به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، سفر پیاده‌روی اربعین، یکی از بزرگ‌ترین و پرشورترین تجمعات معنوی جهان اسلام است که میلیون‌ها زائر با پای پیاده مسیرهای طولانی را طی می‌کنند تا به زیارت حرم سیدالشهدا (ع) برسند و این سفر، با وجود آثار روحانی و معنوی عمیق، فشارهای جسمی و روانی قابل توجهی بر بدن افراد وارد می‌کند و خستگی عضلانی، تغییرات مزاجی، اختلالات خواب، تغذیه نامنظم و تماس با عوامل محیطی مختلف، از عواملی است که می‌تواند سلامت عمومی زائران را تحت تأثیر قرار دهد.
طب سنتی ایرانی، با تکیه بر اصول حکیمانه و تجربه‌محور، بر ضرورت بازگرداندن تعادل جسم و روان پس از چنین سفرهایی تأکید دارد و از نگاه این طب، بدن پس تحمل فشار، نیازمند تدبیر، آرامش و تغذیه مناسب است تا اخلاط فاسد دفع و اخلاط صالح جایگزین شود و استراحت کافی، پرهیز از فعالیت‌های سنگین، تغذیه گرم‌مزاج و سبک و استفاده از گیاهان دارویی از جمله توصیه‌های کلیدی برای بازسازی توان بدنی است.
در کنار مراقبت‌های جسمی، توجه به سلامت روان نیز اهمیت ویژه‌ای دارد؛ سفر اربعین ممکن است با هیجانات معنوی، احساسات عمیق و تغییرات خلقی همراه باشد که نیازمند آرام‌سازی ذهن و تنظیم خواب است و طب سنتی توصیه می‌کند که زائران پس از بازگشت، مدتی را به خلوت، دعا، مراقبه و استفاده از دمنوش‌های آرام‌بخش مانند بادرنجبویه، سنبل‌الطیب و گل‌گاوزبان اختصاص دهند تا تعادل روانی به‌درستی برقرار شود.
به طور کلی، بازیابی سلامت جسمی و روانی پس از سفر اربعین نه‌تنها برای حفظ تندرستی فردی ضروری است، بلکه زمینه‌ساز بهره‌مندی کامل از آثار معنوی این سفر نورانی خواهد بود و طب سنتی، راهکارهایی عملی و مؤثر برای این مرحله ارائه می‌دهد که می‌تواند به عنوان بخشی از فرهنگ سلامت زائران مورد توجه قرار گیرد.
با توجه به اهمیت بازیابی توان جسمی و روانی پس از پیاده‌روی اربعین، ضرورت تقویت سیستم ایمنی بدن پس از سفر، راهکارهای رفع خستگی و بازگشت بدن به تعادل، با بهنام یوسفیان، پزشک و متخصص طب سنتی گفت‌وگویی داشتیم که شرح آن را در ادامه می‌خوانید.
مجله آرونو: پس از بازگشت از پیاده‌روی اربعین، چه تدابیری برای بازگرداندن توان جسمی و رفع خستگی توصیه می‌شود؟
یوسفیان: بازگشت از سفر پیاده‌روی اربعین، به‌ویژه پس از طی مسافت‌های طولانی، فشار قابل توجهی بر عضلات، مفاصل و سیستم عصبی بدن وارد می‌کند و طب سنتی برای بازگرداندن توان جسمی، بر اصل تدبیر بدن پس از رنج تأکید دارد و نخستین توصیه، استراحت کافی در محیطی آرام و با هوای معتدل است تا بدن فرصت بازسازی و ترمیم پیدا کند.
مصرف غذاهای سبک، گرم‌مزاج و زودهضم مانند آش ساده، سوپ مرغ، شله‌زرد و حریره بادام، نقش مهمی در تقویت بدن دارد و این غذاها ضمن تأمین انرژی، فشار کمتری بر دستگاه گوارش وارد و به بازسازی اخلاط مفید کمک می‌کنند و پرهیز از غذاهای سرد، چرب و سنگین مانند لبنیات سرد، فست‌فود و نوشابه ضروری است.
