به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، دیابت به‌عنوان یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن در جهان، سالانه میلیون‌ها نفر را درگیر چالش‌هایی می‌کند که تنها به افزایش قند خون محدود نیست، بلکه عوارض ثانویه آن می‌تواند کیفیت زندگی بیمار را در طولانی‌مدت تحت تأثیر قرار دهد. یکی از مهم‌ترین حوزه‌هایی که دیابت به طور مستقیم آن را هدف قرار می‌دهد، سلامت قلب و عروق است. افزایش مداوم قند خون می‌تواند به مرور زمان به دیواره رگ‌ها آسیب وارد کند، موجب التهاب داخلی عروق شود و احتمال بروز تنگی و انسداد در رگ‌های کرونری را افزایش دهد. همین روند، خطر بیماری‌های قلبی‌عروقی، حملات قلبی و نارسایی قلبی را در بیماران دیابتی به طور قابل توجهی بالا می‌برد.
با این حال، در میان بیماران همچنان باورهای نادرست فراوانی درباره روند درمان دیابت وجود دارد. یکی از رایج‌ترین این باورها، ترس از مصرف انسولین به دلیل تصور اشتباه در مورد تأثیر منفی آن بر قلب است. در حالی که از نظر علمی هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد انسولین برای قلب مضر است. حتی برعکس، کنترل دقیق قند خون با کمک انسولین می‌تواند نقش محافظتی برای قلب داشته باشد، زیرا مانع نوسانات شدید قند و عوارضی می‌شود که به رگ‌های قلب آسیب می‌زنند.
انسولین یک هورمون طبیعی در بدن است که وظیفه انتقال گلوکز به سلول‌ها را بر عهده دارد و در افراد مبتلا به دیابت نوع یک و برخی بیماران نوع دو، بدن دیگر قادر به تولید کافی آن نیست. استفاده از انسولین در این بیماران نه‌تنها یک ضرورت پزشکی است، بلکه مهم‌ترین ابزار برای پیشگیری از تخریب عروق، آسیب به اعصاب و اختلالات متابولیک محسوب می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد بیمارانی که قند خون خود را با کمک انسولین بهتر کنترل می‌کنند، در مقایسه با افرادی که درمان را به تعویق می‌اندازند یا از آن اجتناب می‌کنند، خطر بسیار کمتری در زمینه حمله قلبی، سکته مغزی و نارسایی قلبی دارند.
منشأ بسیاری از نگرانی‌ها درباره انسولین به سوءبرداشت‌هایی بازمی‌گردد که برخی بیماران افزایش وزن یا احساس ضعف پس از تزریق را به آن نسبت می‌دهند؛ در حالی که افزایش وزن معمولاً ناشی از بهبود متابولیسم و جذب بهتر مواد غذایی است و با تنظیم رژیم غذایی و فعالیت بدنی مدیریت می‌شود. همچنین مواردی مانند افت قند خون در اثر تزریق نادرست یا دوز نامناسب رخ می‌دهد، نه به دلیل ذات انسولین؛ بنابراین بر اساس اصول علمی روز، انسولین نه‌تنها خطری برای قلب ندارد، بلکه راهکاری مؤثر برای محافظت از سلامت قلب در بیماران دیابتی است و می‌تواند نقش اساسی در کاهش عوارض طولانی‌مدت این بیماری ایفا کند.
انسولین هورمونی حیاتی است که در بدن سالم نقش تنظیم‌کننده سطح قند خون را بر عهده دارد. نبود انسولین یا اختلال در عملکرد آن باعث می‌شود گلوکز وارد سلول‌ها نشود و سطح قند خون افزایش یابد. زمانی که این وضعیت ادامه پیدا می‌کند، آسیب‌های جدی و برگشت‌ناپذیری به عروق بدن وارد می‌شود. این آسیب‌ها نه‌تنها به کلیه‌ها و چشم‌ها، بلکه به قلب و شریان‌های حیاتی نیز صدمه می‌زنند. بنابراین، استفاده از انسولین در بیمارانی که نیاز واقعی به آن دارند، یکی از مؤثرترین روش‌های حفاظت از عروق است.
