به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، سیستم ایمنی بدن کودکان نقش حیاتی در محافظت از آنها در برابر بیماری‌ها، میکروب‌ها، ویروس‌ها و عوامل خارجی ایفا می‌کند و این سیستم، از مجموعه‌ای از سلول‌ها، بافت‌ها و اندام‌ها تشکیل می‌شود که در تعامل با یکدیگر، وظیفه شناسایی و نابودسازی عوامل بیماری‌زا را بر عهده دارند؛ در دوران کودکی که بدن هنوز در مرحله رشد و تکامل است، تقویت سیستم ایمنی بدن باعث کاهش بروز بیماری‌ها می‌شود و به رشد سالم و پایدار نیز کمک می‌کند.
تغذیه مناسب و متنوع، خواب کافی، فعالیت بدنی منظم، دریافت نور خورشید، رعایت بهداشت فردی و واکسیناسیون از جمله عوامل مؤثر بر افزایش قدرت ایمنی بدن در کودکان است و پرهیز از مصرف بیش از حد غذاهای فراوری‌شده و پرقند و جایگزینی آنها با مواد طبیعی و مغذی مانند میوه‌ها، سبزیجات، مغزها و غلات کامل، نقش بسزایی در ارتقای عملکرد ایمنی بدن دارد و خواب منظم و عمیق یکی از مؤثرترین ابزارها برای بازسازی و تقویت سیستم ایمنی محسوب می‌شود، چراکه در طول خواب، بدن فرصت پیدا می‌کند تا سلول‌های آسیب‌دیده را ترمیم و ترکیبات دفاعی بیشتری تولید کند و کم‌خوابی و بی‌نظمی در الگوی خواب کودک، از جمله عواملی است که می‌تواند به کاهش توان مقابله بدن با ویروس‌ها و باکتری‌ها کمک کند.
سلامت روان کودک نیز ارتباط مستقیم با قدرت سیستم ایمنی دارد؛ کودکانی که در محیطی با آرامش روانی، محبت والدین و حمایت‌های عاطفی کافی رشد می‌کنند، از سلامت بدنی بالاتری برخوردار هستند و اضطراب، استرس یا احساس ناامنی می‌تواند باعث افزایش سطح هورمون‌هایی در بدن شود که سیستم ایمنی را تضعیف می‌کنند و اگر سیستم ایمنی کودک به درستی عمل نکند، بدن در برابر بسیاری از بیماری‌ها و عفونت‌ها آسیب‌پذیر می‌شود.
ضعف سیستم ایمنی بدن کودکان می‌تواند به بروز مکرر بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی، آنفلوانزا، عفونت‌های گوش، گلودرد و مشکلات گوارشی منجر شود و تضعیف سیستم ایمنی ممکن است روند بهبودی بیماری‌ها را کند کند و خطر بروز عوارض را افزایش دهد؛ در بعضی موارد، ضعف سیستم ایمنی در کودکان ممکن است ناشی از دلایل ژنتیکی، بیماری‌های خاص یا شرایط محیطی دشوار باشد و در چنین شرایطی، مراجعه به پزشک متخصص و بررسی دقیق وضعیت کودک ضروری است و تشخیص به‌موقع و در نظر گرفتن اقدامات حمایتی می‌تواند از وخیم‌تر شدن وضعیت پیشگیری کند.
آموزش کودکان درباره اهمیت رعایت بهداشت، تغذیه صحیح، ورزش و عادت‌های سالم، به آنها کمک می‌کند تا از سنین پایین نقش مؤثری در حفظ سلامت خود ایفا کنند و مشارکت فعال والدین و مربیان در ایجاد سبک زندگی سالم برای کودکان، یکی از مهم‌ترین گام‌ها برای تضمین سلامت آینده آنها است و با توجه به اهمیت تقویت سیستم ایمنی بدن کودکان، درباره راهکارها و توصیه‌های طب سنتی در این‌باره با بهنام یوسفیان، پزشک و متخصص طب سنتی، گفت‌وگویی داشتیم که شرح آن را در ادامه می‌خوانید.
