به گزارش خبرگزاری مجله آرونو، تالاب بین‌المللی هورالعظیم با وسعتی بالغ بر ۳۶۰ هزار هکتار، یکی از مهم‌ترین و باارزش‌ترین تالاب‌های جهان به‌شمار می‌رود، این تالاب که در مرز ایران و عراق واقع شده، نقش حیاتی در حفظ تنوع زیستی، تنظیم اقلیم منطقه و تأمین آب برای جوامع محلی دارد و به گفته معاون محیط‌زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست، یک سوم این تالاب در خاک ایران و دوسوم آن در خاک عراق قرار دارد و بخش ایرانی آن بیشتر از رودخانه کرخه تغذیه می‌شود.
خشکسالی و بحران تأمین حقابه
در سال‌های اخیر، خشکسالی‌های شدید و کاهش بارندگی موجب افت سطح آب در تالاب هورالعظیم شده است و کشور تلاش‌های زیادی برای تأمین حقابه بخش ایرانی تالاب انجام داده، اما به گفته معاون محیط‌زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست، کشور عراق در تأمین حقابه بخش عراقی کوتاهی کرده و همین موضوع باعث خشکی شدید در آن منطقه شده است.
خودسوزی در بستر خشک تالاب
خشکی شدید در بخش عراقی تالاب هورالعظیم منجر به بروز واکنش‌های شیمیایی در بستر آن شده که تولید گاز متان را در پی داشته است. این گاز در شرایط خاص می‌تواند به خودسوزی منجر شود و به گفته معاون محیط‌زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست، هم‌اکنون حدود ۲۵ هزار هکتار از بخش عراقی تالاب درگیر آتش‌سوزی ناشی از این پدیده است.
دود غلیظ؛ تهدیدی برای شهرهای خوزستان / آثار زیست‌محیطی و بهداشتی دود تالاب
با توجه به وزش باد غالب از غرب به شرق، دود ناشی از آتش‌سوزی در بخش عراقی تالاب به سمت شهرهای مرزی ایران حرکت کرده است و معاون محیط‌زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست هشدار داده که این دود غلیظ زندگی حدود دو میلیون نفر از مردم خوزستان را تحت تأثیر قرار داده و شهرهایی مانند هویزه، سوسنگرد، بستان و حتی اهواز در معرض آلودگی شدید هوا قرار دارند.
دود ناشی از سوختن بستر تالاب حاوی ترکیبات خطرناکی مانند متان، دی‌اکسید کربن و ذرات معلق است که می‌تواند موجب بروز بیماری‌های تنفسی، آلرژی و تشدید مشکلات قلبی در جمعیت آسیب‌پذیر شود، این آلودگی همچنین بر کیفیت زندگی، کشاورزی و منابع آب منطقه تأثیر منفی می‌گذارد.
اقدامات فوری برای مهار بحران / رهاسازی آب؛ راه‌حل پایدار و مؤثر
در پاسخ به این بحران، ایران در دو سطح فوری و بلندمدت وارد عمل شده است، به گفته معاون محیط‌زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت امور خارجه و استانداری خوزستان با مقامات عراقی در حال مذاکره هستند و حتی مجوز ورود هواپیماهای آب‌پاش ایرانی به حریم هوایی عراق صادر شده است و با وجود اجرای چند نوبت عملیات اطفا، وسعت آتش‌سوزی مانع از کنترل کامل آن شده است.
مهم‌ترین راه‌حل برای خاموش کردن آتش در تالاب، رهاسازی آب در بستر خشک‌شده آن است و معاون محیط‌زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست تأکید کرده که تنها با مرطوب‌سازی گسترده می‌توان از گسترش آتش جلوگیری کرد و کشور حتی اعلام آمادگی کرده که بخشی از آب موجود در بخش ایرانی را برای کاهش دامنه دود به سمت عراق هدایت کند.
نیاز به منابع آبی گسترده
بر اساس محاسبات کارشناسان، برای مرطوب‌سازی کامل کانون آتش در تالاب هورالعظیم به حدود ۶۰۰ میلیون مترمکعب آب نیاز است و با توجه به شرایط فعلی، تأمین این حجم از آب امکان‌پذیر نیست و به گفته معاون محیط‌زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست، در حال بررسی امکان رهاسازی ۷۰ تا ۱۰۰ میلیون مترمکعب آب هستیم تا از گسترش بیشتر آتش جلوگیری شود.
استقرار تجهیزات اطفا تا پاییز / ضرورت همکاری منطقه‌ای و بین‌المللی
برای مقابله با آتش‌سوزی، بالگردها و هواپیماهای آب‌پاش در منطقه مستقر شده‌اند و تا آغاز بارندگی‌های پاییزی به‌صورت روزانه عملیات پاشش آب را ادامه خواهند داد و این اقدامات اگرچه مؤثر است، اما بدون تأمین حقابه پایدار از سوی عراق، نمی‌توان انتظار مهار کامل بحران را داشت.
تالاب هورالعظیم یک اکوسیستم بین‌المللی است و حفاظت از آن نیازمند همکاری منطقه‌ای و فرامرزی است و افزایش آگاهی عمومی درباره اهمیت تالاب‌ها و خطرات ناشی از تخریب آنها، نقش مهمی در جلب حمایت‌های مردمی و سیاسی دارد و رسانه‌ها باید با پوشش مستمر بحران هورالعظیم، توجه افکار عمومی و مسئولان را به این موضوع جلب کنند تا اقدامات مؤثرتری در سطح ملی و منطقه‌ای انجام شود.
آینده تالاب هورالعظیم؛ نیازمند برنامه‌ریزی بلندمدت
تالاب هورالعظیم با وجود ارزش‌های اکولوژیکی و اقتصادی آن، در معرض تهدیدات جدی قرار دارد. برای حفظ این میراث طبیعی، باید برنامه‌های بلندمدت برای تأمین حقابه، احیای بستر تالاب، کنترل آتش‌سوزی و پایش زیست‌محیطی تدوین شود و به گفته معاون محیط‌زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست، این بحران هشداری جدی برای بازنگری در سیاست‌های مدیریت منابع طبیعی است.
