به گزارش خبرنگار مجله آرونو، روز معلم یادآور شکوه و عظمت زنان و مردان پاکباخته‌ای است که در طول تاریخ در عرصه تعلیم و تربیت زیباترین جلوه‌های عشق و ایثار را به نمایش گذاشته‌اند و با بهره‌گیری از هنر، علم، تجربه، ایمان به کار و عشق به متعلم، انگشتان و مغزهای کودکان و نوجوانان را در فرایند یاددهی و یادگیری قیمتی ساخته‌اند، زیرا معلم تنها فرد ذی‌صلاح و ذی‌نفوذی است که می‌تواند با شناساندن ارزش‌های اجتماعی، از نسلی به نسلی دیگر، آن‌ها را متناسب با اجتماع و در عین حال روشن فکر، مترقی و متجدد بار آورده و نحوه نگرش به زندگی را تغییر دهد، در چنین رسالتی است که سنگینی و عمق مسئولیت معلمی آشکار می‌شود، چرا که آموخته‌های او مستقیم در خانواده و جامعه منعکس شده و افراد بشر را در ورود بهتر به زندگی فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی یاری رسانده و با پرورش منابع انسانی به توسعه مادی و معنوی جامعه کمک می‌کند.
همان طور که می‌دانید افراد زیادی در سیستم‌های آموزشی مشغول به کار هستند که فعالیت‌هایشان به طور مستقیم و غیرمستقیم بر تربیت دانش‌آموزان تأثیر می‌گذارد، اما در این بین معلم نقش برجسته‌تری دارد، رابطه‌ای که دانش‌آموز با معلم دارد رابطه‌ای باطنی و معنوی است، در این میان، نقش معلم به عنوان یک مهندس آینده‌ساز، بیش از پیش پررنگ می‌شود، معلمی که نه تنها به دانش‌آموزان دانش‌های پایه را آموزش می‌دهد، بلکه به آن‌ها مهارت‌ها و توانایی‌های خودشناسی می‌آموزد که برای موفقیت در آینده‌ای پویا و سازنده به آن نیاز دارند.
معلم و دانش‌آموز دو رکن اصلی در آموزش و پرورش به شمار می‌آیند، تدریس کردن نه تنها یک شغل بسیار حساس و ظریف است، بلکه ایفای نقش در این حرفه کار هر کسی نیست، معلم خوب می‌تواند هر فرد واجد شرایطی باشد که در حوزه تربیتی فعالیت کرده و قصد دارد به موفقیت‌های زیادی در تدریس برسد، اما در دنیایی امروز داشتن یک معلم خوب، مجرب و متخصص، دیگر یک مزیت رقابتی نیست، بلکه یک ضرورت است، معلمی که نه تنها به فرزندان این مرز و بوم درس دهد، بلکه به آن‌ها بیاموزد که چگونه بیاندیشد، چگونه مسئله حل کند و چگونه با چالش‌های کودکانه خود روبه‌رو شود، معلمی که الگوی او باشد و به او انگیزه دهد تا بهترین نسخه از خودش را بسازد.
هنر تدریس با روش‌های نوین و قلب مهربان
در میان تمام علم‌آموزان و ایثارگران دنیای آموزش و ادب به سراغ الهام رجبیان، یکی از معلم جوان، نمونه و برگزیده پایه ابتدایی و برگزیده جشنواره “الف تا” کشوری رفتیم که نه تنها تدریس را یک وظیفه، بلکه رسالتی عاشقانه می‌داند و با بهره‌گیری از روش‌های نوین، آموزش را به بازی، قصه‌های کودکانه، خودشناسی درون انسانی و خودسازی تبدیل کرده است و در این باره به خبرنگار مجله آرونو می‌گوید: ارتباط مؤثر معلم و دانش‌آموز، کلید اصلی موفقیت در فرایند یادگیری است، معلمی که بتواند با دانش‌آموزان ارتباط صمیمانه‌ای برقرار کند، نه تنها به آن‌ها دانش منتقل می‌کند، بلکه به آن‌ها مهارت‌های زندگی، اعتماد به نفس و انگیزه لازم برای رسیدن به اهدافشان را نیز می‌آموزد.
