به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، در سال‌های اخیر، مطالعات ژنتیکی نشان داده است که بعضی واکنش‌های آلرژیک به داروها ریشه در ساختار ژنتیکی فرد دارند و این یافته‌ها نشان می‌دهند که غربالگری ژنتیکی پیش از تجویز بعضی داروها می‌تواند از بروز واکنش‌های کشنده جلوگیری کند و در آینده، ادغام تست‌های ژنتیکی در روند نسخه‌نویسی می‌تواند به‌عنوان یک استاندارد ایمنی در پزشکی شخصی‌سازی‌شده مطرح شود.
درک تفاوت میان آلرژی دارویی و عوارض جانبی برای بیماران چالش‌برانگیز است؛ آلرژی دارویی به طور معمول ناشی از فعال‌سازی سیستم ایمنی بدن است و می‌تواند به شکل کهیر، آنافیلاکسی، یا سندروم‌های پوستی شدید بروز کند و در مقابل، عوارض جانبی ممکن است شامل تهوع، خواب‌آلودگی یا افزایش فشار خون باشند که به‌طور مستقیم از اثرات دارو بر فیزیولوژی بدن ناشی می‌شوند و اشتباه در تشخیص این دو می‌تواند منجر به قطع بی‌مورد داروهای مؤثر یا نادیده‌گرفتن خطرات واقعی شود و آموزش تخصصی کادر درمان و استفاده از الگوریتم‌های تشخیصی می‌تواند به کاهش این خطاها کمک کند.
آگاهی بیماران از آلرژی‌های دارویی و نحوه مدیریت آنها، یکی از ارکان ایمنی دارویی است، چراکه بسیاری از واکنش‌های شدید در شرایطی رخ می‌دهند که بیمار از سابقه آلرژی خود بی‌اطلاع است یا آن را به‌درستی به پزشک منتقل نکرده است و آموزش‌هایی مانند نگهداری دفترچه سوابق دارویی، استفاده از اپلیکیشن‌های هشداردهنده و حمل کارت یا دستبند پزشکی می‌تواند در شرایط اورژانسی جان بیمار را نجات دهد، همچنین آموزش والدین در مورد علائم آلرژی در کودکان و نحوه گزارش آن به پزشک، نقش مهمی در پیشگیری از تکرار واکنش‌های خطرناک دارد.
داروسازان به‌عنوان متخصصان دارو، نقش کلیدی در شناسایی، پیشگیری و مدیریت آلرژی‌های دارویی ایفا می‌کنند و آنها با بررسی دقیق سوابق دارویی بیمار، می‌توانند هشدارهای لازم را درباره داروهای پرخطر یا تداخلات احتمالی ارائه دهند، همچنین داروسازان در آموزش بیماران درباره علائم هشداردهنده، نحوه مصرف صحیح دارو و اقدامات لازم در صورت بروز واکنش، نقش فعالی دارند و در سیستم‌های سلامت پیشرفته، داروسازان در تیم‌های چندتخصصی درمانی حضور دارند و با پزشکان، پرستاران و متخصصان ایمنی دارویی همکاری نزدیک دارند تا خطرات را به حداقل برسانند.
آلرژی به دارو درمان دارد؟ / احتمال بروز سندروم استیون جانسون در پی حساسیت به دارو
محمود توسلی، فوق تخصص آلرژی و ایمونولوژی بالینی در گفت‌وگو با خبرنگار مجله آرونو با بیان اینکه درمان نوعی از آلرژی‌های دارویی، تنها حذف و پرهیز از مصرف آن دارو است، اظهار کرد: گاهی اوقات افراد به یک نوع از داروها واکنش نشان می‌دهند و نسبت به آن علائم آلرژیک را تجربه می‌کنند و به همین دلیل، فرد نباید تا پایان عمر خود این داروها را مصرف کند.
وی با بیان اینکه آلرژی دارویی می‌تواند منجر به ایجاد بعضی بیماری‌ها مانند استیون جانسون شود، افزود: سندروم استیون جانسون واکنش جدی پوستی است که در پی واکنش آلرژیک بدن نسبت به مصرف بعضی داروها مانند داروهای ضد تشنج، آنتی‌بیوتیک‌ها یا مسکن‌ها ایجاد می‌شود و علائم پوستی به صورت کهیر و تاول بروز می‌کند.
