونو درباره وضعیت سنجش کیفت هوای کلانشهر اصفهان طی مدت ۱۸۶ روز، از ابتدای فروردین تا سی‌ویکم شهریور سال جاری، اظهار می‌کند: تعداد پنج روز هوای پاک، ۶۷ روز هوای قابل قبول (زرد)، ۷۲ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس (نارنجی)، ۳۵ روز هوای ناسالم برای عموم (قرمز) و هفت روز بسیار ناسالم (بنفش) را تجربه کرد.
وی می‌افزاید: نگاهی به وضعیت کیفی هوای شهر اصفهان در مدت مشابه سال گذشته نشان می‌دهد که این کلانشهر از ابتدای فروردین تا سی‌ویکم شهریور سال ۱۴۰۲؛ سه روز هوای پاک، ۷۰ روز هوای قابل قبول (سالم)، ۶۰ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس (نارنجی)، ۴۰ روز هوای ناسالم برای عموم (قرمز) و ۱۳ روز بسیار ناسالم (بنفش) داشته است.
مسئول امور کنترل کیفیت هوا در معاونت حمل‌ونقل شهرداری اصفهان تصریح می‌کند: بر اساس اطلاعات دریافتی از ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوا در نخستین ماه بهار ۱۴۰۳ هیچکدام از روزهای نصف‌جهان در وضعیت بسیار ناسالم (بنفش) ثبت نشده‌اند.
وی ادامه می‌دهد: مطابق با داده‌ها و اطلاعات آماری ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوای شهرداری اصفهان یک روز شرایط ناسالم برای عموم (قرمز)، پنج روز ناسالم برای گروه‌های حساس (نارنجی)، ۲۱ روز قابل قبول (زرد) و چهار روز هوای پاک طی مدت مذکور در شهر اصفهان ثبت شده است.
لقایی با اشاره به مقایسه وضعیت هوای شهر در اردیبهشت سال جاری نسبت به سال گذشته می‌گوید: در فصل بهار به طور معمول به دلیل ناپایداری‌های جوی و وزش باد مداوم با سرعت بیشتر نسبت به سایر ماه‌های سال کیفیت هوای بهتری را در شهر اصفهان شاهد هستیم، اما در سال‌های اخیر گاهی در این فصل فعال شدن کانون‌های تولید ریزگرد طبیعی را داشته‌ایم که منجر به کاهش کیفیت هوا شده است.
وی با بیان اینکه سال گذشته آغاز زودهنگام فصل گرما و سایر عوامل آلاینده، منجر به رشد غلظت آلاینده ازن به سطوح ناسالم شد، عنوان می‌کند: اردیبهشت سال جاری شاهد سطح نسبتاً مطلوبی از کیفیت هوای شهر اصفهان بودیم و تنها سه روز هوای ناسالم (نارنجی)، تعداد ۲۷ روز سالم (زرد) و یک روز پاک (سبز) را تجربه کردیم.
مسئول امور کنترل کیفیت هوا در معاونت حمل‌ونقل شهرداری اصفهان می‌افزاید: بر اساس اطلاعات دریافتی از ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوا در آخرین ماه بهار خرداد ۱۴۰۳ تعداد چهار روز از هوای شهر اصفهان در وضعیت بسیار ناسالم (بنفش) ثبت شدند.
وی تصریح می‌کند: مطابق با داده‌ها و اطلاعات آماری ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوای شهرداری اصفهان، تعداد ۱۱ روز شرایط ناسالم برای عموم (قرمز)، هشت روز ناسالم برای گروه‌های حساس (نارنجی)، هشت روز قابل قبول (زرد) و شاخص کیفیت هیچکدام از روزها با وضعیت هوای پاک (سبز) برای شهریور سال جاری، شهر نصف جهان ثبت نشده است.