او شغلی معلمی را یک علم، فن و هنری عجین شده با روح انسان قلمداد می‌کند که بیش از خویش به آینده فرزندان می‌اندیشد تا تمام خستگی‌ها را به جان خویش بخرد تا جوانانی را پرورش دهد که فردا برای ایران عزیز، افتخار بیافرینند و ایرانی را سربلند کنند، اظهار می‌کند: ابتدایی‌ترین روزهای زندگی‌ام را در دامان مادری آموزگار و عاشقی شوریده و آگاهی بخش پرورش یافته‌ام، مادری مهربان و دلسوز که سنگ صبوری برای درد دل‌های دانش‌آموزان و مشاوری امین برای خانواده‌ها و همراهی مورد اعتماد و هم‌سفری همدل در سفر به سوی کمال و بالندگی‌ام در انتخاب شغل مهم معلمی بود.
این معلم برگزیده با بیان اینکه معلمی را کاری از جنس مادری می‌بینم، همچون مادری دلسوز که آینده درخشان، پیشرفت و سعادت دانش‌آموزانی که فرزند او محسوب می‌شوند، برایش بهترین آرزوهاست، می‌افزاید: رابطه من با دانش‌آموزنم در طول چند سال خدمت بی‌وقفه یک ارتباط دوستانه و عاطفی است، زیرا به آن‌ها عشق می‌ورزم و همانند فرزندان خودم آن‌ها را دوست دارم، معتقدم معلمی عشق می‌خواهد، چرا که معلم همچون مادری دلسوز و مهربان در گوش دانش‌آموزانش نجوا می‌کند، هیچ‌گاه مأیوس نمی‌شود و از خودگذشته می‌بخشد و بخشیدن را می‌آموزد.
رجبیان ادامه می‌دهد: معتقد هستم که وقتی دانش‌آموز وارد مدرسه می‌شود، رفتار و اخلاق یک معلم بر روحیه و موفقیت او نقش بسزایی دارد، چرا که دوران کودکی اولین و اساسی‌ترین دوره زندگی هر فرد است و پایه رفتاری و شخصیتی در این دوره شکل می‌گیرد و من سعی بر آن دارم که این رابطه عاطفی و صمیمی را برقرار کنم تا دانش‌آموز با علاقه بیشتری به تحصیل ادامه دهد و با ذوق و شوق راهی مدرسه و کلاس درس خود شود.
ارتباط مؤثر کلید یادگیری
او با اشاره به اینکه شغل معلمی، تلخی‌ها و شیرینی‌های خودش را دارد، شیرینی از این بابت که رشد و پیشرفت هر کدام از دانش‌آموزان، آن‌ها را ذوق‌زده می‌کند و سختی‌هایی که بیشتر آن را همه معلمان می‌شناسند، می‌گوید: شیرین‌ترین لحظه برای من لحظه‌ای است که مطلبی را به کودکی یاد می‌دهم و او با تأیید واقعی، سرش را تکان می‌دهد؛ یعنی آن را فراگرفته است.
این معلم مهربان و فداکار در ارتباط با اینکه شغل معلمی، شغلی سرشار از عشق است که مهارت‌های زندگی را به فرزندان یک کشور می‌آموزد، از آن جایی که معلم وقت زیادی را با دانش‌آموزان سپری می‌کند باید مهارت ارتباطی بالایی داشته باشد و به آموزش علاقه‌مند باشد تا بتواند در شرایط سخت، صبر و بردباری از خود نشان دهد، بیان می‌کند: معتقدم که باید یک ارتباط رفاقت‌گونه بین معلم و دانش‌آموز البته توأم با حفظ احترام شکل گیرد، به همین دلیل تمام تلاشم را کرده‌ام با بچه‌های کلاسم رفیق باشم، فکر می‌کنم بهترین نکته در شغل معلمی همین باشد، تا هم دانش‌آموز از یاد گرفتن درس لذت ببرد و هم معلم با عشق تدریس کند و به قدری حس و حال خوشی داشته باشند که حتی گذر زمان را متوجه نشوند.