استفاده از روغن‌های گرم مانند روغن بابونه، بادام یا کنجد روی عضلات خسته و مفاصل دردناک توصیه و این کار باعث افزایش گردش خون، کاهش التهاب و تسکین دردهای عضلانی می‌شود و حمام گرم نیز با رعایت شرایط، می‌تواند به رفع کوفتگی و آرامش عمومی بدن کمک کند.
در کنار مراقبت‌های جسمی، آرامش روانی نیز اهمیت دارد و خلوت با خود، دعا، استراحت ذهنی و پرهیز از هیجانات پس از سفر، به بازگرداندن توان کلی بدن کمک شایانی می‌کند.
مجله آرونو: زائران اربعین چگونه می‌توانند با بهره‌گیری از آموزه‌های طب سنتی، سیستم ایمنی بدن خود را تقویت کنند؟
یوسفیان: در طول سفر اربعین، زائران در معرض عوامل محیطی مختلفی مانند تغییرات آب‌وهوایی، آلودگی‌ها، تماس با جمعیت زیاد و تغذیه ناسالم قرار می‌گیرند که این عوامل می‌توانند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کنند و طب سنتی برای تقویت ایمنی بدن، بر اصلاح مزاج، تغذیه مناسب و استفاده از گیاهان دارویی تأکید دارد.
نخستین گام، پرهیز از غذاهای سرد و رطوبتی است که باعث تضعیف قوا و افزایش بلغم می‌شوند و مصرف غذاهای گرم‌مزاج مانند سوپ عدس، شربت عسل و آب‌لیمو و خوراک‌هایی حاوی زنجبیل، دارچین و زردچوبه توصیه می‌شود، چراکه این مواد ضمن تقویت ایمنی، خاصیت ضدعفونی‌کننده و ضدالتهابی دارند.
دمنوش‌هایی مانند آویشن، پونه، بابونه و نعناع، با خاصیت ضدعفونی‌کنندگی و تقویت‌کننده ریه‌ها، در طب سنتی جایگاه ویژه‌ای دارند و استفاده روزانه از این دمنوش‌ها پس از سفر، به پاک‌سازی بدن و تقویت مقاومت در برابر بیماری‌ها کمک می‌کند، همچنین بخور اکالیپتوس یا اسطوخودوس برای پاک‌سازی مجاری تنفسی مفید است.
داشتن خواب کافی، آرامش روانی و پرهیز از استرس از عوامل مهم در تقویت سیستم ایمنی هستند و طب سنتی همواره بر هماهنگی جسم و روان تأکید دارد و معتقد است که سلامت روان، پایه‌ای برای سلامت جسم است، بنابراین زائران باید پس از سفر، مدتی را به آرامش و مراقبت از خود اختصاص دهند.
مجله آرونو: درمان‌های طب سنتی چگونه می‌تواند بر اختلالات خواب و بی‌قراری پس از سفر اربعین تأثیر مثبتی داشته باشد؟
یوسفیان: اختلالات خواب پس از سفر اربعین، به‌ویژه در زائرانی که دچار خستگی شدید، تغییرات محیطی یا هیجانات معنوی شده‌اند، بسیار رایج است و طب سنتی ایرانی، خواب را یکی از ارکان اصلی حفظ سلامت می‌داند و اختلال در آن را نشانه‌ای از به‌هم‌ریختگی مزاج یا ضعف قوا تلقی می‌کند.
برای تنظیم خواب، نخست باید مزاج غالب فرد بررسی شود؛ در بسیاری از موارد، افزایش سردی و رطوبت در بدن باعث خواب سبک، بی‌خوابی یا کابوس می‌شود و مصرف غذاهای گرم‌مزاج مانند شیره انگور، خرما، و دمنوش‌هایی مانند بادرنجبویه، سنبل‌الطیب و اسطوخودوس می‌تواند به تنظیم خواب کمک کند.
