به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، درمان سرطان، فراتر از مبارزه با تومورها، نیازمند رویکردی جامع به سلامت بیمار است و پیشگیری از عفونت‌ها به‌ویژه در دوره‌های ضعف ایمنی، یکی از ارکان اصلی مراقبت حمایتی محسوب می‌شود و واکسیناسیون آنفلوانزا در این چارچوب، نه‌تنها اقدامی درمانی، بلکه بخشی از استراتژی محافظتی برای حفظ ثبات جسمی و روانی بیمار است.
آنفلوانزا در جمعیت عمومی اغلب به‌عنوان یک بیماری گذرا تلقی می‌شود، اما در بیماران پرخطر همچون مبتلایان به سرطان، می‌تواند به بحرانی جدی تبدیل شود و این بیماری ویروسی با قابلیت انتشار سریع و ایجاد عوارض شدید، بار مضاعفی بر سیستم ایمنی، روانی و اقتصادی بیمار وارد می‌کند که گاهی از خود سرطان نیز مخرب‌تر است.
واکسیناسیون آنفلوانزا در بیماران سرطانی نه‌تنها از فرد محافظت می‌کند، بلکه نقش مهمی در کاهش چرخه انتقال ویروس در جامعه دارد و این بیماران در صورت ابتلا، می‌توانند ناقلانی پرخطر برای اطرافیان باشند، بنابراین ایمن‌سازی آنان بخشی از مسئولیت جمعی در برابر سلامت عمومی است.
بیماران سرطانی اغلب با اضطراب، ترس از عوارض درمان و نگرانی از عفونت‌های هم‌زمان دست‌وپنجه نرم می‌کنند و ابتلا به آنفلوانزا می‌تواند این فشار روانی را تشدید کند و احساس بی‌ثباتی را افزایش دهد و واکسیناسیون، در این میان، به‌عنوان ابزاری برای بازگرداندن حس کنترل و امنیت روانی عمل می‌کند.
ضعف شدید سیستم ایمنی در بیماران مبتلا به سرطان
پوریا عادلی، متخصص رادیوانکولوژی و عضو هیئت مدیره انجمن علمی رادیوانکولوژی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار مجله آرونو با بیان اینکه بیماران مبتلا به سرطان به‌ویژه افرادی که تحت درمان‌های تهاجمی مانند شیمی‌درمانی قرار دارند، با ضعف شدید سیستم ایمنی روبه‌رو هستند، اظهار کرد: کاهش نوتروفیل‌ها و لنفوسیت‌ها که از اجزای کلیدی دفاع بدن در برابر عوامل بیماری‌زا هستند، موجب می‌شود این بیماران در برابر عفونت‌های تنفسی مانند آنفلوانزا بسیار آسیب‌پذیر باشند و این ضعف ایمنی نه‌تنها احتمال ابتلاء را افزایش می‌دهد، بلکه شدت بیماری را نیز تشدید می‌کند.
وی با بیان اینکه در بیماران سرطانی، ابتلاء به آنفلوانزا می‌تواند پیامدهای خطرناکی مانند پنومونی، نارسایی تنفسی و حتی فوت به همراه داشته باشد، افزود: این عوارض نه‌تنها سلامت جسمی بیمار را تهدید می‌کنند، بلکه روند درمان سرطان را نیز مختل می‌سازند و تأخیر در جلسات شیمی‌درمانی یا کاهش دز داروها به دلیل بیماری‌های هم‌زمان، می‌تواند اثربخشی درمان اصلی را کاهش و پیش‌آگهی بیمار را تحت تأثیر قرار دهد.
متخصص رادیوانکولوژی و عضو هیئت مدیره انجمن علمی رادیوانکولوژی ایران با بیان اینکه تزریق واکسن آنفلوانزا به‌عنوان یک اقدام پیشگیرانه، می‌تواند از ابتلاء به بیماری و عوارض آن جلوگیری کند، تصریح کرد: مطالعات نشان داده است که واکسیناسیون در بیماران سرطانی منجر به کاهش موارد بستری شدن، کاهش هزینه‌های درمانی و بهبود کیفیت زندگی می‌شود و این اقدام ساده و کم‌هزینه، نقش مهمی در محافظت از بیماران در برابر تهدیدهای فصلی دارد.