مطالعات نشان می‌دهد انسولین هرگز به‌صورت مستقیم به عضله قلب آسیب نمی‌زند و حتی در بسیاری از موارد از تخریب سلول‌های قلبی ناشی از قند خون بالا جلوگیری می‌کند. اما در مقابل، مقاومت انسولینی و قند خون کنترل‌نشده مهم‌ترین عواملی هستند که زمینه التهاب بدنی و بالا رفتن چربی خون را فراهم کرده و در نهایت به بیماری‌های قلبی منجر می‌شوند.
انسولین نه‌تنها مضر نیست، بلکه محافظت‌کننده نیز است
امیرحسین یزدی، متخصص قلب و عروق با بیان اینکه باور مضر بودن انسولین یکی از پرتکرارترین و درعین‌حال خطرناک‌ترین تصورات بیماران دیابتی است، اظهار کرد: بسیاری از بیماران به‌اشتباه تصور می‌کنند که انسولین برای قلب خطرناک است و ممکن است باعث تپش قلب یا تنگی عروق شود. حقیقت این است که انسولین هیچ‌گونه اثر مخربی بر قلب ندارد. آنچه قلب را تخریب می‌کند، قند خون بالا و کنترل‌نشده است، نه دارویی که برای تنظیم آن تجویز می‌شود.
وی افزود: بیماران باید بدانند انسولین درواقع نقش محافظتی برای عروق قلب دارد و استفاده صحیح از آن می‌تواند روند تخریب عروقی را متوقف کند، البته قطع یا کم‌کردن خودسرانه انسولین یکی از مهم‌ترین دلایل مراجعه بیماران به بیمارستان با علائم خطرناک مانند تپش قلب، فشار خون بالا یا درد قفسه سینه است.
متخصص قبل و عروق با تاکید بر اینکه یکی از نگرانی‌های رایج بیماران دیابتی تپش قلب‌های مکرر است و این مشکل دلایل مختلفی دارد و گاهی ارتباط مستقیم با سطح قند خون دارد، ادامه داد: دیابت می‌تواند باعث آسیب به اعصاب خودکار قلب شود؛ اعصابی که وظیفه تنظیم ضربان را دارند. وقتی این اعصاب دچار اختلال می‌شوند، بیماران ممکن است تپش قلب، ضربان ناهماهنگ یا افزایش ناگهانی ضربان را تجربه کنند، علاوه بر این نوسانات شدید قند خون چه افت ناگهانی و چه بالا رفتن بیش از حد باعث ترشح ناگهانی آدرنالین می‌شود. این هورمون ضربان قلب را به شکل محسوس بالا می‌برد. به‌ویژه در شرایط افت قند خون، بدن برای جبران کمبود انرژی هورمون‌های استرس را آزاد می‌کند که نتیجه آن تپش و لرزش بدن است.
یزدی با اشاره به اینکه مهم‌ترین دلایل بروز تپش قلب در بیماران دیابتی به مجموعه‌ای از عوامل جسمی و روانی مرتبط با این بیماری بازمی‌گردد، گفت: آسیب به اعصاب خودکار قلب که از عوارض شایع دیابت کنترل‌نشده است، می‌تواند ریتم طبیعی ضربان را مختل کند. نوسانات شدید قند خون نیز از دیگر عوامل مؤثر به شمار می‌رود، زیرا افزایش یا کاهش ناگهانی قند خون، فشار مضاعفی بر سیستم قلبی‌عروقی وارد می‌کند. در کنار این موارد، استرس و اضطراب ناشی از ابتلاء به بیماری مزمن و نگرانی درباره کنترل آن، به‌طور مستقیم موجب تشدید تپش قلب می‌شود. همچنین مصرف برخی داروهای مرتبط با دیابت یا داروهای کنترل فشار خون ممکن است در برخی افراد باعث تغییر ضربان قلب شود. فعالیت بدنی شدید، خستگی و کمبود خواب نیز نقش مهمی در تحریک تپش قلب دارند.