پرهیز از مصرف مواد غذایی سنگین، چرب و دیرهضم در وعده شام، یکی از اصول مهم در طب سنتی برای بهبود کیفیت خواب است و استفاده از روغن‌های آرام‌بخش مانند روغن بنفشه یا بادام برای ماساژ کف پا یا پشت گردن قبل از خواب توصیه می‌شود.
محیط خواب نیز باید آرام، تاریک و بدون صدا باشد و طب سنتی بر اهمیت سکون و آرامش در ساعات شب تأکید دارد، زائران باید پس از سفر، مدتی را به تنظیم ریتم خواب خود اختصاص دهند تا بدن فرصت بازسازی و ترمیم پیدا کند.
مجله آرونو: چه نوع تغذیه‌ای برای بازسازی قوای بدنی زائران اربعین مناسب است؟
یوسفیان: تغذیه پس از سفر اربعین نقش حیاتی در بازسازی قوای بدنی دارد و تغذیه یکی از ارکان اصلی حفظ سلامت به شمار می‌رود و انتخاب غذاهای متناسب با مزاج و شرایط جسمی از اهمیت بالایی برخوردار است و پس از سفر، بدن نیازمند غذاهایی است که مقوی و زودهضم باشند.
غذاهای گرم‌مزاج، سبک و مغذی مانند آش جو، سوپ مرغ، شله‌زرد، حریره بادام و فرنی با شیر بادام از جمله گزینه‌های مناسب هستند و این غذاها ضمن تأمین انرژی، فشار کمتری بر دستگاه گوارش وارد و به تقویت اخلاط صالح کمک می‌کنند.
پرهیز از غذاهای سرد، چرب، صنعتی و دیرهضم مانند ماکارونی، فست‌فود، نوشابه، لبنیات سرد و گوشت‌های سنگین توصیه می‌شود، چراکه این غذاها باعث افزایش بلغم و اختلال در عملکرد معده می‌شوند و روند بازسازی بدن را کند می‌کنند.
مصرف شربت‌های طبیعی مانند شربت عسل و آب‌لیمو، شربت زعفران یا شربت گلاب نیز در طب سنتی برای تقویت بدن و آرامش روانی توصیه می‌شود و این نوشیدنی‌ها ضمن تأمین رطوبت مفید، خاصیت ضدالتهابی و نشاط‌آور دارند.
مجله آرونو: مصرف دمنوش‌های گیاهی و داروهای سنتی پس از پیاده‌روی اربعین در بهبود عملکرد بدن مؤثر است؟
یوسفیان: طب سنتی ایرانی جایگاه ویژه‌ای برای گیاهان دارویی و دمنوش‌های طبیعی در حفظ و بازسازی سلامت بدن قائل است و پس از سفر پیاده‌روی اربعین که به طور معمول با خستگی، تغییرات مزاجی و ضعف عمومی همراه است، استفاده از دمنوش‌های مناسب می‌تواند نقش مهمی در بهبود عملکرد بدن ایفا کند.
دمنوش‌هایی مانند آویشن، پونه، بابونه، زنجبیل و نعناع، خاصیت ضدعفونی‌کننده، ضدالتهابی و تقویت‌کننده دارند و این گیاهان به پاک‌سازی مجاری تنفسی، تقویت سیستم ایمنی و بهبود عملکرد گوارشی کمک می‌کنند، از همین رو مصرف روزانه یک تا دو نوبت از این دمنوش‌ها، به‌ویژه در روزهای اول پس از بازگشت، توصیه می‌شود.
برای آرامش روانی و تنظیم خواب، دمنوش‌هایی مانند بادرنجبویه، سنبل‌الطیب، اسطوخودوس و گل‌گاوزبان مفید هستند و این گیاهان با اثرات آرام‌بخش خود، به کاهش اضطراب، بهبود کیفیت خواب و تنظیم خلق‌وخو کمک می‌کنند و استفاده از آن‌ها در ساعات عصر یا قبل از خواب توصیه می‌شود.