ضرورت زمان‌بندی تزریق واکسن آنفلوانزا برای اثربخشی بهتر / برای بیماران سرطانی تزریق کدام واکسن آنفلوانزا توصیه می‌شود؟
عادلی با بیان اینکه برای اثربخشی بیشتر واکسن آنفلوانزا، زمان‌بندی تزریق آن باید با دقت انجام شود، ادامه داد: بهترین زمان، پیش از آغاز شیمی‌درمانی است تا بدن فرصت کافی برای تولید آنتی‌بادی داشته باشد و در صورت نبود امکان، تزریق در فاصله‌های مناسب بین دوره‌های درمانی یا پس از پایان درمان نیز قابل‌اجرا است، البته به شرطی که شمارش گلبول‌های سفید به سطح قابل قبول رسیده باشد.
وی با بیان اینکه در بیماران سرطانی، تنها واکسن‌های غیرفعال (IIV) توصیه می‌شوند، زیرا فاقد ویروس زنده است و خطر ابتلاء را ندارند، گفت: واکسن‌های زنده تضعیف‌شده (LAIV) به دلیل احتمال بروز عفونت، برای افراد با نقص ایمنی مناسب نیستند و انتخاب نوع واکسن باید با مشورت پزشک و بر اساس وضعیت ایمنی بیمار صورت گیرد تا از بروز عوارض ناخواسته جلوگیری شود.
متخصص رادیوانکولوژی و عضو هیئت مدیره انجمن علمی رادیوانکولوژی ایران با بیان اینکه پیش از تزریق واکسن، ارزیابی دقیق وضعیت ایمنی بیمار از طریق آزمایش شمارش کامل خون (CBC) ضروری است، اضافه کرد: در صورت وجود نوتروپنی شدید، واکسیناسیون باید به تعویق بیفتد، همچنین هماهنگی با پزشک معالج برای تعیین زمان مناسب و بررسی خطرات احتمالی، بخش جدایی‌ناپذیر این فرایند است تا واکسیناسیون به‌عنوان یک اقدام ایمن و مؤثر انجام شود.
در بسیاری از موارد، تصمیم‌گیری درباره واکسیناسیون بیماران سرطانی به‌صورت مشترک بین بیمار، خانواده و تیم درمانی انجام می‌شود و آگاهی‌بخشی به خانواده‌ها درباره مزایا، زمان مناسب و نوع واکسن، می‌تواند مشارکت مؤثرتری در مراقبت از بیمار ایجاد و از تصمیمات نادرست یا تأخیرهای پرهزینه جلوگیری کند.
برای تضمین اثربخشی واکسیناسیون آنفلوانزا در بیماران سرطانی، نیاز به تدوین پروتکل‌ها و استانداردهای بالینی وجود دارد و این پروتکل‌ها باید شامل زمان‌بندی دقیق، نوع واکسن مناسب، ارزیابی ایمنی بیمار و آموزش تیم درمانی باشند تا واکسیناسیون به‌عنوان بخشی از مسیر درمان سرطان نهادینه شود.
یکی از عوامل کلیدی در موفقیت واکسیناسیون آنفلوانزا در بیماران سرطانی، آموزش هدفمند و مستمر است و بسیاری از بیماران و حتی برخی اعضای کادر درمان ممکن است نسبت به ایمنی، اثربخشی یا زمان مناسب تزریق واکسن اطلاعات کافی نداشته باشند و طراحی برنامه‌های آموزشی ساده، قابل‌فهم و مبتنی بر شواهد می‌تواند نگرانی‌ها را کاهش دهد، اعتماد به فرایند واکسیناسیون را افزایش دهد و مشارکت فعال‌تری از سوی بیماران و مراقبان رقم بزند و این آگاهی‌بخشی باید بخشی از پروتکل‌های درمانی و جلسات مشاوره‌ای در مراکز سرطان باشد.