لقایی می‌گوید: بر اساس اطلاعات دریافتی از ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوا در دومین ماه تابستان مرداد ۱۴۰۳ تعداد یک روز از هوای شهر اصفهان در وضعیت بسیار ناسالم (بنفش) ثبت شدند، مطابق با داده‌ها و اطلاعات آماری ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوای شهرداری اصفهان، تعداد ۱۱ روز شرایط ناسالم برای عموم (قرمز)، شمار ۱۶ روز ناسالم برای گروه‌های حساس (نارنجی)، سه روز قابل قبول (زرد) و شاخص کیفیت هیچ کدام از روزها با وضعیت هوای پاک (سبز) طی مرداد سال جاری برای شهر نصف جهان ثبت نشده است، شهریور سال جاری در شرایطی به پایان رسید که شاخص کیفیت هیچکدام از روزها، با وضعیت هوای پاک (سبز) برای شهر نصف‌جهان ثبت نشده است.
وی ادامه می‌دهد: مطابق با داده‌ها و اطلاعات آماری ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوای شهرداری اصفهان، تعداد یک روز شرایط ناسالم برای عموم (قرمز)، شمار ۲۶ روز ناسالم برای گروه‌های حساس (نارنجی)، چهار روز قابل قبول (زرد) و شاخص کیفیت هیچکدام از روزها با وضعیت هوای پاک (سبز) برای شهر نصف‌جهان ثبت نشده است.
مسئول امور کنترل کیفیت هوا در معاونت حمل‌ونقل شهرداری اصفهان در پاسخ به پرسشی مبنی بر تناقض اطلاعات آمارهای دریافتی شاخص روزهای سالم، ناسالم (قرمز و نارنجی) و هوای پاک، سنجش کیفیت هوای ایستگاه‌های فعال محیط‌زیست استان با شهرداری طی شش ماهه نخست سال جاری، تاکید می‌کند: از ۱۳ ایستگاه فعال کیفیت سنجش هوا شهرداری اصفهان، ایستگاه خیابان ۲۵ آبان به دستگاه آنالایزر سنجش ازن متصل است که میزان روزهای بسیار ناسالم را گزارش و ثبت می‌کند.
وی تصریح می‌کند: در فصل‌های بهار و تابستان که روزهای گرم سال زودهنگام یا دیرتر آغاز می‌شود، به دلیل انتشار گازهای ازن به عنوان آلاینده غالب در اوج گرمای هوا با روزهای بسیار ناسالم (بنفش) و ناسالم (قرمز) مواجه هستیم، لذا اختلاف در ثبت اعداد و تعداد روزهای سالم، ناسالم و پاک، بین دستگاه‌های شاخص کیفی شهرداری و محیط‌زیست اصفهان ایجاد خواهد شد.
لقایی درباره اهمیت راه‌اندازی ایستگاه‌های کنترل کیفیت هوا در معاونت حمل‌ونقل شهرداری اصفهان، خاطرنشان می‌کند: ساخت و بهره‌برداری این ایستگاه‌ها نیازمند هزینه‌های بسیاری است و با توجه به بودجه‌ها، اداره محیط‌زیست استان نمی‌توانست توسعه ایستگاه‌ها را در دستور کار خود قرار دهد، لذا شهرداری اصفهان برای خدمات و کمک‌رسانی، راه‌اندازی تعداد ۱۳ ایستگاه سنجش کیفیت هوا را در سطح شهر انجام داد.
۱۱۰ روز هوای ناسالم در نیمه نخست سال جاری در اصفهان ثبت شد
منصور شیشه‌فروش، مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار مجله آرونو درباره وضعیت هوای کلانشهر اصفهان در نیمه نخست سال جاری بر پایه آمار اداره کل حفاظت محیط زیست استان، می‌گوید: در ۶ ماه نخست سال جاری بیش از ۱۱۰ روز هوای ناسالم در اصفهان ثبت شده است.
وی با اشاره به افزایش روزهای ناسالم کلانشهر اصفهان طی نیمه نخست سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، عنوان می‌کند: طی سال جاری با محاسبه شاخص ازن به عنوان یک آلاینده ثانویه تعداد ۱۱۰ روز هوای ناسالم در اصفهان ثبت شده است.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان می‌افزاید: بر پایه آمار اداره کل حفاظت محیط زیست استان طی مدت ۱۸۶ روز، از ابتدای فروردین تا سی‌ویکم شهریور سال جاری، تعداد ۵۷ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس، هفت روز هوای ناسالم برای عموم و مابقی روزهای سالم بوده است.