او که ارتباط مؤثر را کلید یادگیری می‌داند، می‌گوید: مطابق با هنر علم روانشناسی، بلوغ اجتماعی فرایندی است که طی آن فرد یاد می‌گیرد چگونه به طور مؤثر در جامعه فعالیت داشته باشد، این بلوغ توسعه مهارت‌های لازم برای برقراری ارتباط، همکاری و حل تعارض با دیگران است، درک هنجارها و ارزش‌های جامعه و توانایی پیروی از آن‌هاست، بنابراین در مسیر آموزش، رشد و بالندگی خودم در کلاس درس که بی‌گمان سختی‌ها و دغدغه‌هایی وجود دارد، همیشه این نهیب را به خود می‌زنم که تو فردی بالغ هستی و هم‌زمان در مجاور حس و مسئولیت مادرانه به فرزندان این مرز و بوم در کنار تدریس باید درس ایثار، از خودگذشتگی، عزت نفس و اقتدار بدهی.
رجبیان با اشاره به اینکه بشر از نخستین روز خلقت، با تکیه بر توانایی یادگیری و انتقال آموخته‌هایش توانست پیشرفت کند و تمدنی را به‌وجود آورد که ما امروز در آن زندگی می‌کنیم، به طوری که فناوری ساختن ابزارها، دانش‌های نو درباره جهان اطراف و درون و روش‌های اداره شهرها همه با وجود توانایی یادگیری و آموزش به نسل‌های بعد منتقل شد، تصریح می‌کند: معلمان و مربیان دوران کودکی، پایه و اساس رشد اجتماعی و عاطفی کودکان هستند، نحوه تدریس آن‌ها در دوره پیش دبستانی و کلاس اول، نقش مهمی در شکل دادن توانایی‌ها و مهارت‌های کودک ایفا می‌کند، بنابراین رویداد “الف تا” با همین هدف در آموزش و پرورش شکل گرفت تا بتواند تجربیات و ایده‌های موفق حوزه تعلیم را به نمایش گذاشته و ارزیابی کند و ایده‌های مناسب را به اشتراک بگذارد.
«الف تا»، مسیری برای اشتراک‌گذاری ایده‌ها
او به عنوان معلم ممتاز و برگزیده جشنواره “الف تا” کشوری با احساس خرسندی از برپایی رویداد «الف‌تا» که با هدف ایجاد بانک ایده‌ها و تجارب تحول‌آفرین مدرسه‌ای طراحی شده است، به‌گونه‌ای که تمام مدارس کشور به این بانک دسترسی داشته باشند، می‌گوید: برپایی این رویداد بهترین فرصت برای به اشتراک گذاشتن تجربیات معلمان است، چرا که معتقدم در کشورمان، معلمان بسیار باتجربه و توانمندی هستند که آموخته‌های ارزشمند آن‌ها تنها پشت درب‌های کلاس درس باقی می‌ماند و هیچ فردی جزو دانش‌آموزان از آن اطلاعی نداریم و حتی مسیری برای اشتراک‌گذاری چنین ایده‌های وجود ندارد، اما برگزاری جشنواره “الف تا” دریچه‌ای به سوی کمال و بالندگی است که معلمان می‌توانند توانایی‌ها و تجربیات خود را به اشتراک گذاشته و نمونه‌های خوب و برگزیده را به هم بشناسانیم و قله‌هایی بسازیم که برای ساختن هنجارهای نظام تعلیم و تربیت به ما کمک کند.
این معلم منتخب در جشنواره بین‌المللی الف تا در سطح کشور اضافه می‌کند: سال نخست برپایی این رویداد با هدف بررسی و آشنایی با ایده‌ها و تجارب میدانی سایر معلمان به صورت آزاد در جشنواره حضور داشتم، اما در دومین مرحله، طرح آموزشی عزت نفس در کودکان را که طی سال‌ها فعالیت و تجربیات متوالی در کلاس درس تدریس می‌کردم را با هدف انتقال داشته‌ها به سایر معلمان و در جهت پیشرفت و توسعه دانش و بینش دانش‌آموزان مرز و بوم سرزمین ایرانم، ارائه کردم که توانستم حائز رتبه برتر کشوری شوم.