فوق تخصص آلرژی و ایمونولوژی بالینی با بیان اینکه از دیگر علائم پوستی سندروم استیون جانسون، زخم در مخاط چشم و دهان است، تصریح کرد: سندروم استیون جانسون بیماری بسیار جدی و خطرناک است که می‌تواند حتی حیات فرد را نیز تهدید کند و در صورت مشخص شدن علت بروز این سندروم و داروی عامل حساسیت، بیمار تا پایان عمر نباید از این دارو استفاده کند.
آلرژی دارویی چگونه تشخیص داده می‌شود؟ / احتمال از بین رفتن حساسیت دارویی با گذر زمان
توسلی با بیان اینکه آلرژی نسبت به دارو باید اثبات شود و پیش از اثبات شدن آلرژی، افراد نمی‌توانند از برچسب آلرژی نسبت به یک دارو استفاده کنند، ادامه داد: مهم‌ترین عامل برای تشخیص انواع آلرژی، شرح حال و سابقه بیمار است و سپس تست‌های تشخیصی مورد توجه پزشک قرار می‌گیرد.
وی با بیان اینکه در صورتی که فردی احساس می‌کند به یک دارم یا عاملی خارجی حساسیت دارد و علائمی آلرژیک را تجربه می‌کند، می‌تواند به مراکز درمانی مراجعه کند تا تست‌های تشخیصی بر اساس شرح حال بیمار از او گرفته شود، گفت: تست‌های خراش، داخل جلدی و پچ، تست‌هایی است که برای تشخیص آلرژی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
فوق تخصص آلرژی و ایمونولوژی بالینی با بیان اینکه بر اساس تست‌های انجام شده، مشخص می‌شود که نوع آلرژی چیست، اضافه کرد: باید توجه داشت که بعضی از انواع آلرژی‌های دارویی ممکن است با گذر زمان از بین برود و به همین دلیل احتمال دارد که فردی در دوران کودکی به یک نوع دارو آلرژی داشته باشد، اما در بزرگسالی، این آلرژی برطرف شود.
بعضی واکنش‌های آلرژیک دارویی مانند سندروم استیون جانسون (SJS) یا نکرولیز اپیدرمی سمی (TEN)، نیازمند مراقبت‌های ویژه و درمان‌های چندجانبه هستند و در این موارد، قطع فوری داروی عامل، پایش دقیق علائم حیاتی، کنترل درد و پیشگیری از عفونت‌های ثانویه از اولویت‌های درمانی به شمار می‌روند و مراقبت از پوست آسیب‌دیده، مشابه سوختگی‌های شدید، نیازمند تخصص در زمینه پوست و مراقبت‌های ویژه است، همچنین حمایت روانی از بیمار و خانواده‌اش در مواجهه با این شرایط بحرانی، نباید نادیده گرفته شود و درمان موفق در این موارد مستلزم همکاری میان متخصصان پوست، عفونی، مراقبت‌های ویژه و داروسازان بالینی است.
تشخیص آلرژی دارویی در کودکان به‌دلیل محدودیت‌های ارتباطی، تفاوت‌های فیزیولوژیک و نگرانی‌های والدین، با پیچیدگی‌های خاصی همراه است و کودکان ممکن است نتوانند علائم خود را به‌درستی بیان کنند یا علائم آنها با بیماری‌های ویروسی اشتباه گرفته شود، همچنین انجام تست‌های پوستی یا آزمایش‌های تهاجمی در کودکان نیازمند دقت و ظرافت بیشتری است و استفاده از روش‌های غیرتهاجمی، ثبت دقیق سوابق واکنش‌ها و آموزش والدین درباره علائم هشداردهنده می‌تواند به بهبود فرایند تشخیص و پیشگیری کمک کند و در این زمینه، همکاری میان متخصص کودکان، ایمونولوژیست‌ها و داروسازان ضروری است.
تحولات فناورانه در حوزه پزشکی، چشم‌انداز جدیدی برای تشخیص دقیق‌تر آلرژی‌های دارویی فراهم کرده است و استفاده از بیومارکرهای اختصاصی، تست‌های مبتنی بر سلول‌های T و الگوریتم‌های یادگیری ماشین می‌تواند به پیش‌بینی واکنش‌های ایمنی قبل از مصرف دارو کمک کند، همچنین توسعه پایگاه‌های داده جهانی از واکنش‌های دارویی و ادغام آنها با پرونده‌های الکترونیک سلامت، امکان تحلیل‌های پیش‌بینی‌گر را فراهم می‌سازد و در آینده، ترکیب هوش مصنوعی با داده‌های ژنتیکی و بالینی می‌تواند مسیر درمان‌های ایمن‌تر، شخصی‌سازی‌شده‌تر و مبتنی بر شواهد را هموار کند.