وی درباره علت و منشأ آلایندگی هوای اصفهان در نیمه اول و دوم سال، تصریح می‌کند: علت آلودگی هوا در شش ماه اول سال، وجود کانون‌های گردوغبار و بیابانی در مناطق اطراف اصفهان است، چرا که طی شرایط جغرافیایی و استقرار استان در منطقه خشک و نیمه‌خشک بر اثر خشکی رودخانه زاینده رود، اراضی رها شده و کشت نشده به دلیل کمبود منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی، اصفهان در شش ماهه ابتدای سال، تحت‌تأثیر کانون‌های داخلی و نقطه‌ای قرار دارد.
شیشه‌فروش ادامه می‌دهد: اکنون حدود سه میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار از مساحت استان بیابانی است که در ۱۴ کانون بیش از یک میلیون و ۵۰۹ هزار هکتار کانون‌های بحران فرسایش بادی مطالعه و شناسایی شده که برای کنترل اثرات کانون‌ها تاکنون ۳۱۰ هزار هکتار پوشش‌های گیاهی و نهال کاری اجرا شده است، اما اثر چشمگیری در مهار گرد و غبار نداشته است.
وی با بیان اینکه پیامدهای تغییرات اقلیمی شهر و استان اصفهان را طی سال‌های اخیر درگیر کرده است، می‌گوید: شدت موج‌های گرمایی و سرمایی، افزایش وقوع پدیده‌های حدی جوی از جمله سیل، توفان و خشکسالی از اثرات تغییر اقلیم است که به علت انتشار گازهای گلخانه‌ای در جو ایجاد شده است.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان در نظر گرفتن تدابیر لازم برای سازگاری با اثرات تغییرات اقلیم و کاهش اثرات این پدیده، کاهش انتشار آلاینده‌ها و بررسی آسیب‌پذیری جامعه در برابر تغییرات اقلیمی ضروری دانست و بیان می‌کند: با افزایش دما، اقلیم مناطق مختلف و بر هم کنش بین جو و اقیانوس تغییر می‌کند و اثرات آن وقوع مخاطرات جوی است، این استان علاوه بر متأثر بودن از کانون‌های فرسایش بادی شناسایی شده داخلی، از سمت شمال و شرق در مناطق هم مرز با استان‌های یزد، قم، خراسان جنوبی و سمنان تحت تأثیر کانون‌های گردوغبار است.
وی خاطرنشان می‌کند: لازم است وزارت نیرو و سازمان‌های حفاظت محیط زیست، منابع طبیعی و هواشناسی نسبت به انجام تکالیف ملی در تأمین حقابه های قانونی و زیست محیطی کشاورزی و فضای سبز در حوضه زاینده رود و جلوگیری ازبارگذاری‌ها و مصارف غیرمجاز آب در بالادست رودخانه زاینده‌رود و سایر مناطق و اجرای برنامه جامع مقابله با گرد و غبار با ایجاد سیستم‌های پیش‌بینی، تأمین اعتبار برای کنترل کانون‌های بحرانی فرسایش بادی، اجرای طرح‌های مقابله با بیابان‌زایی، نهال‌کاری و آبخیزداری اقدام کنند.
بر این اساس، امروزه وضعیت آلودگی هوا در بسیاری از کلان‌شهرها به ویژه شهر اصفهان بسیار پیچیده است و به گره‌ای بدل شده که هر سال در این بازه زمانی با آن دست و پنجه نرم می‌کنیم، از این‌رو قانون هوای پاک، کامل‌ترین و جامع‌ترین قانون زیست‌محیطی طی سال‌های اخیر بوده است، چرا که قانون‌گذار قانون را تعیین می‌کند و دستگاه‌های اجرایی موظف هستند، پروژه‌های خود را با توجه به شرایط موجود تعریف کنند، اگر نگاهی جامع به قانون هوای پاک داشته باشیم، این قانون به خودی خود مسئله‌ای را حل نمی‌کند، بلکه نفسش به همکاری تمام دستگاه‌ها و نهادهای اجرایی است تا شاید کورسوی امیدی برای تنفس شهرهای گرفتار در چنگال آلودگی هوا باشد.