در کنار دمنوش‌ها، بعضی داروهای سنتی مانند شربت عسل و سیاهدانه، شربت زعفران یا ترکیبات مقوی مانند معجون تقویت اعصاب نیز می‌توانند با نظر متخصص طب سنتی مورد استفاده قرار گیرند و نکته مهم، رعایت تعادل و پرهیز از مصرف بی‌رویه است تا بدن دچار اختلال جدید نشود.
مجله آرونو: چه مراقبت‌های فیزیکی برای زائران اربعین پس از بازگشت توصیه می‌شود؟
یوسفیان: مراقبت‌های فیزیکی پس از سفر اربعین، به‌ویژه برای رفع کوفتگی، دردهای عضلانی و خستگی عمومی، اهمیت بالایی دارد و یکی از روش‌های مؤثر، ماساژ عضلات با روغن‌های گرم‌مزاج مانند روغن بابونه، بادام شیرین، کنجد یا سیاهدانه است که این روغن‌ها با افزایش گردش خون و کاهش التهاب، به تسکین درد و آرامش عضلات کمک می‌کنند.
ماساژ ملایم با این روغن‌ها، به‌ویژه در نواحی ساق پا، کمر، شانه‌ها و کف پا، باعث رفع گرفتگی‌ها و بازگرداندن انرژی به بدن می‌شود و توصیه می‌شود که ماساژ در محیطی گرم و آرام انجام شود و پس از آن بدن با پارچه‌ای نرم پوشانده شود تا حرارت حفظ شود.
حمام گرم نیز یکی دیگر از روش‌های مؤثر برای رفع خستگی و بازسازی بدن است و استفاده از بخار ملایم، شست‌وشو با آب گرم و در صورت امکان افزودن گیاهان معطر مانند اسطوخودوس یا نعناع به آب حمام، می‌تواند به آرامش ذهن و جسم کمک کند، البته باید توجه داشت که حمام نباید بلافاصله پس از بازگشت از سفر انجام شود و پس از استراحت اولیه و با رعایت شرایط بدنی صورت گیرد.
پرهیز از حرکات شدید، ورزش سنگین یا فعالیت‌های فیزیکی طاقت‌فرسا در روزهای اول پس از بازگشت توصیه می‌شود، چراکه بدن نیازمند زمان برای ترمیم و بازسازی است و مراقبت‌های فیزیکی باید با ملایمت و تدبیر همراه باشند.
مجله آرونو: داشتن استراحت کافی، پرهیز از فعالیت‌های سنگین و حفظ آرامش روانی پس از سفر اربعین در سلامت عمومی نقش دارد؟
یوسفیان: به طور کلی، استراحت یکی از ارکان اصلی حفظ سلامت پس از رنج و سفر به شمار می‌رود و افراد در طول سفر پیاده‌روی اربعین، با وجود برکات معنوی، فشارهای جسمی و روانی را متحمل می‌شوند که از همین رو، داشتن استراحت کافی پس از بازگشت، نه‌تنها توصیه می‌شود، بلکه ضروری است.
در روزهای نخست پس از سفر، زائران باید از انجام فعالیت‌های سنگین، کارهای پرتنش یا ورزش‌های شدید خودداری کنند، چراکه بدن در این مرحله نیازمند بازسازی اخلاط، ترمیم بافت‌ها و تنظیم مزاج است و داشتن خواب کافی، تغذیه مناسب و آرامش محیطی، سه عامل کلیدی در این فرایند به شمار می‌رود.
از نظر روانی، سفر اربعین ممکن است با هیجانات معنوی، احساسات عمیق و تغییرات خلقی همراه باشد و باید توجه داشت که آرامش روانی، پایه‌ای برای سلامت جسم است، از همین رو خلوت با خود، دعا، مراقبه و پرهیز از هیجانات شدید می‌تواند به تعادل روانی کمک کند.
در مجموع، استراحت کافی، پرهیز از فشارهای جسمی و روانی و مراقبت از خود در روزهای پس از سفر، نه‌تنها باعث بازگشت سریع‌تر به سلامت می‌شود، بلکه زمینه‌ساز بهره‌مندی کامل از آثار معنوی این سفر نورانی خواهد بود.
