به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، فقر آهن یکی از رایج‌ترین مشکلات تغذیه‌ای در سراسر جهان است و شایع‌ترین علت کم‌خونی محسوب می‌شود؛ این نوع کم‌خونی زمانی رخ می‌دهد که ذخایر آهن بدن به تدریج کاهش می‌یابد و در نهایت به سطحی می‌رسد که بدن دیگر قادر به تولید کافی گلبول‌های قرمز نیست و باید توجه داشت که آهن نقش حیاتی در ساخت هموگلوبین دارد و کمبود آن می‌تواند منجر به خستگی، ضعف، رنگ‌پریدگی و سایر علائم کم‌خونی شود.
ابتلاء به کم‌خونی فقر آهن نشان‌دهنده یک فرایند طولانی‌مدت در بدن است که این وضعیت به طور معمول به‌صورت ناگهانی بروز نمی‌کند، بلکه طی ماه‌ها یا حتی سال‌ها، بدن به تدریج ذخایر آهن خود را از دست می‌دهد؛ در مراحل اولیه، ممکن است هیچ علامتی ظاهر نشود، اما با پیشرفت کمبود، علائم بالینی آشکار می‌شود و این روند تدریجی اهمیت غربالگری و بررسی‌های دوره‌ای را برای تشخیص زودهنگام افزایش می‌دهد.
یکی از دلایل مهم و اغلب نادیده‌گرفته‌شده در بروز کم‌خونی، خون‌ریزی‌های دستگاه گوارش است که این خون‌ریزی‌ها ممکن است به‌صورت آشکار، مانند خون در مدفوع یا به‌صورت مخفی و میکروسکوپی باشند که تنها با آزمایش‌های تخصصی قابل تشخیص است و زخم‌های معده، التهاب روده، پولیپ‌ها یا حتی سرطان‌های گوارشی می‌توانند منبع این خون‌ریزی‌ها باشند و تشخیص به‌موقع این موارد می‌تواند از پیشرفت کم‌خونی جلوگیری و به درمان علت زمینه‌ای کمک کند.
اگرچه گیاه‌خواری می‌تواند فواید زیادی برای سلامت داشته باشد، اما در بعضی موارد، به‌ویژه در گیاه‌خواران کامل که هیچ‌گونه محصول حیوانی مصرف نمی‌کنند، خطر کم‌خونی افزایش می‌یابد؛ این افراد نه‌تنها ممکن است با کمبود آهن مواجه شوند، بلکه در بعضی موارد دچار اختلال در جذب آهن نیز هستند و این اختلال می‌تواند ناشی از بیماری‌های گوارشی مانند سلیاک یا بیماری کرون باشد.
کم‌خونی فقر آهن به چه معنا است؟ / افراد گیاه‌خوار درگیر کم‌خونی می‌شوند؟
علی درخشنده، فوق تخصص خون و سرطان بزرگسالان در گفت‌وگو با خبرنگار مجله آرونو با بیان اینکه فقر آهن شایع‌ترین علت کم‌خونی است، اظهار کرد: کم‌خونی فقر آهن، به طور معمول مراحل انتهایی فقر آهن در بدن است، در واقع یک فرایند بسیار طولانی طی می‌شود تا ذخایر آهن بدن کم شود، در نهایت به اتمام برسد و فرد مبتلا به فقر آهن شود.
وی با بیان اینکه در صورتی که فردی درگیر کم‌خونی فقر آهن باشد، به این معنا است که فرایند کم‌خونی او بسیار طول کشیده است، افزود: دومین علت شایع بروز کم‌خونی، دفع خون از دستگاه گوارش است که می‌تواند به صورت آشکار یا به صورت میکروسکوپی و مخفی باشد.
فوق تخصص خون و سرطان بزرگسالان با بیان اینکه به صورت نادر، کم‌خونی در افراد گیاه‌خوار و به ویژه افراد گیاه‌خوار کامل که شیر و لبنیات و تخم مرغ مصرف نمی‌کنند نیز دیده می‌شود، تصریح کرد: از جمله دیگر علل نادر بروز کم‌خونی، اختلال سوءجذب آهن است که افراد درگیر با این اختلال، با وجود اینکه آهن مصرف می‌کنند، آهن مصرفی جذب بدن آنها نمی‌شود.
