به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، شهرنشینی مستلزم رعایت قوانین و قواعد شهری است و کارشناسان بر این باورند شهرنشینان هنگامی که به حقوق یکدیگر احترام بگذارند و به مسئولیت‌های خویش در برابر شهر و اجتماع عمل کنند، به «شهروند» ارتقا پیدا می‌کنند.
حقوق شهروندی مجموعه حق‌هایی است که هر کدام از شهروندان از آن برخوردارند و باید توسط دیگر شهروندان و حاکمیت رعایت شود، حقوق شهروندی در ایران همچون بسیاری از کشورها پذیرفته شده است که بارزترین و مهمترین نمود آن قانون اساسی است که در اصول ۳۲، ۳۴، ۳۵، ۳۷، ۳۸ و ۳۹ به آن اشاره شده است.
طلاق و مهریه از مهمترین مباحث حقوقی در حوزه خانواده هستند که همواره با چالش‌ها و ابهامات متعددی روبرو بوده‌اند. یکی از موضوعات مهم در این حوزه، بحث اعطای حق طلاق به زن و همچنین مسئله فرار از پرداخت مهریه است که در سال‌های اخیر به معضلی جدی تبدیل شده است.
اگرچه قانونگذار با وضع قوانین مختلف سعی در حمایت از حقوق زوجین داشته، اما همچنان شاهد سوءاستفاده‌هایی مانند معاملات صوری برای فرار از پرداخت مهریه هستیم که عواقب حقوقی و کیفری سنگینی برای مرتکبین به همراه دارد. درک صحیح از ماهیت حقوقی این موضوعات و آشنایی با قوانین مربوطه می‌تواند به کاهش مشکلات و اختلافات زوجین در این زمینه کمک شایانی کند.
دادن حق طلاق به زن، حق طلاق مرد را سلب می‌کند؟
پریا آراسته، پژوهشگر حقوق در پاسخ به اینکه آیا با دادن حق طلاق به زن، حق طلاق مرد سلب می‌شود؟ به خبرنگار مجله آرونو می‌گوید: حق طلاق یکی از موضوعات مهم در حقوق خانواده است که گاهی با سو تفاهم‌هایی همراه می‌شود. نکته اساسی این است که حق طلاق به‌طور ذاتی قابل انتقال به غیر نیست و آنچه در عمل اتفاق می‌افتد، اعطای وکالت در طلاق است، نه انتقال اصل حق طلاق.
وی در خصوص تفاوت بین انتقال حق طلاق و وکالت در طلاق می‌افزاید: وقتی مردی به همسرش «حق طلاق» می‌دهد، در واقع به او وکالت داده تا در شرایط خاص، از طرف او اقدام به طلاق کند. این وکالت به هیچ وجه حق اصلی طلاق را از مرد سلب نمی‌کند و او همچنان می‌تواند در هر زمان که مایل باشد، برای طلاق اقدام کند؛ این موضوع شبیه وکالت دادن در سایر امور است که موکل همچنان حق انجام آن کار را دارد.
چگونه در شروط ضمن عقد حق طلاق را بنویسیم؟
این پژوهشگر حقوق درباره نکات مهم در تنظیم سند وکالت برای حق طلاق تصریح می‌کند: در تنظیم اسناد حقوقی مربوط به این موضوع، باید دقت کرد که عبارت‌پردازی صحیح استفاده شود. نوشتن عباراتی مانند «حق طلاق به زوجه اعطا شد» از نظر حقوقی نادرست است و هیچ اثر قانونی ندارد؛ در عوض، باید به صراحت از عبارت «وکالت در طلاق» استفاده کرد و شرایط و حدود این وکالت به روشنی مشخص شود.
فرار از پرداخت مهریه
وی در خصوص پدیده فرار از دین مهریه و چالش‌های حقوقی آن اضافه کرد: یکی از معضلات اساسی در موضوع مهریه، مسئله «عند الاستطاعه» است. در این نوع از تعیین مهریه، مرد موظف است در زمانی که توانایی مالی پیدا می‌کند، مهریه را پرداخت نماید. این ابهام در زمان‌بندی پرداخت، خود به تنهایی می‌تواند دستاویزی برای افراد سودجو شود تا از پرداخت مهریه شانه خالی کنند، همچنین نبود معیار دقیق برای تشخیص استطاعت مالی، این موضوع را پیچیده‌تر نیز می‌کند.
در همین راستا، آراسته با اشاره به معامله صوری و فرار از دین، تاکید می‌کند: در بسیاری از موارد، زمانی که مرد احتمال می‌دهد همسرش قصد مطالبه مهریه دارد، به شیوه‌های مختلف سعی در پنهان کردن یا انتقال اموال خود می‌کند. رایج‌ترین روش، انجام معاملات صوری با افراد مورد اعتماد، به‌طور معمول از اعضای خانواده یا دوستان نزدیک است؛ این معاملات اگرچه در ظاهر به‌طور کامل قانونی به نظر می‌رسند، اما در واقع با هدف فرار از پرداخت دین مهریه انجام می‌شوند.
وی درباره عواقب قانونی و مجازات‌ها معامله صوری برای فرار از پرداختن مهریه، خاطرنشان می‌کند: قانونگذار برای مقابله با این پدیده، مجازات‌های سنگینی در نظر گرفته است. دادگاه می‌تواند معاملاتی که به قصد فرار از دین انجام شده‌اند را باطل اعلام کند و اموال دوباره به مالکیت زوجه درآیند، چراکه طبق ماده ۲۱۸ قانون مدنی ایران، مقرر می‌دارد «هرگاه معلوم شود که معامله با قصد فرار از دین به طور صوری انجام شده، آن معامله باطل است.»
پژوهشگر حقوق در خصوص جرم‌انگاری و مسئولیت کیفری ناشی از معامله صوری برای فرار از پرداختن مهریه اضافه می‌کند: طبق ماده ۲۱ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی، انتقال مال به قصد فرار از ادای دین، جرم محسوب می‌شود، بنابراین معامله به قصد فرار از پرداخت مهریه جرم محسوب شده و پیگرد قانونی دارد.
بنابر آنچه که گفته شد، در مورد حق طلاق، نکته مهم این است که آنچه به زن داده می‌شود در واقع «وکالت در طلاق» است و نه انتقال اصل حق طلاق. این وکالت به هیچ وجه حق مرد را سلب نمی‌کند و تنها اختیاری موازی به زن می‌دهد.
در خصوص مهریه، متن به چالش‌های جدی در زمینه فرار از پرداخت مهریه اشاره می‌کند. معاملات صوری به عنوان یکی از رایج‌ترین روش‌های فرار از پرداخت مهریه معرفی شده که قانونگذار برای مقابله با آن، تدابیر حقوقی و کیفری در نظر گرفته است؛ این تدابیر شامل بطلان معامله صوری و جرم‌انگاری آن می‌شود.
به طور کلی، قانونگذار تلاش کرده است با ایجاد توازن بین حقوق زوجین در مسئله طلاق، همچنین حمایت از حقوق مالی زن در قالب مهریه، چارچوب حقوقی منسجمی را ایجاد کند که هم حافظ حقوق سنتی و هم پاسخگوی نیازهای جامعه امروز باشد.