مجله آرونو: تقویت سیستم ایمنی بدن کودکان از دیدگاه طب سنتی تا چه میزان حائز اهمیت است و ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن چه پیامدهایی به همراه دارد؟
یوسفیان: در طب سنتی، سیستم ایمنی بدن به‌عنوان «قوای مدبره» یا نیروی دفاعی طبیعی بدن شناخته می‌شود که وظیفه آن حفظ تعادل، دفع اخلاط ناسالم و مقابله با بیماری‌ها است و تقویت این نیرو در دوران کودکی اهمیتی دوچندان دارد، چراکه بدن کودک هنوز در حال رشد و شکل‌گیری است و اگر این قوا به‌درستی تقویت شود، کودک در برابر بیماری‌های فصلی، ویروسی و گوارشی مقاوم‌تر خواهد بود و با نشاط و آرامش بیشتری رشد می‌کند.
نشانه‌هایی وجود دارد که بیانگر ضعف سیستم ایمنی در کودکان است و تکرار مکرر سرماخوردگی، عفونت‌های گوارشی یا تنفسی، خستگی زودهنگام، خواب ناآرام، بی‌اشتهایی و رنگ‌پریدگی چهره، از جمله علائمی به شمار می‌رود که ممکن است به ضعف قوای دفاعی بدن اشاره داشته باشد، همچنین کودکانی که دچار تعریق زیاد در خواب، لکه‌های پوستی مزمن یا دل‌دردهای بی‌دلیل می‌شوند، نیاز به بررسی و تقویت مزاج دارند.
تقویت سیستم ایمنی کودک در طب سنتی تنها از طریق دارو و درمان نیست، بلکه شامل اصلاح تغذیه، خواب، فعالیت بدنی، تماس با طبیعت و حتی توجه به حالات روحی او می‌شود و استفاده از غذاهای طبیعی و متناسب با طبع کودک و گیاهان دارویی ملایم، همراه با ایجاد فضای شاد و امن در خانه، به عنوان درمانی کامل برای حفظ و تقویت نیروی ایمنی کودکان در نظر گرفته می‌شود.
مجله آرونو: مصرف کدام مواد غذایی از نظر طب سنتی بیشتر برای کودکان توصیه می‌شود؟
یوسفیان: در طب سنتی ایرانی، تغذیه صحیح اساس سلامت به‌شمار می‌رود و برای کودکان، استفاده از غذاهایی با طبع گرم و معتدل همچون حریره بادام، شیربرنج با کمی عسل، سوپ جو با سبزیجات تازه، شیره خرما یا انگور و شربت‌هایی مانند به‌لیمو توصیه می‌شود و این خوراکی‌ها علاوه بر تأمین انرژی، به تقویت عملکرد گوارش و در نتیجه ارتقای ایمنی بدن کمک می‌کند.
توصیه می‌شود کودکان از مصرف خوراکی‌هایی با طبع سرد مانند ماست سرد، بستنی و غذاهای آماده و صنعتی پرهیز کنند، چراکه این نوع خوراکی‌ها می‌تواند موجب تجمع بلغم، سردی مزاج و تضعیف توان دفاعی بدن شود.
مجله آرونو: مزاج‌شناسی و حفظ اعتدال در طبیعت بدن کودکان از کدام منظر حائز اهمیت است؟
یوسفیان: یکی از ویژگی‌های برجسته طب سنتی، توجه به مزاج فردی است، هر کودک مانند هر فرد بزرگسال، مزاج خاص خود را دارد و برخی کودکان دارای طبع گرم و خشک، برخی سرد و تر و برخی دیگر معتدل هستند و با شناخت مزاج کودک، والدین می‌توانند تغذیه، پوشش، محیط زندگی و فعالیت‌های او را به‌گونه‌ای تنظیم کنند که بدن در تعادل باقی بماند.
به عنوان مثال، کودکی با طبع سرد نیاز به خوراکی‌های گرم مانند خرما، عسل و دمنوش‌هایی مانند آویشن دارد تا سیستم ایمنی او تقویت شود، اما در مقابل، کودکی با طبع گرم باید از غذاهای بسیار گرم و محرک دوری کند تا دچار تحریک‌پذیری، خشکی پوست یا بی‌قراری نشود.
مجله آرونو: داروهای گیاهی چه کاربردی در حفظ سلامت و ارتقای سیستم ایمنی کودکان ایفا می‌کند؟
یوسفیان: در طب سنتی، گیاهان دارویی نقش مکمل درمان و پیشگیری را ایفا می‌کند و گیاهانی همچون گل گاوزبان، بابونه، سنبل‌الطیب، اسطوخودوس و آویشن، به‌ویژه در قالب دمنوش‌های سبک و با دز مناسب، می‌تواند آرامش‌بخش، ضدالتهاب و تقویت‌کننده سیستم ایمنی باشد.