وی تاکید کرد: در موارد جدی‌تر، آریتمی‌ها و تنگی عروق کرونر به‌عنوان عوامل زمینه‌ای خطرناک‌تر مطرح‌اند که نیازمند تشخیص دقیق و درمان تخصصی هستند. این ترکیب از عوامل سبب می‌شود بیماران دیابتی بیش از دیگران در معرض تپش قلب قرار گیرند و به همین دلیل کنترل منظم قند خون و مراقبت‌های دوره‌ای قلب اهمیت ویژه‌ای دارد، توصیه می‌شود بیماران علائمی از جمله بخشی از تپش‌های قلب ممکن است بی‌خطر باشند، اما برخی از آن‌ها می‌توانند نشانه آریتمی‌های خطرناک یا آغاز تنگی عروق کرونر باشند. هر بیمار دیابتی که تپش قلب غیرعادی دارد باید به پزشک مراجعه کند.
داروهای جدید دیابت؛ گامی بزرگ در حفاظت از قلب
متخصص قلب و عروق تصریح کرد: پیشرفت‌های بزرگ در درمان دیابت طی سال‌های اخیر، نگرانی‌های مربوط به عوارض قلبی را کاهش داده است. نسل جدید داروهای دیابت نه‌تنها سطح قند خون را کنترل می‌کنند، بلکه اثرات مفیدی بر سلامت قلب و کلیه دارند. برخلاف داروهای قدیمی، این دسته داروها قادرند خطر بستری به علت نارسایی قلبی را کاهش دهند، از آسیب کلیوی جلوگیری کنند و حتی احتمال سکته قلبی و مغزی را پایین بیاورند. این یک تحول بزرگ در درمان دیابت است. این داروها با مکانیسم‌های متفاوت ازجمله کاهش فشار داخل رگ‌ها، کاهش چربی خون، کاهش وزن و افزایش کارایی انسولین، به‌صورت غیرمستقیم و مستقیم از قلب محافظت می‌کنند. بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکا مصرف این داروها را برای بیماران دیابتی نوع ۲ که در معرض خطر قلبی هستند به‌عنوان درمان روتین توصیه کرده‌اند.
یزدی توضیح داد: داروهای جدید جایگزین انسولین برای بیماران وابسته به انسولین نیستند. هر بیمار باید براساس سن، نوع دیابت، عملکرد کلیه و وضعیت قلبی تحت نظر پزشک درمان شود. مهم‌ترین نکته این است که قند خون در محدوده هدف کنترل شود.
در نهایت، بررسی‌های علمی و سخنان متخصصان نشان می‌دهد: انسولین هیچ نقش مخربی بر قلب ندارد. عامل اصلی بروز مشکلات قلبی در بیماران دیابتی، قند خون کنترل‌نشده، چربی خون بالا و فشار خون است و تپش قلب در بیماران دیابتی می‌تواند نشانه‌ای از نوسان قند خون یا مشکلات مهم قلبی باشد و باید بررسی شود و داروهای جدید دیابت نقش محافظتی بر قلب دارند و انتخاب نوع دارو باید توسط پزشک انجام شود.
متخصصان تأکید دارند که بیماران دیابتی باید به تپش‌های قلبی توجه ویژه داشته باشند. این علامت شاید ساده به‌نظر برسد اما می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل پنهان باشد. مراجعه دوره‌ای به متخصص قلب، کنترل منظم قند خون، مصرف صحیح داروها و پرهیز از خوددرمانی، مهم‌ترین اقداماتی است که از آسیب‌های جدی‌تر جلوگیری می‌کند. مسیر سلامت قلب بیماران دیابتی از یک اصل مهم که کنترل دقیق و پایدار قند خون چه با انسولین و چه با داروهای نوین است، عبور می‌کند.