او با بیان اینکه کمبود اعتماد به نفس تنها مختص کودکان و دانش‌آموزان نیست، بلکه تمام افراد بزرگسال هم ممکن است به دلایلی با این ضعف عزت نفس روبه‌رو باشند، می‌گوید: اعتماد به نفس از دوره کودکی سرچشمه می‌گیرد، به همین دلیل بسیار مهم است که از سنین کودکی تقویت شود تا در مراحل بعدی زندگی، زیرا پایه و اساس چگونگی رشد و پیشرفت کودک را تعیین می‌کند، بنابراین تمام دغدغه‌ام در کلاس درس ایجاد و تقویت اعتماد به نفس در شاگردانم بود، به معنی ارزش قائل شدن و داشتن احساس خوب نسبت به خودشان فارغ از نقص‌ها و کمبودها بود، بنابراین تصویری از گل‌هایی را طراحی کردم که هر کدام از آن‌ها نمایانگر یک ویژگی مثبت از ویژگی‌های خداوند است که در وجود ما انسان‌ها نهادینه شده است و تمام افراد با چنین خصوصیات مثبت به این دنیا چشم گشوده‌ایم.
رجبیان می‌افزاید: تمام تصاویر و طرح‌های گل‌ها قبل از آغاز سال تحصیلی و ورود دانش‌آموزان بر دیوار کلاس درس نصب می‌شود، اما با وجود دوخته شدن نگاه کودکانه بر این تصاویر هیچ‌گونه صحبتی ارائه نمی‌شود تا با حضور روزانه شاگردان و لمس گل‌ها، آرام آرام خصوصیات گل‌ها و دلایل خلقت هر کدام توسط خداوند مهربان برای آن‌ها تشریح می‌شود که پروردگار جهان زیبایی‌ها و شگفتی‌های ارزشمندی را در ما انسان‌ها هم آفریده است، بنابراین در چنین مسیری از ویژگی‌های سایر دوستان خود آگاه می‌شوند که چقدر شگفت‌انگیز است که تمام موجودات زیبا و در اوج خلقت و خوبی آفریده شدند، لذا با رشد و بالندگی و تقویت اعتماد به نفس، می‌آموزد که ارتباط را با خودش با خدای خود و انسان‌های اطراف خوب کند.
او ادامه می‌دهد: طی اجرای این طرح در کلاس درس، دانش‌آموزان با ویژگی‌های خوب و ارزشمند و گاهی ایرادات خود و دوستانشان آشنا و آگاه می‌شوند و طی نامه‌ای کوتاه برای یکدیگر خصوصیات را می‌نویسند که در پایان هر نیم‌سال این مباحث جمع‌آوری می‌شود و در کنار کارنامه تحصیلی یک کارنامه آموزشی که خود شاگردان تهیه کردند با هدف شناخت و آگاهی از ویژگی‌ها به آن‌ها ارائه می‌شود، معتقدم دانش‌آموزی که از اعتماد به نفس بالایی برخوردار است، دستیابی به اهداف و رویاهایش به نظرش دست یافتنی است، رسیدن به آن هدف را لیاقت خودش می‌داند، چرا که دانش‌آموزی که از اعتماد به نفس خوبی بهره‌مند باشد، در شرایط سخت هم به سمت هدفش قدم بر می‌دارد.
در این میان نباید فراموش کنیم که معلمی عشق می‌خواهد، عشقی که آموزگار را ایثارگونه در راه علم‌آموزی و ادب پیش ببرد تا بتواند نسلی را تربیت کند که کشور را به بلندای قله‌های پیشرفت برساند و در این مسیر چه بسیار معلمان و اساتیدی که موی سپید کرده‌اند و الگوی معلمان امروز هستند تا با انگیزه از تجربه معلمان دیروز دانش‌آموزان و دانش‌پذیران را به سرمنزل مقصود برسانند و درخت علم و آموزش را پربارتر از قبل پرورش دهند.
گزارش از مریم زنده دل؛ خبرنگار مجله آرونو