افراد و به‌ویژه والدین باید همواره توجه داشته باشند که استفاده از این گیاهان برای کودکان باید با نظارت متخصص طب سنتی انجام شود، چراکه بعضی گیاهان در صورت استفاده نادرست ممکن است برای افراد و به‌ویژه کودکان نامناسب باشد و مصرف این دمنوش‌ها را می‌توان در مواقع خاص مانند شروع علائم سرماخوردگی یا در فصول سرد سال مورد استفاده قرار داد.
مجله آرونو: داشتن خواب شبانه و نظم در استراحت و تحرک بدنی منظم، چه تأثیری بر حفظ سلامت کودک و تقویت سیستم ایمنی او دارد؟
یوسفیان: کودکان برای رشد جسمی و ذهنی سالم نیاز به خواب کافی و باکیفیت دارند و در طب سنتی تأکید می‌شود که خواب در ساعات اولیه شب، به‌ویژه پیش از نیمه‌شب، تأثیر فوق‌العاده‌ای در تنظیم عملکرد اندام‌ها، تقویت مغز و تقویت سیستم ایمنی دارد.
خواب روزانه نیز در بعضی شرایط برای کودکان مفید است، اما خواب بیش‌ازحد در طول روز یا بی‌نظمی در برنامه استراحت می‌تواند به تضعیف قوا منجر شود و فراهم کردن محیط آرام، تاریک و خنک برای خواب کودک و دور نگه‌داشتن او از نور شدید صفحه‌های دیجیتال پیش از خواب، از نکات مهمی است که والدین باید به آنها توجه ویژه‌ای داشته باشند.
کودکان نیاز به بازی و تحرک بدنی در فضای باز دارند تا بدن آنها با هوای تازه و نور خورشید تماس پیدا کند؛ این فعالیت‌ها به ساخت ویتامین D طبیعی، افزایش انرژی و تقویت سیستم ایمنی کمک شایانی می‌کند و توصیه می‌شود که کودکان در ساعات معتدل روز، به‌ویژه صبح‌ها، در محیط‌های طبیعی حضور یابند.
بازی با خاک، تماس با گیاهان و دویدن روی چمن‌های مرطوب نه‌تنها برای سلامت فیزیکی مفید است، بلکه نشاط روانی کودکان را نیز بالا می‌برد و این ارتباط با طبیعت، یکی از مهم‌ترین عوامل پیشگیری از بیماری‌ها در دیدگاه سنتی است.
مجله آرونو: سلامت روان کودک تا چه میزان بر سیستم ایمنی بدن او تأثیرگذار است و والدین باید چه نکاتی را در ارتباط با ضرورت دوری کودکان از عوامل تضعیف‌کننده سیستم ایمنی بدن آنها مد نظر قرار دهند؟
یوسفیان: بسیاری از عادت‌های امروز مانند استفاده بیش از حد از تلویزیون و تلفن‌های هوشمند، مصرف خوراکی‌های فراوری‌شده و داشتن خواب نامنظم، از عوامل اصلی در تضعیف سیستم ایمنی بدن و برهم خوردن عملکردهای آن محسوب می‌شود و به طور کلی، عادت‌های نادرست زندگی در کودکان می‌تواند تأثیرات مخربی بر عملکرد سیستم ایمنی آنها داشته باشد.
سبک زندگی ناسالم به صورت توان دفاعی بدن را کاهش می‌دهد و این نوع عادت‌ها، موجب اخلال در تعادل مزاج، افزایش خلط‌های مضر و کاهش توانایی بدن در دفع عوامل بیماری‌زا می‌شود و برای حفظ ایمنی قوی، ضروری است کودک در محیطی با تغذیه سالم، ریتم خواب منظم، تحرک بدنی کافی و آرامش روانی رشد کند و با توجه به ماندگاری عادت‌های شکل گرفته در دوران کودکی در بزرگسالی افراد، والدین باید توجهی ویژه به سبک زندگی خود و فرزندان خود داشته باشند.
اضطراب، ترس و نگرانی در کودکان می‌تواند سیستم ایمنی آنها را تحت تأثیر قرار دهد و مدیریت احساسات از طریق بازی‌های آرام‌بخش، برخورد گرم و همراه با محبت والدین، داستان‌گویی و شنیدن موسیقی سنتی ملایم، می‌تواند استرس و اضطراب کودکان را کاهش دهد و با تقویت سلامت روان، بدن کودک نیز مقاوم‌تر در برابر بیماری‌ها عمل خواهد کرد.