تنها منبع ویتامین B۱۲ غذاهای گوشتی است
درخشنده با بیان اینکه پیشگیری از بروز کم‌خونی در افراد گیاه‌خوار به عوامل مختلفی بستگی دارد، ادامه داد: در این راستا، سن آغاز رژیم گیاه‌خواری، زن یا مرد بودن و سن فرد، باید مد نظر قرار گیرد و افرادی که گیاه‌خوار کامل هستند، به جز اینکه کم‌خونی آنها به دلیل فقر آهن است، به دلیل کمبود ویتامین B۱۲ درگیر کم‌خونی می‌شوند.
وی با بیان اینکه کم‌خونی در افرادی که درگیر کمبود ویتامین B۱۲ می‌شوند، تشدید می‌شود، گفت: تنها منبع ویتامین B۱۲، غذاهای گوشتی است و به همین دلیل توصیه می‌شود افرادی که رژیم‌های گیاه‌خواری دارند، چهار یا پنج سال بعد از آغاز رژیم گیاه‌خواری، ویتامین B۱۲ را به صورت عضلانی استفاده کنند.
فوق تخصص خون و سرطان بزرگسالان با بیان اینکه در صورتی که این افراد درگیر فقر آهن شوند، باید از قرص‌ها و مکمل‌های حاوی آهن استفاده کنند، اضافه کرد: به طور معمول، فقر آهن یک فرایند بسیار تدریجی است و یکی از نخستین علائمی که فقر آهن ایجاد می‌کند، کاهش تمرکز افراد است.
پیشگیری از کم‌خونی در افراد گیاه‌خوار نیازمند توجه به عوامل مختلفی است و سن آغاز رژیم گیاه‌خواری، جنسیت فرد، میزان فعالیت بدنی و وضعیت سلامت عمومی از جمله عواملی هستند که باید مد نظر قرار گیرند؛ به طور کلی ، زنان نیاز بیشتری به آهن دارند و در صورت گیاه‌خواری کامل، باید با دقت بیشتری رژیم غذایی خود را تنظیم کنند، همچنین مصرف منابع گیاهی غنی از آهن مانند عدس، اسفناج و مصرف همزمان ویتامین C برای افزایش جذب آهن توصیه می‌شود.
ویتامین B۱۲ یکی از ویتامین‌های ضروری ب رأی تولید گلبول‌های قرمز و عملکرد صحیح سیستم عصبی است که این ویتامین فقط در منابع حیوانی مانند گوشت، ماهی، تخم‌مرغ و لبنیات یافت می‌شود و گیاه‌خواران کامل که هیچ‌گونه محصول حیوانی مصرف نمی‌کنند، در معرض خطر کمبود این ویتامین قرار دارند؛ کمبود ب ۱۲ می‌تواند منجر به نوعی کم‌خونی به نام کم‌خونی مگالوبلاستیک شود که با ضعف، بی‌حسی اندام‌ها و اختلالات عصبی همراه است، از همین رو توصیه می‌شود این افراد پس از چند سال از آغاز رژیم گیاه‌خواری، ویتامین B۱۲ را به‌صورت تزریقی دریافت کنند تا از بروز عوارض جلوگیری شود.
درمان کم‌خونی فقر آهن به طور معمول با استفاده از مکمل‌های آهن آغاز می‌شود که این مکمل‌ها به‌صورت قرص، شربت یا تزریقی در دسترس است و بسته به شدت کم‌خونی، نوع مناسب انتخاب می‌شود؛ مصرف آهن باید تحت نظر پزشک باشد، زیرا مصرف بیش از حد آن می‌تواند منجر به عوارضی مانند یبوست، تهوع یا حتی مسمومیت شود، همچنین در بعضی موارد، اصلاح رژیم غذایی و درمان علت زمینه‌ای مانند خون‌ریزی گوارشی نیز ضروری است تا درمان مؤثر واقع شود.
